Spór o wsparcie dla wydobycia metanu w kopalniach
Wykorzystanie metanu w likwidowanych kopalniach bez konieczności uzyskania koncesji węglowodorowej. Sejmowe komisje ds. energii i ochrony środowiska zarekomendowały jednak we wtorek późnym wieczorem odrzucenie przez Sejm zgłoszonych wcześniej poprawek.
Nowelizacja ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego oraz ustawy o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw, wiążą się z programem restrukturyzacyjnym przedsiębiorstw sektora górnictwa węgla kamiennego. Poważnym problemem wygaszanych kopalń jest pozostający w złożach metan. Stanowi zagrożenie dla lokalnego bezpieczeństwa oraz zagrożenie dla środowiska jako jeden z bardzo aktywnych gazów cieplarnianych. Metan jest kopaliną, a koncesja na wydobywanie kopalin wygasa wraz z likwidacją kopalni. Nie ma więc możliwości prawnych, aby po likwidacji usuwać z wyrobisk ten gaz.
Nowelizacja sprawi, że wygaszane kopalnie lub ich części nie będą musiały występować o dodatkową koncesję na wydobywanie metanu. Projekt po pierwszym czytaniu na wspólnym posiedzeniu Komisji do Spraw Energii i Skarbu Państwa oraz Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, wczoraj przed północą został poddany drugiemu czytaniu na posiedzeniu plenarnym Sejmu.
W drugim czytaniu posłowie opozycji, w zasadzie wyrażając akceptację dla projektu nowelizacji zgłosili poprawki uściślające niektóre przepisy dotyczące konkretnych rozwiązań. Od przyjęcia tych poprawek uzależnili swoje poparcie dla projektu nowelizacji (Klub Kukiz15). W związku ze złożonymi poprawkami projekt został skierowany do dalszych prac w Komisjach: do Spraw Energii i Skarbu Państwa oraz Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.
Komisje za odrzuceniem poprawek
Sejmowe komisje ds. energii i ochrony środowiska zarekomendowały we wtorek późnym wieczorem odrzucenie przez Sejm zgłoszonych nieco wcześniej poprawek do nowelizacji ustawy mającej m.in. ułatwić pozyskiwanie i zagospodarowanie metanu z likwidowanych kopalń węgla. Cztery poprawki zostały zgłoszone podczas wcześniejszej debaty nad sprawozdaniem Komisji ds. Energii i Skarbu Państwa oraz Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, która odbyła się podczas wieczornego posiedzenia Sejmu.
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, Prawa geologicznego i górniczego oraz niektórych innych ustaw wpłynął do Sejmu na początku listopada. Zakłada on m.in. ułatwienie pozyskiwania i zagospodarowania metanu z likwidowanych kopalń węgla.
W połowie listopada członkowie obu sejmowych komisji przegłosowali poprawki m.in. zwiększające nadzór nad Państwowym Instytutem Geologicznym – Państwowym Instytutem Badawczym (PIG), które m.in. zmieniają zasady nadawania statutu Instytutu oraz powoływania jego rady naukowej, a także regulują kwestie związane z rozpoczętym konkursem na dyrektora tej placówki.
Podczas wtorkowego, wieczornego posiedzenia Sejmu wszystkie kluby określiły zmiany w części projektu dot. zmian uregulowania kwestii metanu za potrzebne i konieczne, jednak pozostała część proponowanych zmian m.in. tych dotyczących PIG wymaga w ocenie niektórych klubów dalszych prac i dyskusji.
Posłanka Paluch zwróciła także uwagę na kwestie środowiskowe podkreślając, że metan jest „wielokrotnie bardziej szkodliwy w zakresie oddziaływania cieplarnianego niż dwutlenek węgla”. Zamykanie stacji odmetanowania znacznie zwiększa też ryzyko zagrożenia wybuchem, także np. w sąsiednich kopalniach.
Przepisy ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego oraz ustawy Prawo geologiczne i górnicze w dotychczasowym brzmieniu nie dają możliwości wykorzystania metanu z likwidowanych zakładów górniczych bez uzyskania oddzielnej koncesji tzw. węglowodorowej.
W następstwie projektowanej nowelizacji SRK nie będzie musiała mieć koncesji na pozyskiwanie metanu. Ułatwi to pozyskanie i zagospodarowanie tego gazu, który wydziela się także wtedy, gdy kopalnia nie wydobywa już węgla, zapewni bezpieczeństwo sąsiednich zakładów górniczych oraz bezpieczeństwo powszechne. Ma też korzystnie wpływać na ochronę środowiska i sprzyjać najlepszemu wykorzystaniu metanu.
Zmiana ma także dotyczyć Prawa ochrony środowiska i możliwości finansowania ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej szerszego zakresu zadań z dziedziny geologii niż wymienione tam obecnie – poprzez wprowadzenie zapisu o finansowaniu „potrzeb geologii na rzecz kraju”. Zapis ten był przez część klubów komentowany, co więcej, zgłoszone we wtorek poprawki dotyczyły właśnie m.in. skreślenia z projektu artykułu z tym zapisem.
„Dzięki proponowanemu zapisowi będzie możliwe finansowanie kosztów związanych z nadzorem nad likwidacją kopalń z funduszu geologicznego” – uzasadniała Paluch.
Kolejna zmiana zakłada dodanie do obecnego art. 163 Prawa geologicznego i górniczego (stanowiącego, że państwową służbę geologiczną pełni Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy) kilku ustępów dotyczących m.in. jego statutu.
Wprowadzone ustępy zakładają, że statut PIG nadaje minister właściwy ds. środowiska, w skład rady naukowej PIG w liczbie i proporcji określonej w statucie: pracownicy naukowi i badawczo-techniczni Instytutu (30-50 proc. składu) oraz osoby nie będące pracownikami Instytutu (pow. 50 proc. składu), konkurs na dyrektora Instytutu przeprowadza komisja tworzona przez osobę wskazaną przez radę naukową Instytutu zatrudnioną w nim, przedstawiciela ministra właściwego ds. nauki, osobę wskazaną przez Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych oraz czterech przedstawicieli ministra nadzorującego, a także że do powyższych ustępów nie stosuje się przepisów ustawy o instytutach badawczych.
Projekt nowelizacji wprowadza także zmianę w ustawie Prawo geologiczne i górnicze, w tym wydłużenie z dwóch do czterech lat terminu, w którym „podmioty prowadzące roboty w wyrobiskach zlikwidowanych podziemnych zakładów górniczych mają obowiązek dostosować się do wymogów tej ustawy”. Druga zmiana wydłuża czas obowiązywania przepisów wykonawczych na podstawie tzw. noweli węglowodorowej z 24 do 36 miesięcy.
Ostatnie z artykułów w projekcie dotyczą ponownie PIG i są – jak podkreśliła Paluch – przepisami przejściowymi, będącymi konsekwencją wcześniejszych zmian w projekcie do ustawy Prawo geologiczne i górnicze. Uściślają one m.in. obowiązywanie dotychczasowego statutu Instytutu, czas działalności dotychczasowego składu jego rady oraz regulacji dotyczącej konkursu na dyrektora, rozpoczętego na podstawie dotychczasowych przepisów i niezakończonego przed dniem wejścia w życie ustawy.
Podczas wcześniejszej dyskusji w Sejmie wszystkie kluby określiły wprowadzenie zmian w części projektu dot. kwestii związanych z metanem za potrzebne i konieczne. Jednak pozostała część projektu – m.in. ta dotycząca PIG – była dyskutowana i zdaniem niektórych wymaga ona dalszych prac i dyskusji.
Za przyjęciem projektu opowiedziała się w imieniu klubu PiS posłanka Beata Mateusiak-Pielucha. Krzysztof Gadowski (PO) wskazał na „poważną potrzebę” uregulowania przepisów związanych z wydobywaniem metanu w likwidowanych kopalniach, choć jednocześnie mówił, że niektóre poprawki m.in. dotyczące PIG „wykraczają poza zakres przedłożenia projektu” rządowego.
Z kolei Krzysztof Sitarski z klubu Kukiz’15 podkreślił, że związane z wykorzystaniem metanu poprawki są korzystne i potrzebne. Negatywnie odniósł się jednak do punktu związanego z „finansowaniem potrzeb geologii na rzecz kraju”. Wątpliwości m.in. na temat zmian Prawa geologicznego i górniczego podzielił Zbigniew Gryglas z Nowoczesnej. Mieczysław Kasprzak zapewnił z kolei, że PSL poprze projekt ustawy, jednak z zachowaniem „rozsądku”; poprze go też koło poselskie Wolni i Solidarni.
