Odkąd Polska przystąpiła do Unii Europejskiej, poczyniono imponujący postęp w dziedzinie gospodarki i zarządzania środowiskiem. W oparciu o ten postęp, Polska musi teraz zdecydować, jak dokonać przejścia ku gospodarce niskoemisyjnej i efektywnej pod względem zasobów – ocenia Simon Upton, Dyrektor ds. Środowiska OECD w dokumencie Przegląd Ekologiczny – Polska – Najważniejsze punkty, wydanym przez OECD.
OECD przeprowadza dogłębną ocenę polityk i programów środowiskowych w krajach OECD i krajach partnerskich. Celem tak prowadzonych przeglądów ekologicznych jest określenie dobrych praktyk i sformułowanie rekomendacji, które przyczynią się do wzmocnienia polityki i instrumentów promujących zielony wzrost w krajach, w których dokonywane są przeglądy. Prowadzone są one w ramach procesu wzajemnej weryfikacji, co oznacza, że każdy kraj jest oceniany przez wszystkie pozostałe. Przeglądy ekologiczne bazują na danych krajowych i międzynarodowych oraz wykorzystują w dużym stopniu analizy ekonomiczne. Od czasu rozpoczęcia prac w 1992 r. przeprowadzono ponad 70 przeglądów ekologicznych w krajach członkowskich OECD i w krajach partnerskich -czytamy w dokumencie.
Jest to trzeci przegląd ekologiczny Polski przeprowadzony przez OECD: wyniki pierwszego opublikowano w 1995 r. a drugiego – w 2003 r. Przegląd dostarcza decydentom w Polsce kompleksową ocenę postepów w realizacji polityki środowiskowej. Jego celem jest określenie obszarów wymagających podjęcia nowych lub wzmożonych wysiłków, które przyczynią się do wzmocnienia spójności polityk oraz ich efektywności kosztowej. Przegląd obejmuje konstruktywny i wzajemnie korzystny dialog polityczny pomiędzy Polską a państwami uczestniczącymi w grupie roboczej OECD ds. przeglądów ekologicznych.
Raport zawiera 28 rekomendacji. Niniejszy dokument podsumowuje jego główne ustalenia, kładąc szczególny nacisk na: zielony wzrost, leśnictwo i różnorodność biologiczną i gospodarkę odpadami i gospodarkę materiałową.
Szanse i wyzwania dla Polski nakreślone przez dokument
OECD opracowała zestaw wskaźników zielonego wzrostu, które są wykorzystywane do oceny państw w ramach przeglądów ekologicznych: efektywność środowiskowa i wydajność zasobowa gospodarki, baza zasobów naturalnych; oraz środowiskowy wymiar jakości życia. wskaźniki te zostały określone dla polski na podstawie danych krajowych i międzynarodowych. Pomimo ciągle wysokiego udziału paliw kopalnych w bilansie energetycznym, oscylującym wokół 90%, energochłonność gospodarki uległa zmniejszeniu w szybszym tempie niż w większości krajów OECD. Niewielki był za to spadek emisji gazów cieplarnianych do atmosfery.
W 2012r. Polska zanotowała najwyższe poziomy zanieczyszczeń powietrza pyłami w Europie, głównie ze względu na spalanie biomasy oraz węgla na potrzeby grzewcze w kotłach domowych. Polskie elektrownie są wśród przyczyniających się w UE w największym stopniu do wysokich kosztów związanych ze szkodami zdrowotnymi i środowiskowymi, będącymi skutkiem przemysłowych zanieczyszczeń powietrza. W 2010 r. około 25 tys. zgonów powiązano z zanieczyszczeniami powietrza, co stanowi jeden z najwyższych poziomów w OECD.
Umieralność spowodowana zanieczyszczeniem powietrza w 2005 (kropki) i 2010 (linie)
Z najważniejszych diagnoz przytoczonych w raporcie czytamy, że dzięki znaczącemu wsparciu finansowemu z UE Polska poczyniła znaczne postępy we wzmacnianiu polityk i instytucji środowiskowych. należy jednak doprecyzować długoterminowe cele w tym zakresie, jak również wzmocnić środki mające promować przejście ku gospodarce niskoemisyjnej i efektywnej pod względem zasobów – czytamy w raporcie.
Polska ma też jak czytamy długą tradycję w zrównoważonym gospodarowaniu lasami, które umożliwiły zwiększenie pozyskiwania drewna, nienaruszając przy tym zasobów przyrody oraz zachowując różnorodność biologiczną w lasach. osiągnięcia te doceniono w 2013 r. przyznając państwowemu gospodarstwu leśnemu lasy państwowe nagrodę unesco za działania na rzecz ochrony środowiska. jednakże osiągnięcie ambitnych zobowiązań przyjętych przez polskę w ramach programu natura 2000 będzie wymagać dalszej spójności polityk na rzecz różnorodności biologicznej i leśnictwa, jak również innych polityk mających wpływ na wykorzystanie gruntów, oraz znacznych nakładów finansowych.
Ponadto, Polska zmniejszyła emisje ghg w większym stopniu, niż wymagały tego postanowienia protokołu z kioto, dzięki zwiększeniu efektywności energetycznej w przemyśle ciężkim oraz dzięki zmianom strukturalnym w gospodarce na przełomie lat 80. i 90. ubiegłego wieku. w dłuższej perspektywie czasowej niezbędne będą zasadnicze zmiany w polskim sektorze energetycznym. Do kolejnych poważnych wyzwań należy ograniczanie wzrastającej emisji z sektora transportowego oraz wzmacnianie polityk z zakresu efektywności energetycznej.
Źródło: OECD