26 marca br. Parlament Europejski przyjął cztery nowe akty prawne dotyczące rynku energii elektrycznej w UE, które dopełniają pakiet legislacyjny „Czysta energia dla wszystkich Europejczyków”.
Projekt przepisów zastał wstępnie uzgodniony między przedstawicielami Parlamentu i Rady UE pod koniec 2018 r. Porozumienie w sprawie rozporządzenia w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej zostało zatwierdzone 544 głosami za (76 przeciw, 40 wstrzymujących się). Porozumienie w sprawie dyrektywy dotyczącej wspólnych zasad dla wewnętrznego rynku energii elektrycznej poparło 551 posłów, 72 było przeciw, 37 wstrzymało się od głosu.
Nowe przepisy będą korzystne dla konsumentów ponieważ przyniosą między innymi inteligentne liczniki, dostosowywanie cen do dynamiki popytu i możliwość bezpłatnej zmiany dostawcy w ciągu maksymalnie trzech tygodni (a nawet w 24 godziny, ale na dostosowanie się do tego wymogu dostawcy mają czas do 2026 r.).
Państwa członkowskie będą również mogły nadal, pod pewnymi warunkami, regulować czasowo ceny, aby pomóc gospodarstwom domowym dotkniętym lub zagrożonym ubóstwem energetycznym. Jednak głównym sposobem przeciwdziałania temu problemowi powinny być systemy opieki socjalnej.
Jednym z głównych celów nowych przepisów jest zwiększenie przepustowości infrastruktury między państwami UE (do co najmniej 70 proc. potencjału handlowego) w celu ułatwienia transgranicznej sprzedaży energii ze źródeł odnawialnych. Powinno to pomóc w realizacji unijnego celu jakim jest trzydziestodwuprocentowy udział energii odnawialnej w koszyku energetycznym do 2030 r.
Przepisy UE zezwalają obecnie władzom krajowym na płacenie elektrowniom wykorzystującym paliwa kopalne za pozostawanie w pogotowiu przez ograniczony czas, by zapewnić bezpieczeństwo dostaw energii w momencie szczytowego zapotrzebowania. Jest to tak zwany mechanizm zdolności wytwórczych. Nowe przepisy wprowadzą bardziej rygorystyczne limity dla państw członkowskich, które dotują w Europie elektrownie wykorzystujące paliwa kopalne, bo to one są źródłem największego zanieczyszczenia powietrza. Ograniczenia pomocy państwa będą miały zastosowanie do wszystkich nowych elektrowni od dnia wejścia w życie rozporządzenia. Obejma też, począwszy od 2025 roku, istniejące elektrownie. Nowe przepisy przestrzegają zasady praw nabytych, bo nie obejmują umów o zdolnościach wytwórczych zawartych przed 31 grudnia 2019 r.
Po głosowaniu sprawozdawca ds. rynku wewnętrznego energii elektrycznej Jerzy Buzek (EPL, Polska) powiedział: „Reforma unijnego rynku energii elektrycznej powinna sprawić, że stanie się on bardziej konkurencyjny, będzie wspierał transgraniczny handel prądem i przyczyni się do przejścia na czystszą energię. Da więcej władzy konsumentom i pomoże osobom dotkniętym ubóstwem energetycznym. Jest to dobre dla środowiska i dobre dla portfela”.
Nowe rozporządzenie w sprawie gotowości na wypadek zagrożeń w sektorze energii elektrycznej zostało przyjęte 569 głosami, przeciw było 61 posłów, 34 wstrzymało się od głosu. Nowe przepisy zapewnią obywatelom UE lepszą ochronę przed nagłymi przerwami w dostawach energii elektrycznej. Państwa członkowskie będą zobowiązane do opracowania krajowych planów oceny ryzyka niedoborów i współpracy na szczeblu regionalnym. Państwa członkowskie, które otrzymają w wypadku nagłej potrzeby pomoc od innych państw UE poniosą w ostatecznym rozrachunku uzasadnione koszty takiej operacji.
Po głosowaniu sprawozdawca Flavio Zanonato (S&D, Włochy) powiedział: „Zawarte porozumienie czyni z solidarności podstawę zarządzania ryzykiem związanym z energią elektryczną, tak aby w przyszłości nikt nie pozostał osamotniony w obliczu mrozów i nagłych przerw w dostawach elektryczności”.
