Z raportu Aurora Energy Research i Beyond Fossil Fuels wynika, że Polska przeznaczyła największe w Europie środki z rynku mocy na elektrownie węglowe i gazowe – łącznie dwie trzecie z 80 miliardów złotych. Jednocześnie kraj jest liderem w finansowaniu magazynowania energii, co może pomóc w przyszłej transformacji energetycznej. Eksperci ostrzegają jednak, że dalsze wsparcie dla paliw kopalnych utrudni przejście na czystą energię.
Według raportu Aurora Energy Research od 2016 roku Polska przeznaczyła na rynek mocy około 80 miliardów złotych, z czego aż 25 miliardów złotych trafiło do elektrowni węglowych – to najwięcej spośród wszystkich krajów europejskich posiadających rynek mocy. Warto zaznaczyć, że znaczna część środków wsparła elektrownie gazowe, które uzyskały wieloletnie kontrakty gwarantujące im finansowanie nawet do 2040 roku.
Eksperci wskazują, że obecna struktura rynku mocy w Polsce sprawia, iż odbiorcy energii przez kolejne lata będą dotować istniejące i nowo budowane elektrownie gazowe, mimo rosnącej konkurencyjności odnawialnych źródeł energii.
System kontraktowy jest przestarzały
Jednym z kluczowych problemów, jakie wskazuje raport, jest system 17-letnich kontraktów dla elektrowni gazowych. Oznacza to, że nawet jeśli rozwój odnawialnych źródeł energii i magazynowania stanie się bardziej opłacalny, polscy odbiorcy będą zobowiązani do dalszego finansowania jednostek gazowych do lat 40. XXI wieku. Długoterminowe subsydia dla gazu mogą utrudnić realizację celów klimatycznych, ponieważ elektrownie te będą musiały albo przejść kosztowną modernizację (np. dostosowanie do wodoru), albo wcześniej zakończyć działalność, co oznacza ryzyko marnotrawienia publicznych pieniędzy.
Polska liderem inwestycji w magazyny energii
Pomimo dużego wsparcia dla paliw kopalnych Polska wyróżnia się w raporcie jako europejski lider w alokacji środków na magazynowanie energii. Od 2016 roku przeznaczono na ten cel 17 miliardów złotych, a to stanowi najwyższą kwotę spośród państw z rynkiem mocy.
Jak podają eksperci w raporcie, rozwój magazynów energii jest kluczowy dla przyszłości systemu elektroenergetycznego, ponieważ pozwala na lepsze zarządzanie zmienną produkcją ze źródeł odnawialnych, takich jak fotowoltaika i farmy wiatrowe. Eksperci wskazują, że zwiększenie finansowania w tym obszarze może przyspieszyć transformację i zmniejszyć zależność od paliw kopalnych.
– Jeśli Polska chce skutecznie przeprowadzić transformację energetyczną, musi przesunąć wsparcie finansowe z paliw kopalnych na technologie elastyczności systemu, takie jak magazynowanie energii. Inaczej przez kolejne dekady będziemy subsydiować elektrownie gazowe, które mogą stać się nieopłacalne znacznie wcześniej, niż zakładano – podkreśla ekspert Aurora Energy Research, Filip Piasecki.
Z raportu wynika, że lepsze zarządzanie systemem elektroenergetycznym, rozwój elastyczności po stronie popytu oraz dalsze inwestycje w magazyny mogą obniżyć przyszłe koszty systemu nawet o kilkanaście miliardów złotych rocznie.
Eksperci wskazują również, że Polska stoi przed kluczową decyzją – czy utrzyma obecny model rynku mocy, w którym dominują elektrownie gazowe i węglowe, czy skupi się na nowoczesnych technologiach, które zapewnią stabilność systemu przy niższych kosztach. Zbyt długie utrzymywanie dotacji dla paliw kopalnych może spowodować, że Polska będzie jedynym krajem w regionie, który do lat 40. XXI wieku będzie uzależniony od elektrowni gazowych, podczas gdy inne państwa Europy przyspieszą transformację energetyczną.
Raport został przygotowany przez Aurora Energy Research we współpracy z Beyond Fossil Fuels. Aurora Energy Research to jeden z wiodących europejskich think tanków zajmujących się analizą rynku energii, modelowaniem systemów elektroenergetycznych i doradztwem w zakresie polityki klimatycznej. Beyond Fossil Fuels to międzynarodowa inicjatywa promująca odejście od paliw kopalnych na rzecz odnawialnych źródeł energii.
Dane zawarte w raporcie są tworzone przez think-tank we współpracy z ekspertami z Oxford University i opierają się na szczegółowej analizie systemów rynków mocy w Europie, długoterminowych prognozach energetycznych oraz oficjalnych danych dotyczących kontraktów przyznawanych w ramach wsparcia dla sektora elektroenergetycznego.
W lutym ruszą dwa nabory dotyczące dofinansowania kogeneracji
