Polska jest krajem o ogromnych zasobach surowców, które mogłyby przysłużyć się gospodarce, rozwojowi przemysłu i miejsc pracy. Mamy w naszym kraju wiele sukcesów w dziedzinie gospodarczej eksploatacji surowców, ale są to inicjatywy podejmowane w dość odległej przeszłości. Wymienić tu można wydobycie miedzi, siarki, węgla, soli, które stały się już kilkadziesiąt lat temu motorami rozwojowymi całych regionów. Zakłady, jak KGHM „Polska Miedź”, znane są obecnie jako przedsiębiorstwa o światowym zasięgu, przynoszące stale od lat ogromne dochody budżetowi państwa – informuje Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Urząd Badawczy.
Zaskakujące jest, że obecnie nie mamy w naszym, tak bogatym w surowce, kraju efektywnego systemu, wspierającego poszukiwania i wydobycie nowych złóż, ani ich efektywnego „opiekuna”. Niektóre rozwiązania prawne, organizacyjne i fiskalne wręcz zniechęcały do inwestowania w wydobycie. Było to efektem braku determinacji rządów oraz braku wyznaczenia klarownej odpowiedzialności różnych instytucji państwa.
Przykładem takiej utraconej szansy może być porażka programu wydobycia gazu z pokładów łupkowych. Różne instytucje państwa realizowały swoje odrębne, nieskoordynowane cele, niszcząc opłacalność takich poszukiwań na samym starcie. Ponadto, brak należytej ochrony informacji geologicznej, jak również brak rzetelnych danych o zasobach gazu łupkowego w Polsce dopełniły tu dzieła. W ten sposób, wbrew interesom naszego kraju, podcięto skrzydła raczkującej dopiero branży – doszło do wycofania się polskich i zagranicznych przedsiębiorstw z poszukiwań.
Polska powinna wykorzystywać swoje walory dla pomnażania bogactwa obywateli i nie możemy pozwolić sobie na dalsze tego rodzaju „potykanie się o własne nogi”. Warunkiem koniecznym rozprawienia się z tą patologiczną sytuacją jest powołanie do życia Polskiej Agencji Geologicznej, profesjonalnie przygotowanej instytucji, wzorowanej na najlepszych zagranicznych rozwiązaniach. PAG zastąpiłaby nieefektywne rozwiązanie, które obecnie funkcjonuje w naszym kraju i stanowi barierę dla dalszego rozwoju istotnych dla gospodarki branż przemysłowych.
Projekt ustawy ustanawiającej Polską Agencję Geologiczną zakłada, iż PAG wykonywać będzie zadania państwowej służby geologicznej i państwowej służby hydrogeologicznej (oprócz szeregu innych zadań), co zakończy wykonywanie tych zadań przez PIG-PIB. Oznacza to zakończenie pewnego prowizorium polegającego na czasowym powierzeniu tych zadań PIG-PIB kilkanaście lat temu, a nie likwidację PIG-PIB. Zakłada się, że po przejściu zadań psg i psh do PAG, PIG-PIB będzie kontynuował działalność jako jednostka naukowa. Należy tu podkreślić, że wcale nie oznacza to ani likwidacji psg i psh, ani włączenia tych służb do administracji geologicznej, ani wreszcie likwidacji Instytutu.
PAG, obok pełnienia funkcji państwowej służby geologicznej i państwowej służby hydrogeologicznej, będzie pełnił także równie ważne dla państwa, a nie realizowane dotychczas lub mocno rozproszone, zadania. Wśród tych zadań można wymienić: utrzymanie, poszerzanie, pozyskiwanie i zagospodarowanie bazy surowcowej, weryfikacja zasobów złóż kopalin, prowadzenie działalności edukacyjnej, weryfikacja wycen informacji geologicznej czy wreszcie rekultywacja i zagospodarowanie gruntów Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych lub jednostek samorządu terytorialnego, przekształconych w wyniku robót geologicznych lub górniczych.
Podkreślić należy również, że działające na świecie z sukcesami organizacje wykonujące zadania państwa w dziedzinie geologii i gospodarki surowcowej posiadają własne zaplecze naukowe (w tym personel, laboratoria itd.), dedykowane realizacji zadań tych organizacji. Zaplecze takie nie działa jednak w reżimie prawnym dedykowanym nauce, ale jest odpowiednikiem działów B+R w przedsiębiorstwach, które zajmują się zagadnieniami stosowanymi i praktycznymi, a nie badaniami podstawowymi, które dla służb geologicznych mają niewielkie znaczenie praktyczne, bądź nie mają go wcale. Projekt ustawy o Polskiej Agencji Geologicznej przewiduje przejście do PAG zarówno personelu przypisanego obecnie w PIG-PIB do realizacji zadań psg i psh, jak i składników majątku PIG-PIB służącego realizacji tych zadań.
Na koniec warto dodać, że wdrożenie niezbędnych zmian bywa bardzo trudne i napotyka różne bariery. W sytuacji Polski, brak tych rozsądnych zmian, byłby zaprzepaszczeniem szans i możliwości. Na to nie może pozwolić sobie kraj, będący wciąż jeszcze na dorobku i rywalizujący na niezwykle dynamicznie zmieniającym się otoczeniu międzynarodowym. Polskie surowce mogą i powinny być wykorzystane do budowy naszych przewag konkurencyjnych i wykorzystaniu tych możliwości ma posłużyć powołanie profesjonalnej Polskiej Agencji Geologicznej.
