Radomski: Stawy Monowskie – oto plan pierwszego małego reaktora Orlenu i Synthosa (ANALIZA)

8 sierpnia 2023, 07:30 Atom

Realizacja pierwszej siłowni jądrowej przez Orlen Synthos Green Energy wchodzi w fazę zdobywania pozwoleń środowiskowych – pisze Daniel Radomski, współpracownik BiznesAlert.pl.

Odpowiedzią na narastający kryzys energetyczny będzie atom. Równolegle jednak do rozwoju wielkoskalowej energetyki jądrowej, pojawiają się nowe rozwiązania. Chodzi dokładnie o technologie małych reaktorów modułowych (SMR – Small Modular Reactors), które będą rozwijane przez Orlen Synthos Green Energy. Realizacja pierwszej siłowni jądrowej przez Orlen Synthos Green Energy wchodzi w fazę zdobywania pozwoleń środowiskowych. Dokumentacja załączona do wniosku o decyzję środowiskową przedstawia wiele szczegółów dotyczących inwestycji oraz opisuje kilka problemów wymagających głębszej analizy na etapie prac nad sporządzeniem Raportu Środowiskowego. Inwestor deklaruje brak potrzeby przeprowadzania konsultacji transgranicznych.

Dane podstawowe

We wstępie do Karty Informacyjnej Przedsięwzięcia (KIP) określono że inwestycja polega na budowie i eksploatacji elektrowni jądrowej o mocy do 1300 MWe, co wskazuje na zastosowanie do 4 bloków typu BWRX-300. Lokalizacja to pod względem administracyjnym miasto Oświęcim, teren poprzemysłowy w bezpośrednim sąsiedztwie miejscowości Stawy Monowskie. Na podstawie danych przedstawionych w KIP, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska ustali zakres Raportu o Odziaływaniu na Środowisko (Raport OOŚ), który będzie podstawą do wydania Decyzji o Środowiskowych Uwarunkowaniach (DŚU) – analogicznie, jak miało to miejsce w pracach PGE EJ1 oraz PEJ dla klasycznego, dużego atomu w lokalizacji nadmorskiej.

W początkowych rozdziałach inwestor opisuje obecny mix energetyczny Polski oraz zalety technologii BWRX-300 w kontekście dążenia do osiągnięcia europejskich celów klimatycznych, odwołuje się także do zapisów Polityki Energetycznej Polski do 2040 roku i innych dokumentów strategicznych.

Skala i cechy i cel przedsięwzięcia

Każdy z bloków energetycznych ma zawierać, oprócz reaktora, budynek sterowni oraz budynek maszynowni z turbiną i generatorem. Na terenie siłowni znajdą się też budynki pomocnicze, m.in. ujęcie wody, pompownia, rurociągi, systemy chłodzenia, rozdzielnia elektryczna oraz linia bezpośrednia do zakładów przemysłowych z grupy Synthos.

W ramach inwestycji, oprócz produkcji energii elektrycznej zakłada się również możliwość wykorzystania ciepła w zakładach przemysłowych lub na potrzeby ciepłownictwa. Inwestor zaznacza, że przyłącza ciepłownicze oraz elektroenergetyczne będą przedmiotem odrębnych postępowań (osobny wniosek o DŚU).

Realizacja siłowni ma umożliwić wyłączenie w sąsiadujących zakładach chemicznych grupy Synthos obecnie eksploatowanej elektrowni węglowej, a docelowo również gazowej, co powinno istotnie przyczynić się do poprawy jakości środowiska naturalnego.

Lokalizacja

W wyniku realizacji inwestycji zostanie ogrodzony teren o powierzchni ok 70 ha, usytuowany między Miejsko-Przemysłową Oczyszczalnią Ścieków, kanałem Dwory, rzeką Macocha i ternem składowiska odpadów przemysłowych, za którym funkcjonuje bocznica kolejowa terminalu Włosienica.

Od strony Kanału Dwory zarezerwowano teren na ulokowanie infrastruktury związanej z uzupełnianiem wody w obiegu chłodzącym, która ma być czerpana z Kanału Dwory. Alternatywnie rozważa się wykorzystanie na potrzeby systemu chłodzenia oczyszczonych ścieków z sąsiadującej Miejsko-Przemysłowej Oczyszczalni Ścieków.

Wyprowadzenie mocy

Na obecnym etapie wskazano korytarz infrastrukturalny, w którym zostanie ulokowana linia bezpośrednia łącząca projektowaną EJ z zakładami przemysłowymi z Grupy Synthos. Będzie pracowała na napięciu co najmniej 110kV, jako linia kablowa lub napowietrzna. Dokładna forma i przebieg linii bezpośredniej będą przedmiotem dalszych analiz.

Linia bezpośrednia obsłuży tylko część energii elektrycznej produkowanej obiekcie. Z tego względu planowane jest powiązanie siłowni bezpośrednio z Krajowym Systemem Przesyłowym (KSE) linią o napięciu 220kV lub 400kV. Punk przyłącza będzie określony we współpracy z Operatorem Systemu Przesyłowego – PSE na etapie składania wniosku o wydanie warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej. Obecnie rozważa się wykorzystanie w tym celu stacjii elektroenergetycznych Byczyna 400/220 kV, Poręba Wielka 220/110kV oraz Bieruń 220/110kV. Wyprowadzenie mocy do KSE będzie realizowane w oarciu o odrębny wnoisek o DŚU.

Aktualne i planowane zagospodarowanie terenu

Teren inwestycji jest porośnięty roślinnością trawiastą i szuwarową, w części północnej pokryty wodą. Historycznie znajdował się tam osadnik dla starej oczyszczalni ścieków, którego eksploatacji zaprzestano w latach 90-tych XX wieku. Następnie przeznaczony na składowisko wapna i popiołu, którego realizacji nigdy nie ukończono.

Szacowana powierzchnia obiektów związanych z budową jednego bloku energetycznego o mocy 300 MWe przedstawia poniższa tabela. Zestawienie nie uwzględnia obiektów których wymiary zależą od lokalizacji oraz obiektów związanych z systemem chłodzenia. Łącznie z infrastrukturą towarzyszącą szacuje się zajętość terenu ok 10 ha na pojedynczy blok energetyczny o mocy 300 MWe, oraz dodatkowe 10 ha na zaplecze budowy.

Obiekt	Szacowana powierzchnia [ha]
Budynki biurowe	0,4
Parking	0,3
Przechowalnik wypalonego paliwa jądrowego (suchy)	0,2
Budynki obsługi technicznej (warsztaty)	0,8
Blok energetyczny wraz z budynkiem maszynowni	1,3
Rozdzielnia elektryczna	1

Inwestycja jest niezgodna z Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego (MPZP), ale dla obiektów jądrowych taka zgodność nie jest wymagana (specustawa jądrowa i ustawa OOŚ). Niezgodność z MPZP nie jest zatem przeszkodą do wydania DŚU, która jest podstawą do wydania przez Wojewodę decyzji lokalizacyjnej.

W kolejnych rozdziałach inwestor opisuje ogólną zasadę działania elektrowni jądrowej, jej podstawowe elementy oraz typy systemów chłodzenia, po czym przechodzi do szczegółowego opisu technologii BWRX-300 i poszczególnych budynków, w tym dokładnie opisuje rozwiązania zapewniające wysoki poziom pasywnego bezpieczeństwa.

Wariantowanie przedsięwzięcia

Ustawa OOŚ nakazuje inwestorowi przeprowadzenie wariantowania inwestycji na etapie uzyskiwania DŚU. Może ono mieć charakter lokalizacyjny, technologiczny lub dotyczący skali przedsięwzięcia. Dla omawianej inwestycji, Inwestor odstąpił od wariantowania w zakresie lokalizacji, przedstawiając różne opcje w zakresie układu chłodzenia. Pod uwagę brane jest również wariantowanie skali inwestycji.

Dla lokalizacji „Stawy Monowskie” nie jest możliwe stosowanie otwartego układu chłodzenia – wymagałoby to bowiem od 50 tys. do 90 tys. m sześć. wody na godzinę. Przy zamkniętym systemie chłodzenia, zapotrzebowanie na wodę pojedynczego bloku wynosi od 800 m sześć./h do maksymalnie 1200 m sześć./h, przy czym górna wartość występuje w „sytuacjach skrajnych”, np. w okresie letnim.

Rozważane są 2 podstawowe rozwiązania w zakresie układu zamkniętego chłodzenia: chłodnia kominowa i chłodnia wentylatorowa. Analiza porównawcza wpływu obu wariantów na środowisko zostanie przeprowadzona na etapie sporządzania Raportu OOŚ.

Wariantowaniu podlega również skala inwestycji, rozumiana jako liczba realizowanych bloków energetycznych: mogą to być 2, 3 lub 4 bloki jądrowe typu BWRX-300.

Szczegółowe uwarunkowania środowiskowe

W ramach wstępnych analiz, wykonanych na zlecenie OSGE, wstępnie oceniono lokalizację pod wieloma względami, m.in. w zakresie geologii, działalności górniczej, sejsmologii czy działalności człowieka. Analizy budowy tektonicznej oraz aktywności sejsmicznej wykonał Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk (IGF PAN), zaś analizę zjawisk geologicznych, zagrożenia związanego z działalnością człowieka, w tym działalnością górniczą, przeprowadził Główny Instytut Górnictwa (GIG). Badania przeprowadzone w ramach tych analiz wstępnych dotyczą terenu o promieniu 5 km (Obszar lokalizacji) i 30 km (Region Lokalizacji) od planowanych granic Lokalizacji.

Opisano potencjalny wpływ historycznej i aktualnej działalności górniczej, lokalizacji złóż, terenów górniczych. W podsumowaniu stwierdzono, że aktualna i historyczna działalność górnicza nie stwarza ryzyka dla lokalizacji obiektu jądrowego w Lokalizacji. W kolejnych rozdziałach  przeanalizowano warunki hydrogeologiczne i ryzyko powodziowe oraz wskazano zagrożenia wymagające dalszych badań i uwzględnienia w projekcie budowlanym. Opisano także ilości surowców i odpadów dotyczących etapów budowy i eksploatacji.

Konsumpcja paliw w fazie eksploatacji w odniesieniu do jednego reaktora o mocy 300 MWe wyniesie ok. 6,6 ton uranu rocznie. Ze względu na cykliczne testy sprawności i gotowości do działania generatorów diesla szacuje się roczne zużycie oleju napędowego ok. 200 m sześć .

Ochrona środowiska i ludzi

Kolejny rozdział szczegółowo opisuje zagadnienia dotyczące ochrony radiologicznej i ochrony w zakresie pozajądrowym. Fundamentalną koncepcją zapewnienia bezpieczeństwa jest „ochrona w głąb”, czyli wielopoziomowe systemy zapewniające bezpieczeństwo poprzez prewencję, kontrolę zdarzeń i minimalizację skutków. W technologii BWRX-300 zastosowano 5 poziomów bezpieczeństwa oraz układ kolejnych barier ochronnych, zapewniających utrzymanie substancji promieniotwórczych w określonych miejscach obiektu jądrowego oraz zapobiegających ich niekontrolowanemu przedostawaniu się do środowiska. Inwestor podkreśla, że „rozwiązania zastosowane w projekcie BWRX-300 pozwalają zagwarantować, że prawdopodobieństwo wystąpienia ciężkiej awarii skutkującej uwolnieniami substancji promieniotwórczych do środowiska jest znacznie mniejsze niż krajowe i międzynarodowe wymagania.”

Kolejny rozdział opisuje skalę odziaływania na środowisko na poszczególnych etapach cyklu życia Przedsięwzięcia i substancji wprowadzanych do środowiska.

Brak oddziaływania transgranicznego

Inwestor twierdzi, że wybrana technologia, z uwzględnieniem zastosowanych zaawansowanych systemów bezpieczeństwa, oraz względnie mały poziom mocy, „nie zachodzą przesłanki do przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym”. Zastosowany szereg rozwiązań konstrukcyjnych zapewnia praktyczne wyeliminowanie ciężkich awarii.

Ochrona przyrody w regionie inwestycji

W sąsiedztwie Oświęcimia wyznaczono wiele obszarów chronionych. Bezpośrednio z lokalizacją przedsięwzięcia sąsiaduje obszar ptasi Natura 2000 Dolina Dolnej Skawy, która sąsiaduje z rezerwatem Żaki. W większych odległościach funkcjonuje szereg innych obszarów Natura 2000, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych i zespołów przyrodniczo – krajobrazowych.

Analiza oddziaływania przedsięwzięcia na te obszary zostanie przeprowadzona na etapie sporządzania Raportu OOŚ.

Eksperci ostrzegają przed zbyt wielkim optymizmem ws. budowy SMR-ów w Polsce