Pomimo eskalacji sporu z Rosją, Ukraina dalej dywersyfikuje źródła dostaw gazu
(Wojciech Jakóbik/Piotr Stępiński)
Ukraina spiera się z Rosją o warunki dostaw gazu przez jej terytorium. Sprawa, podobnie jak inne tematy sporne, może trafić do sądu. W międzyczasie Kijów kontynuuje wysiłki na rzecz uniezależnienia się od dostaw rosyjskiego gazu.
Dnia 19 lutego minister energetyki i przemysłu węglowego Ukrainy Wołodymyr Demczyszyn poinformował, że państwowy Naftogaz podniesie taryfy za przesył gazu ziemnego przez terytorium kraju o ponad 50 procent.
Ta deklaracja pojawiła się dzień po tym, jak Gazprom wezwał Naftogaz do zapłaty 2,5 mld dolarów za dwa miesiące nieodebranych, ale zakontraktowanych z klauzulą take or pay, dostaw gazu. Na jej mocy Gazprom domaga się w sumie 32 mld dolarów, ale Ukraińcy zamierzają zakwestionować jej ważność w Trybunale Arbitrażowym w Sztokholmie, gdzie rozstrzyga się los sporu o warunki dostaw i tranzytu gazu przez Ukrainę.
Na mocy porozumienia z kwietnia 2015 roku, będącego dodatkiem do umowy gazowej z 2009 roku, wysokość taryf tranzytowych jest powiązana z ceną dostaw gazu. Zmiana wymagałaby rewizji umowy lub zatwierdzenia przez określoną instytucję. Sprawa może zatem także przenieść się do Sztokholmu. Eskalacja oczekiwań po obu stronach sporu to przygotowanie pozycji do ostatecznych negocjacji na temat warunków relacji gazowych w przyszłości.
Chociaż Rosjanie zapowiadali, że do 2019 roku zrezygnują z tranzytu przez Ukrainę na korzyść alternatywnych szlaków dostaw, obecnie mówią tylko o ograniczeniu ich. Jako alternatywę prezentują gazociąg Nord Stream 2, czyli rozbudowę magistrali bałtyckiej z Rosji do Niemiec. Nie ustają także spekulacje na temat możliwości powrotu do projektu South Stream zakwestionowanego przez Komisję Europejską. Są to jednak działania obliczone na określoną reakcję wśród krajów unijnych, których część optuje za porzuceniem tranzytu przez Ukrainę na korzyść nowych projektów rosyjskich, na przekór wspólnej polityce energetycznej ustalonej w Brukseli.
W międzyczasie Ukraina zmniejsza zależność od gazu z Rosji. Rada Najwyższa Ukraina przegłosowała ustawę pozwalającą na wykorzystanie wirtualnego rewersu gazu. Za jej przyjęciem opowiedziało się 241 deputowanych (przy wymaganych 226 głosach).
Operator ukraińskiego GTS spółka Uktransgaz może teraz dokonywać transakcji importu i tranzytu gazu ziemnego pomiędzy systemami przesyłu surowca państw sąsiednich bez fizycznego jego przemieszczania przez gazociągi.
Wcześniej Ukraina zrezygnowała z zakupów surowca w Rosji z powodu jego zbyt wysokiej ceny informując, że będzie kupowała paliwo tylko od państw Unii Europejskiej.
Na swojej stronie internetowej Naftogaz opublikował informacje na temat średniej płaconych przez niego cen oraz wielkości importowanego wolumenu gazu ziemnego w 2015 roku. Dane są oparte na środkach Naftogazu przeznaczonych na zakup gazu, które są potwierdzone dokumentami oraz deklaracjami celnymi przedstawionymi przez odpowiednie ukraińskie organy państwowe.
Informacje o średnioważonej cenie zakupu gazu są przedstawiane w zagregowanej formie za kwartał w celu wypełnienia zobowiązań spółki w stosunku do poufności zarówno dla zachowania pozycji negocjacyjnej Naftogazu w relacjach w europejskim dostawcami.
Tabela 1: Średnioważona cena importowanego gazu, kwartalnie, w dolarach za 1 tys. m3.
| Okres, w którym dostarczono gaz | Średnioważona cena importu ze wszystkich kierunków, włącznie z transportem do granicy Ukrainy | Średnioważona cena importu z Europy, włącznie z transportem do granicy Ukrainy | Średnioważona cena zakupu gazu w Europie zakontraktowanego w punkcie dostawy |
| IVQ | 228 | 232 | 224 |
| IIIQ | 266 | 266 | 258 |
| IIQ | 268 | 275 | 267 |
| IQ | 315 | 301 | 298 |
Tabela 2: Wielkość importowanego gazu w poszczególnych miesiącach z różnych kierunków, w mld m3. (2015 rok)
| Miesiąc | Łączny wolumen importowany ze wszystkich kierunków | Wielkość wolumenu importowanego z Rosji | Wielkość wolumenu importowanego z Europy |
| Grudzień | 0,02 | 0,00 | 0,02 |
| Listopad | 0,83 | 0,39 | 0,44 |
| Październik | 2,18 | 2,00 | 0,18 |
| Wrzesień | 0,76 | 0,00 | 0,76 |
| Sierpień | 1,03 | 0,00 | 1,03 |
| Lipiec | 0,57 | 0,00 | 0,57 |
| Czerwiec | 1,29 | 0,51 | 0,78 |
| Maj | 1,53 | 0,79 | 0,74 |
| Kwiecień | 1,45 | 0,29 | 1,16 |
| Marzec | 1,63 | 0,30 | 1,33 |
| Luty | 2,12 | 0,93 | 1,19 |
| Styczeń | 1,97 | 0,92 | 1,05 |
| Łącznie | 15,38 | 6,14 | 9,24 |
Tabela 3: Maksymalna cena importowanego z Europy gazu w ujęciu miesięcznym, agregowana w podziale na osobnych dostawców, w dolarach/1 tys. m3, (2015 rok)
| Miesiąc | Maksymalna cena importu z Europy, włącznie z transportem do granicy Ukrainy | Maksymalna cena zakupu gazu w Europie zakontraktowanego w punkcie dostawy |
| Grudzień | 209 | 202 |
| Listopad | 233 | 225 |
| Październik | 242 | 235 |
| Wrzesień | 263 | 255 |
| Sierpień | 281 | 273 |
| Lipiec | 283 | 275 |
| Czerwiec | 286 | 278 |
| Maj | 287 | 279 |
| Kwiecień | 282 | 276 |
| Marzec | 314 | 306 |
| Luty | 298 | 298 |
| Styczeń | 342 | 333 |
