Drugiego listopada Rada Ministrów przyjęła długo oczekiwaną uchwałę w sprawie budowy wielkoskalowych elektrowni jądrowych w Polsce. Po niemal miesiącu od przyjęcia uchwały KPRM informował, że nadal nie została ona podpisana, zaś pełna odpowiedź w sprawie ma zostać przekazana do stycznia 2023 roku. Potem doszło do nagłego zwrotu akcji. Co dalej? – zastanawia się Daniel Radomski, współpracownik BiznesAlert.pl.
Drugiego listopada Rada Ministrów przyjęła długo oczekiwaną uchwałę w sprawie budowy wielkoskalowych elektrowni jądrowych w Rzeczypospolitej Polskiej, zatwierdzając wybór amerykańskiej technologii Westinghouse do realizacji pierwszej polskiej elektrowni jądrowej. Wcześniej wybór ten ogłosił na platformie Twitter premier Mateusz Morawiecki, zaś sama technologia została jednoznacznie wskazana w raporcie środowiskowym, złożonym w marcu do Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Taka decyzja nie była więc zaskoczeniem.
Po 19 dniach oczekiwania na publikację tej uchwały, wystosowałem do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów prośbę o jej udostępnienie w ramach informacji publicznej. Odpowiedź nadeszła już po 7 dniach, przy ustawowym czasie do 14 dni. Jej treść jest jednak szokująca: „uchwała w sprawie budowy wielkoskalowych elektrowni jądrowych w Rzeczypospolitej Polskiej jest na ścieżce legislacyjnej zmierzającej do przekazania do podpisu Prezesa Rady Ministrów. Wnioskowany dokument zostanie udostępniony niezwłocznie po jego podpisaniu.”
Po niemal miesiącu od przyjęcia uchwały KPRM informuje, że nadal nie została ona podpisana, zaś pełna odpowiedź w sprawie ma zostać przekazana do stycznia 2023 roku.
Nagły zwrot akcji, publikacja, taka sytuacja
Mail dotarł w poniedziałek o godzinie 11.47. Jednakże jeszcze tego samego dnia wieczorem, w trakcie pisania tego tekstu nagle okazało się, że wspomniana uchwała jest już podpisana i opublikowana, zaś w dokumencie PDF widnieje data 28 listopada 2022 roku, godzina 13:11. Warto zatem zadawać pytania do KPRM, jak widać czasem znacząco przyczynia się to do przyspieszenia pewnych procedur.
Co zatem widnieje w uchwale? Kluczowe jest jedno zdanie z paragrafu nr 4: „Mając na uwadze (…) Rada Ministrów uznaje za niezbędne budowę elektrowni jądrowej o mocy elektrycznej do 3750 MWe na obszarze gmin Choczewo lub Gniewino i Krokowa w oparciu o amerykańską technologię reaktorów AP1000.”
W paragrafie nr 6 wskazano spółkę Polskie Elektrownie Jądrowe jako odpowiedzialną za podjęcie działań na rzecz realizacji budowy wielkoskalowych elektrowni jądrowych w Polsce. Szczególnie istotny wydaje się być jednak kolejny punkt, w którym zobowiązano ministra finansów do współdziałania z PEJ „w celu zapewnienia finansowania budowy wielkoskalowych elektrowni jądrowych w Rzeczypospolitej Polskiej w sposób umożliwiający obniżenie cen energii elektrycznej i biorąc pod uwagę interes odbiorców końcowych.”
Jest to odniesienie do trwających analiz i rozmów w zakresie wyboru modelu finansowego w jakim będzie realizowana budowa polskiej siłowni jądrowej. W otoczeniu inwestycji pojawia się wiele głosów, że może to być model częściowo lub całkowicie spółdzielczy, na przykład polski model SaHo. Termin odpisania poszczególnych kontraktów z Westinghouse może być uzależniony od daty ustalenia modelu finansowego.
Z wywiadu, którego udzielił przedstawiciel Westinghouse, David Durham portalowi Dziennik Gazeta Prawna wynika, że kontraktacja prac będzie podzielona na trzy umowy. Pierwsza ma obejmować proces przygotowań, wstępną fazę projektowania i licencjonowanie. Drugi kontrakt ma zawierać wstępne prace inżynieryjne i opłacenie zaliczek na zamówienia podstawowych komponentów. Największa finansowo ma być trzecia umowa, uwzględniająca zasadnicze roboty budowlane. Jej podpisanie powinno nastąpić do końca 2025 roku.
Ciąg dalszy nastąpi
Uchwała formalne zatwierdza wybór technologii AP1000 wyłącznie dla lokalizacji nadmorskiej. Jednakże w uchwale nie wskazano lokalizacji preferowanej Lubiatowo-Kopalino, lecz zachowano pełną nazwę zadania zgodnie z prowadzonym w Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska postępowaniem o wydanie Decyzji Środowiskowej. Dopiero ta decyzja będzie formalnym zatwierdzeniem lokalizacji EJ1 w kontekście procesu inwestycyjnego. Uchwała rządowa nie może zatem mieć brzmienia wyprzedzającego względem decyzji, która ma dopiero zostać wydana, najprawdopodobniej w połowie 2023 roku. Wydanie decyzji umożliwi prowadzenie prac przygotowawczych i wstępne organizowanie placu budowy w oparciu o procedury wynikające z Prawa Budowlanego, ale wcześniej będzie jeszcze trzeba zdobyć prawo własności do nieruchomości na których ma być prowadzona inwestycja, co wespół z podziałem gruntów będzie przedmiotem decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej.
Zanim jednak będzie możliwe ubieganie się o decyzję lokalizacyjną, w świetle zapisów procedowanej nowelizacji specustawy jądrowej, najpierw minister właściwy do spraw energii powinien wydać decyzję zasadniczą. Aktualnie obowiązujący porządek prawny jest odwrotny: najpierw decyzja środowiskowa, następnie decyzja o ustaleniu lokalizacji, a po niej decyzja zasadnicza. Z tego względu kluczowe dla dalszych etapów procesu inwestycyjnego jest uchwalenie przez Sejm nowelizacji specustawy jądrowej. Być może nastąpi to na posiedzeniu w połowie grudnia.
Jednym z elementów wniosku o Decyzję Zasadniczą, w świetle proponowanych zapisów ma być również „opis planowanego sposobu finansowania inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej, w tym wskazanie planowanych źródeł pozyskiwania środków finansowych” – czyli zarys modelu finansowego.
Ciąg dalszy będzie zatem wyglądał następująco: uchwalenie nowelizacji specustawy jądrowej, następnie uzyskanie decyzji zasadniczej, a w dalszej kolejności uzyskanie decyzji lokalizacyjnej. Do wniosku o decyzję lokalizacyjną należy załączyć decyzję środowiskową oraz opinię prezesa Państwowej Agencji Atomistyki w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej na temat wstępnego raportu lokalizacyjnego sporządzonego przez inwestora. Wniosek o opinię prezesa PAA spółka PEJ złożyła 26 września 2022 roku.
Nowelizacja specustawy jądrowej jest już po drugim czytaniu na posiedzeniu Sejmu i została skierowana ponownie do komisji do spraw energii, klimatu i aktywów państwowych.
