KOMENTARZ
Christian Schnell
Współpracownik BiznesAlert.pl
Przez ostatnich kilka lat polski rząd nie był w stanie uchwalić długofalowego planu strategicznego dla sektora energetycznego. Ostatnie dokumenty tego rodzaju to Polityka Energetyczna Polski do 2030 r., uchwalona przez Radę Ministrów 10 listopada 2009 r., oraz Krajowy Plan Działania w zakresie energetyki odnawialnej z 2010 r., przy czym ten dokument został ostatecznie uzgodniony z Komisją Europejską w 2011 r. Ministerstwo Gospodarki opracowało latem 2015 r. dokument pt. Polityka Energetyczna Polski do 2050 r., jednak nie trafiła ona do Komitetu Stałego Rady Ministrów przed wyborami parlamentarnymi.
Pod koniec lipca tego roku Ministerstwo Rozwoju przedstawiło swoją wizję rozwoju sektora do 2030 r. w dokumencie pt. Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Dokument jest w trakcie konsultacji społecznej. Pierwotnie Ministerstwo Energii założyło, że jeszcze w tym roku przedstawi Politykę Energetyczną Polski do 2050 r., ale zgodnie z ogólnie dostępnymi informacjami sporządzenie projektu zostało opóźnione.
Niewątpliwie Polski sektor elektroenergetyczny wymaga głębokiej modernizacji. Stabilność inwestycyjna, przewidywalność rozwoju rynku energii, w tym ryzyko regulacyjne to jedne z głównych czynników które brane są pod uwagę podczas realizacji inwestycji. Do podstawowych problemów sektora elektroenergetyki w Polsce należy brak bodźców inwestycyjnych z uwagi na polityczną wizję rozwoju sektora, bez uwzględnienia globalnych megatrendów w energetyce oraz otoczenia regulacyjnego w Unii Europejskiej.
Odpowiednia strategia powinna określać cele średnio- i długofalowe, określać odpowiedzialność za ich realizację oraz monitorowanie. Strategia w obszarze energii z powodu horyzontu inwestycyjnego powinna zdefiniować dłuższy aniżeli tylko do 2030 r. horyzont czasowy, tak aby na jej podstawie powstały polityki sektorowe do 2050 r., określające kierunki niezbędnych działań oraz interwencji administracyjnych.
Rok 2017 powinien być kluczowy w celu opracowania długofalowej strategii dla sektora energii. Zgodnie z załącznikiem do komunikatu Komisji Europejskiej nt stanu unii energetycznej z 18 listopada 2015 r. (COM(2015) 572 final) każde państwo członkowskie powinno opracować Krajowy Plan w zakresie energii i klimatu w ramach zarządzania unią energetyczną. W październiku 2014 r., w trakcie uzgadniania ram politycznych dotyczących klimatu i energii do roku 2030
Rada Europejska wezwała do „stworzenia solidnego i przejrzystego systemu zarządzania bez zbędnych obciążeń administracyjnych, który pomoże UE w zapewnieniu realizacji wszystkich zakładanych przez nią celów polityki energetycznej”, a w dniu 19 marca 2015 r. stwierdziła, że należy utworzyć „wiarygodny i przejrzysty system zarządzania”. Zadaniem Komisji ma być współpraca z państwami członkowskimi w zakresie realizacji wspólnych celów, aby wspólnie zapewnić pomyślne wdrażanie unii energetycznej, zmniejszenie obciążeń administracyjnych i poprawę przejrzystości dla państw członkowskich, a także zagwarantować inwestorom pewność do roku 2030 i w późniejszym okresie. Przedmiotowe krajowe plany powinny obejmować okres od 2021 do 2030 r., z uwzględnieniem perspektywy do roku 2050, w celu zapewnienia spójności z długoterminowymi celami politycznymi na szczeblu UE i na poziomie krajowym.
Niewątpliwie Państwa członkowskie mają prawo do kształtowania polityki energetycznej stosownie do warunków krajowych, jednak krajowe plany powinny określać kierunek krajowych celów i polityki w zakresie energii i klimatu w sposób spójny z realizacją wspólnie uzgodnionych celów unii energetycznej, w szczególności celów na 2030 r. (ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, odnawialne źródła energii, efektywność energetyczna i elektroenergetyczne połączenia międzysystemowe), uzgodnionych przez Radę Europejską w październiku 2014 r. Krajowe plany powinny zatem od początku opierać się na konsultacjach w regionie.
Komunikat Komisji wzywa państwa członkowskie, by do jesieni 2016 r. przedstawiły pierwsze wyniki zintegrowanych prognoz celów celem stworzenia scenariusza odniesienia – wydaje się, że Ministerstwo Energii nie będzie w stanie spełnić tego wymogu. Równolegle Polska powinna zainaugurować dyskusje z innymi państwami członkowskimi na poziomie regionalnym. W tym samym roku Komisja sfinalizuje unijny scenariusz odniesienia z 2016 r., przedstawi wzór krajowych planów oraz wyda wytyczne dotyczące współpracy regionalnej – co powinno się wydarzyć przy okazji przedstawienia nowej generacji dyrektyw dla unii energetycznej w dniu 27 października 2016 r. w Brukseli.
Do marca 2017 r. państwa członkowskie powinny przekazać Komisji zintegrowane prognozy zarówno do celów scenariusza odniesienia, jak i scenariusza politycznego. Prognozy te będą stanowić kluczowy wkład do krajowych planów państw członkowskich. Projekty krajowych planów powinny zostać przedłożone Komisji w 2017 r. Następnie odbędą się konsultacje z pozostałymi państwami członkowskimi i Komisją, ze szczególnym uwzględnieniem konieczności osiągnięcia wspolnych unijnych celów w zakresie energii. W dalszej kolejności Komisja wyda zalecenia dotyczące projektów krajowych planów i przedstawi je w sprawozdaniu w sprawie stanu unii energetycznej.
W 2018 r. należy przedłożyć Komisji ostateczne wersje planów, uwzględniające wyniki konsultacji z innymi państwami członkowskimi, zalecenia Komisji i właściwe przepisy UE. W toku tego procesu Komisja będzie regularnie organizować spotkania i uczestniczyć w dialogu z państwami członkowskimi, aby udzielić im wsparcia technicznego, monitorować prace nad planami oraz omawiać dalsze kroki.
Polska Polityka Energetyczna do 2050 r., która od dawna powinna być uchwalona jako jeden z kluczowych dokumentów strategicznych polskiego państwa, nareszcie ujrzy światło dzienne. Współpraca w regionie i z Komisją Europejską powinna zagwarantować, że dokument będzie uwzględniać globalne megatrendy w energetyce oraz otoczenie regulacyjne w Unii Europejskiej.
