Na początku sierpnia Turcja rozpoczęła, zgodnie z zapowiedzią, dostawy gazu ziemnego z Azerbejdżanu do zniszczonej wojną Syrii. Nowa syryjska władza, która obaliła Baszara al-Assada w grudniu 2024 roku, stara się odbudować kraj, w którym przerwy w dostawach prądu mogą trwać nawet 20 godzin dziennie. Dostawy z Azerbejdżanu mają temu zaradzić.
Jak podają azerskie media, gaz jest dostarczany przez nowo wybudowany rurociąg graniczny, łączący turecką infrastrukturę z północną Syrią. Początkowa faza będzie dostarczać gaz do Aleppo, z planami rozszerzenia dostaw do Damaszku. Projekt jest realizowany w ramach trójstronnej umowy wymiany z udziałem Azerbejdżanu, Turcji i Kataru. Infrastruktura pozwala na początkowy eksport 3,4 miliona metrów sześciennych gazu dziennie, potencjalnie osiągając 6 milionów metrów sześciennych, co daje łącznie do 2 miliardów metrów sześciennych rocznie.
W ceremonii otwarcia gazociągu wzięli udział (od lewej): dyrektor Katarskiego Funduszu Rozwoju Fahad Hamad Hassan Al-Sulaiti, syryjski minister energii Mohammad al-Bashir, turecki minister energii i zasobów naturalnych Alparslan Bayraktar, oraz azerbejdżański minister gospodarki Mikayil Jabbarov. – źródło: aze.media
Rola Azerbejdżanu w bezpieczeństwie energetycznym regionu
Według azerskiego portalu aze.media, ten nowy korytarz stanowi ważny krok w rozszerzaniu partnerstwa energetycznego Azerbejdżanu i wzmacnianiu jego obecności jako wiarygodnego partnera energetycznego na szerszym Bliskim Wschodzie. Zdaniem ministra gospodarki w Azerbejdżanie – Mikayila Jabbarova, ten projekt nie tylko zwiększa możliwości eksportu energii Azerbejdżanu, ale także wzmacnia współpracę z krajami Bliskiego Wschodu oraz podkreśla rosnącą rolę Azerbejdżanu w regionalnym bezpieczeństwie energetycznym i dywersyfikacji.
Według portalu specialeurasia.com: „Azerbejdżan zabezpiecza nowy rynek eksportu energii alternatywnej poza Europę i wzmacnia uzasadnienie rozszerzenia tras tranzytowych na Kaukazie Południowym. Długoterminowy cel Baku, jakim jest umożliwienie przepływu gazu ziemnego przez połączenia Caspian, mógłby dalej zintegrować Syrię z szerszymi eurazjatyckimi sieciami energetycznymi.” We wnioskach końcowych swojego raportu na ten temat portal dodaje: „Azerbejdżan dywersyfikuje swoje kierunki eksportu gazu i ściślej dostosowuje się do tureckiej logistyki strategicznej.”
Zwiększenie roli Turcji i Kataru kosztem Rosji i Iranu
Specjalistyczny zespół OSINT, który przygotował analizę w ramach portalu specialeurasia.com zauważa, że dzięki tej inwestycji „Turcja i Katar zwiększyły swój wpływ na politykę wewnętrzną kraju.” W scenariuszu geopolitycznym, nakreślonym przez portal „Ankara wykorzystała wsparcie wojskowe i projekty energetyczne, aby wzmocnić swoją regionalną postawę.” Natomiast Katar może skorzystać, poprzez zdobycie „miękkiej siły” za pomocą środków ekonomicznych.
Jednocześnie, zdaniem analityków portalu, Iran i Rosja mają do czynienia z ograniczeniami i niepowodzeniami regionalnymi, ponieważ „Teheran stracił głównego partnera wraz z usunięciem Baszara al-Assada. Jego szlaki zaopatrzeniowe przez Syrię do libańskich i palestyńskich proxy są w dużej mierze zakłócone.” Rosja natomiast ryzykuje marginalizację, chociaż utrzymuje przybrzeżną obecność wojskową, to „osłabia to długoterminowe wsparcie wojskowe Moskwy dla Syrii i zagraża logistyce operacji paramilitarnych na szerszym Bliskim Wschodzie.”
Gdzie dwóch się bije trzeci korzysta
Zdaniem syryjskich władz gaz będzie używany do produkcji energii elektrycznej. Turecki minister energii, Alparslan Bayraktar, potwierdził, że gaz uruchomi elektrownię o mocy około 1200 megawatów, zaspokajając potrzeby elektryczne około pięciu milionów gospodarstw domowych i wnosząc znaczący wkład w normalizację codziennego życia w Syrii.
Francuska Agencja Prasowa (AFP) podkreśla, że inicjatywa ta jest częścią katarskiego programu finansowania dostaw gazu do produkcji energii elektrycznej w Syrii, którego pierwsza faza została uruchomiona w marcu przez Jordanię i dostarczała 400 megawatów energii elektrycznej dziennie.
Analitycy z portalu specialeurasia.com we wnioskach końcowych podkreślają, że „rurociąg Kilis-Aleppo jest elementem rozwoju materialnego z bezpośrednimi konsekwencjami politycznymi i ekonomicznymi. Turcja i Katar zwiększyły swój wpływ na politykę wewnętrzną kraju stając się głównymi zewnętrznymi gwarantami odbudowy i energii Syrii.” Dla Rosji, która jest teraz zajęta negocjacjami z Donaldem Trumpem i wojną w Ukrainie jest to strata dawnej strefy wpływów, jakim była Syria. Iran, który został zdewastowany przez amerykańsko – izraelskie naloty, także nie wydaje się być w grze o kontrakty w Syrii w tym momencie.
Marcin Jóźwicki
