Wójcik: Liberalizacja eksportu amerykańskich surowców w TTIP
KOMENTARZ
Teresa Wójcik
Redaktor BiznesAlert.pl
Rada Unii Europejskiej podczas posiedzenia 9 października 2014 r. zdecydowała o upowszechnieniu Wytycznych w zakresie negocjacji dotyczących Transatlantyckiego partnerstwa w sprawie handlu i inwestycji (TTIP) między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki. Oznacza to zniesienie klauzuli tajności i zapewnia dostęp opinii publicznej do tych Wytycznych bez ograniczeń.
Dokument dotychczas utajniony został przyjęty 17 czerwca 2013 r. W wielu krajach Unii Europejskiej był przedmiotem kontrowersyjnych ocen, w dużej mierze z uwagi na utajnienie konkretów dotyczących przyszłej Umowy oraz dotychczasowego przebiegu negocjacji.
Wytyczne liczą 18 stron, składają się z 46 punktów i na wstępie zwięźle informują o zawartości Umowy o TTIP negocjowanej ze stroną USA. Umowa składa się z trzech zasadniczych elementów: – dostęp do rynku; – kwestie uregulowań prawnych i bariery pozataryfowe; – zasady. Umowa będzie zawierała też postanowienia lub załączniki obejmujące dodatkowe zobowiązania lub działania mające na celu wspieranie zgodności regulacji w konkretnych sektorach towarów i usług. Strony uzgodnią, jakie to będą sektory. Celem tego rozwiązania jest ograniczenie kosztów wynikających z różnic w regulacjach dotyczących konkretnych sektorów. Przewiduje się możliwość rozwiązań zapewniających „harmonizację regulacji prawnych, równoważności lub wzajemnego uznawania, w zależności od przypadku”. Zgodność regulacji powinna „obejmować szczególne i materialne postanowienia i procedury w sektorach o istotnym znaczeniu dla gospodarki transatlantyckiej, w tym m.in. w sektorze motoryzacyjnym, chemicznym, farmaceutycznym i innych sektorach związanych ze zdrowiem, technologiami informacyjno-komunikacyjnymi oraz usługami finansowymi”. Wytyczne podkreślają potrzebę usunięcia istniejących barier pozataryfowych, uniemożliwienia powstawania nowych barier pozataryfowych i zapewniania szerszego dostępu do rynku niż jest to możliwe w ramach horyzontalnych zasad przyszłej Umowy. Jeśli chodzi o usługi finansowe, to negocjacje powinny również zmierzać do ustalenia wspólnych zasad ramowych współpracy ostrożnościowej.
Pierwsza runda rozmów TTIP odbyła się 8-12 lipca 2013 r. w Waszyngtonie, a kolejne miały miejsce co kilka tygodni. Rozmowy i prace nad TTIP objęły takie tematy jak m.in. dostęp do rynku, zamówienia publiczne, inwestycje, usługi, tekstylia, reguły pochodzenia, energetyka i surowce, regulacje sanitarne i fitosanitarne, e-gospodarka.
Dla przyszłego rynku energii w UE naszym zdaniem szczególne znaczenie – pośrednio lub bezpośrednio – mają niektóre postanowienia zawarte w Wytycznych, dlatego publikujemy je w całości, w takiej kolejności, jak w dokumencie. Dla strony amerykańskiej, czyli koncernów paliwowo-energetycznych, ważne jest samo podpisanie TTIP, gdyż układ o wolnym handlu zapewnia im pełną swobodę zawierania transakcji na eksport surowców bez licencji rządowej. Oznacza to pełną liberalizację sprzedaży węglowodorów z USA na rynek europejski, czyli ruch oczekiwany przez wielu obserwatorów sektora energetycznego, szczególnie w obliczu kryzysu ukraińskiego.
Ochrona inwestycji
22. Celem negocjacji sprawie inwestycji będzie wynegocjowanie postanowień w zakresie liberalizacji i ochrony inwestycji, w tym w obszarach objętych kompetencją dzieloną, takich jak aspekty dotyczące inwestycji portfelowych, własności i wywłaszczania, w oparciu o najwyższe poziomy liberalizacji oraz najwyższe standardy ochrony, jakie obie Strony dotychczas wynegocjowały. Po uprzedniej konsultacji z państwami członkowskimi i zgodnie z Traktatami UE włączenie ochrony inwestycji i rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem zależeć będzie od tego, czy znalezione zostanie zadowalające rozwiązanie odpowiadające interesom UE w zakresie spraw ujętych w pkt 23. Sprawa ta zostanie także wzięta pod uwagę w związku z ostatecznym kształtem Umowy.
Standardy traktowania: negocjacje powinny mieć na celu włączenie do Umowy w szczególności, lecz nie wyłącznie, następujących standardów traktowania i zasad:
a) sprawiedliwego i równego traktowania, w tym zakazu stosowania nieuzasadnionych, arbitralnych lub dyskryminujących środków,
b) krajowego traktowania,
c) uprzywilejowanego traktowania,
d) ochrony przed bezpośrednim i pośrednim wywłaszczeniem, w tym prawa do
natychmiastowego, właściwego i skutecznego odszkodowania,
e) pełnej ochrony i bezpieczeństwa inwestorów i inwestycji,
f) innych skutecznych postanowień w zakresie ochrony, takich jak klauzula ochronna,
g) swobodnego przepływu środków kapitałowych i płatności przez inwestorów,
h) zasad dotyczących subrogacji.
(…)
Handel i zrównoważony rozwój
31. Umowa obejmie zobowiązania obu Stron w zakresie aspektów handlu i zrównoważonego rozwoju związanych z prawem pracy i środowiskiem. Uwzględnione zostaną środki mające na celu ułatwienie i promowanie wymiany handlowej w zakresie towarów, usług i technologii, które są przyjazne dla środowiska, niskoemisyjne, energo- i zasobooszczędne, również z wykorzystaniem zielonych zamówień publicznych, oraz środki wspierające świadome decyzje konsumentów dotyczące zakupów. Umowa będzie również obejmowała postanowienia mające na celu promowanie przestrzegania uzgodnionych międzynarodowo norm i umów w obszarze prawa pracy i ochrony środowiska i ich skuteczne wdrażanie jako konieczny warunek zrównoważonego rozwoju.
(…)
Energia i surowce powiązane z handlem
37. Umowa będzie zawierać postanowienia dotyczące tych aspektów energii i surowców, które mają związek z wymianą handlową i inwestycjami. Negocjacje powinny mieć na celu zapewnienie otwartego, przejrzystego i przewidywalnego otoczenia biznesowego w dziedzinie energetyki oraz nieskrępowanego i zrównoważonego dostępu do surowców.
Konsekwencje przyjęcia w Umowie zwłaszcza propozycji z pkt 37 zasadniczo mogą zmienić rynek energii w krajach UE, zarówno jeśli chodzi o ceny gazu, ropy i innych paliw, jak i o strukturę dostaw surowców energetycznych. W dużym uproszczeniu – po pierwsze dzięki TTIP na rynku europejskim pojawi się LNG ze Stanów Zjednoczonych, co już obecnie pozwala mieć nadzieję na rezygnację z South Stream i na wypieranie z rynku unijnego Gazpromu jako monopolisty. Eksporterzy z USA nie będą potrzebowali ubiegać się o licencje eksportowe od rządu Stanów Zjednoczonych, aby dostarczać LNG do krajów UE. Po drugie – w sprzyjających warunkach dzięki TTIP należy się spodziewać większego zainteresowania amerykańskich koncernów poszukiwaniem i eksploatacją zasobów węglowodorów w krajach UE.
Pełny tekst Wytycznych na stronie Ministerstwa Gospodarki www.mg.gov.pl
W zorganizowanym 2 października br. Kongresie uczestniczyli przedstawiciele sektorów petrochemicznego, gazowniczego, energetycznego oraz krajowych i zagranicznych spółek działających na terenie Polski i najważniejszych organizacji branżowych.
Zaproszeni prelegenci – przedstawiciele rządu i urzędów państwowych m.in. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki Maciej Bando, parlamentarzyści, członkowie zarządów największych polskich i zagranicznych korporacji – wspólnie podsumowali bieżący rok oraz przeanalizowali działania podejmowane przez międzynarodową konkurencję.
Tegoroczna edycja skupiła się na zmianach i kierunkach rozwoju sektora gazowego w Polsce. Analizie zostały poddane również dylematy strategiczne i perspektywy rozwoju firm paliwowych, jak również największych graczy na rynku chemicznym w Polsce w kontekście zmian na rynkach europejskich i światowych.
W trakcie spotkania Prezes Maciej Bando zaznaczył, że do końca września br. do URE wpłynęło ponad 170 wniosków w sprawie udzielenia koncesji na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą. Przedsiębiorcy, którzy w terminie złożyli wnioski o udzielenie koncesji OPZ mogą dalej legalnie wykonywać działalność do czasu wydania przez urząd koncesji. Prezes podkreślił, że aby zweryfikować swojego kontrahenta trzeba sprawdzić opublikowaną przez URE listę tychże przedsiębiorców oraz sprawdzić zakres koncesji, jakie posiada konkretne przedsiębiorstwo znajdujące się na tej liście. To bowiem koncesja, jaką to przedsiębiorstwo posiadało przed 22 lipca br. wyznacza zakres, w jakim legalnie może prowadzić obecnie działalność.
