W ostatnich raportach dotyczących kondycji gospodarczej UE Mario Draghi i Enrico Letta podkreślają konieczność przyspieszenia realizacji postulatów związanych z wzrostem gospodarczym, dekarbonizacją i redukcją zależności gospodarczych. Obaj autorzy, byli premierzy Włoch, proponują różne działania mające na celu wzmocnienie konkurencyjności UE, jednak największe kontrowersje budzi sposób ich finansowania. Wdrożenie rekomendowanych działań będzie wymagało kompromisów zarówno w polityce gospodarczej UE, jak i w relacjach z głównymi partnerami gospodarczymi.
Draghi i Letta wskazują na konieczność obniżenia cen energii, rozwój energetyki odnawialnej i atomowej oraz reformy rynku energetycznego. Zwracają uwagę na niewystarczające wykorzystanie jednolitego rynku oraz konieczność harmonizacji regulacji, szczególnie w sektorze kapitałowym. W raportach pojawia się również zachęta do wspólnych projektów naukowych oraz większej współpracy w zakresie nowoczesnych technologii i usług cyfrowych. Autorzy podkreślają także potrzebę dywersyfikacji dostaw surowców i asertywnego reagowania na nieuczciwą konkurencję.
Draghi ocenia, że realizacja rekomendowanych działań będzie wymagała inwestycji na poziomie 750-800 mld euro rocznie, z czego część powinna pochodzić ze wspólnego długu. Proponuje także zmianę struktury budżetu UE, aby skoncentrować wydatki na kluczowych celach. Oba raporty podkreślają, że nadmiar regulacji krępuje przedsiębiorców i wzywają do reformy zarządzania Unią, sugerując poszerzenie stosowania większości kwalifikowanej przy podejmowaniu decyzji.
Finansowanie proponowanych działań budzi kontrowersje, szczególnie wśród tzw. państw oszczędnych (Austria, Holandia, Niemcy, Szwecja), które sceptycznie odnoszą się do zwiększenia budżetu UE i wspólnych pożyczek. Spory wywołuje także postulat Letty dotyczący zakończenia zliberalizowanych zasad przyznawania pomocy publicznej oraz finansowania polityki przemysłowej głównie ze środków wspólnotowych. Realizacja propozycji Draghiego i Letty będzie wymagała kompromisów również w zakresie ochrony rynku i zmniejszania biurokratycznych obciążeń dla firm.
Raporty zachęcają państwa członkowskie do większej współpracy i harmonizacji przepisów, aby UE mogła konkurować z globalnymi potęgami. Wyzwaniem będzie przezwyciężenie myślenia w kategoriach narodowych interesów na rzecz szerszej perspektywy uwzględniającej całą UE. Dla przewodniczącej KE Ursuli von der Leyen wnioski z raportów są potwierdzeniem słuszności realizowanej polityki i będą zapewne odwoływać się do nich w negocjacjach dotyczących perspektywy finansowej na lata 2028-2034.
PISM / Mateusz Gibała
