Zmiany klimatu stwarzają ogromne problemy dla ludzi i to nie tylko z powodu wyższych temperatur. Może również pomóc rozprzestrzeniać się owadom przenoszącym groźne choroby.
Zmiany klimatu a rozprzestrzenianie się chorób
Zgodnie z nowymi badaniami, choroby zakaźne, takie jak gorączka denga i malaria, znacznie rozprzestrzenią się w perspektywie długoterminowej, jeśli nie zostaną podjęte środki zaradcze. Naukowcy z London School of Hygiene & Tropical Medicine (LSHTM) przeprowadzili symulację wpływu zmian klimatu na rozprzestrzenianie się tych chorób. Zgodnie z tym, w najgorszym przypadku do 2080 roku w regionach ryzyka może żyć ponad osiem miliardów ludzi, przynajmniej jeśli globalne ocieplenie będzie nadal nie słabnąć, a emisje szkodliwych dla klimatu emisji gazów cieplarnianych będą nadal rosły. W porównaniu z danymi o chorobach z lat 1970-1999, dotkniętych chorobą byłoby o 4,7 miliarda więcej ludzi niż w tym okresie – i to w regionach, w których systemy opieki zdrowotnej są w niektórych przypadkach byłyby nieprzygotowane na poważne epidemie.
Z jednej strony przyczyną jest wzrost populacji. Na potrzeby badania naukowcy założyli wzrost o około 4,5 miliarda ludzi. Ponadto cieplejszy klimat sprzyja rozprzestrzenianiu się siedlisk komarów. Komary Anopheles przenoszące malarię i komary Aedes odpowiedzialne za dengę preferują przede wszystkim klimat tropikalny i subtropikalny. Globalne ocieplenie również powiększa ich przestrzeń życiową, co można zaobserwować już dzisiaj. Cieplejsza pogoda wydłuża okres transmisji zwierząt. Według badań opublikowanych w czasopiśmie Lancet Planetary Health, skutki globalnych temperatur wydłużą sezon malarii o ponad miesiąc, a sezon dengi o cztery miesiące w ciągu najbliższych 50 lat – jeśli do 2100 roku temperatura wzrośnie o około 3,7 stopnia Celsjusza. Jest to jednak znacznie powyżej obecnie prognozowanych wartości. Jeśli wszystkie podjęte do tej pory środki ochrony klimatu zostaną wdrożone zgodnie z planem, według naukowców globalne ocieplenie wyniesie do końca wieku 2,4 stopnia Celsjusza w porównaniu z czasami przedprzemysłowymi.
W badaniu naukowcy wykorzystali różne poziomy emisji gazów cieplarnianych, gęstość zaludnienia i wysokość położenia. Jednak dane są tylko symulacjami, które mogą się znacznie zmienić, jeśli perspektywy rozciągają się tak długo w przyszłość. Jak przyznaje zespół naukowców, nie wzięto pod uwagę niektórych czynników, takich jak dalszy rozwój populacji komarów, rozwój choroby poprzez mutacje lub postęp medycyny poprzez nowe leki lub szczepionki.
Obecnie realizowane są różne projekty mające na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się komarów, na przykład poprzez zmiany genetyczne, które mają zapobiegać rozmnażaniu się komarów. Ponadto w niektórych krajach zatwierdzono już szczepionkę przeciwko dendze i trwają badania nad szczepionkami przeciwko malarii. Jednak według badania kampanie mające na celu ograniczenie komarów są trudne do utrzymania, szczególnie w biedniejszych krajach o ograniczonych zasobach.
Według danych WHO malaria zabija każdego roku ponad 400 tysięcy osób, głównie dzieci. Zdecydowana większość z około 230 milionów przypadków infekcji każdego roku występuje w Afryce, gdzie niedawno zarejestrowano nowe komary wywołujące malarię, o dużej zdolności adaptacji. Czynniki wywołujące chorobę, pasożyty zwane plasmodiami, są przenoszone przez ukąszenia komarów, które rozmnażają się w wodzie, na przykład w kałużach. Wirusy dengi są przenoszone przez komary Aedes aegypti. Według szacunków co roku zachoruje nawet 100 mln osób, ponad 20 tys. nie przeżywa choroby. Objawy tej choroby to przede wszystkim wysoka gorączka, ból głowy i ból stawów. Nie ma terapii przyczynowej, więc środki odstraszające komary mają kluczowe znaczenie w profilaktyce.
Spiegel/Michał Perzyński
