Wielkopolska Dolina Energii staje się marką a w sensie organizacyjnym. Jest to porozumienie samorządów Wielkopolski Wschodniej, które pracują w grupach roboczych pod kierunkiem Marszałka Wielkopolskiego, aby przygotować propozycje terytorialne dla sięgnięcia po środki z europejskiego Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Mamy już własne logo i zestaw wiodących projektów – pisze Tomasz Piotr Nowak, poseł na Sejm z ramienia Koalicji Obywatelskiej. Konin będzie beneficjentem Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (FST) i jednym z pierwszych miejsc w Polsce, w którym dojdzie do realnej transformacji energetycznej.
Decyzje i funkcjonowanie
Wielkopolska Dolina Energii to efekt działań parlamentarno-samorządowych zainicjowanych przez środowiska z regionu. To zwieranie szeregów rozpoczęło się w momencie, gdy rząd nie zauważał naszych problemów i nie podejmował politycznych decyzji co do funkcjonowania zagłębia paliwowo energetycznego.
Brak zgody na budowę nowej odkrywki Ościsłowo a zarazem brak propozycji alternatywnych rozwiązań na rzecz regionu zmobilizował zainteresowanych do działania. W 2018 roku zrozumieliśmy, że trzeba się zorganizować patrząc w kierunku UE i powstającego wówczas (z inicjatywy europosła Jerzego Buzka) Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Zrozumieliśmy, że bezalternatywne jest poszukiwanie nowych źródeł budowania tożsamości przemysłowej i miejsc pracy. Ta świadomość transformacji stała się w regionie powszechna: w 2018 roku Piotr Korytkowski z programem Wielkopolska Dolina Energii wygrał wybory samorządowe w Koninie.
Jednocześnie domagaliśmy się (i domagamy się nadal) od rządu programu kompensacyjnego na rzecz Wielkopolski Wschodniej na wzór programu Śląska. Rząd nadal milczy w tej sprawie (choć wydaje się, że znaleźliśmy obecnie partnera w wicepremier Jadwigi Emilewicz, z którą rozpoczęliśmy dialog i która deleguje swoich przedstawicieli do grup roboczych).
Brak odkrywki Ościsłowo, która miała dać czas na transformację regionu do 2035 roku, powoduje, że od węgla brunatnego będziemy odchodzić zdecydowanie szybciej. Najbliższe pięć lat może oznaczać kres wydobycia węgla w regionie. Tym samym ZEPAK zakończy produkcję energii elektrycznej z węgla brunatnego. Tam jest świadomość tego procesu. Skutkuje to decyzjami przejścia na zieloną energię, ale także likwidacją miejsc pracy w górnictwie odkrywkowym. Już teraz zamyka się odkrywkę Adamów, w wyniku czego pracę w Turku straci ok. 200 osób. To bardzo bolesne i dlatego tak ważne są szybkie działania na rzecz nowego przemysłu.
ZEPAK przechodzi na produkcję zielonej energii (już teraz ma dwa bloki biomasowe oraz plany inwestycyjne na terenach pokopalnianych zarówno wiatrowe, jak i fotowoltaiczne, ale także wodorowe, w tym celu ZEPAK zakupił już elektrolizer do produkcji wodoru). Te działania zabezpieczą produkcję energii elektrycznej z zagłębia, ale nie będą satysfakcjonujące dla rynku pracy.
Dlatego potrzebna jest nam pomoc rządu w przyciągnięciu inwestorów. Nasz brand Wielkopolskiej Doliny Energii sprzyja temu: inwestorzy wiedzą o akceptacji społecznej projektów energetycznych i wiedzą o kapitale ludzkim. Na tej zasadzie pojawił się w Koninie inwestor Jhonson Matthey, produkujący zaawansowane komponenty do baterii na rzecz elektromobilności, a w Turku duży japoński koncern chce budować elektrownię gazową w oparciu o silniki gazowe. Trwają w tej chwili także negocjacje rządu z inwestorem, który poszukuje lokalizacji w Polsce i to od rządu zależy czy będzie lobbował na rzecz naszego regionu. To byłaby odpowiedź na nasz postulat programu kompensacyjnego: z tym inwestorem wiąże się bardzo duża ilość miejsc pracy co w momencie transformacji pozwoli na zatrzymanie pracowników wykształconych energetycznie w regionie.
Jednak cały czas pracujemy nad systemowym przekształceniem regionu przy pomocy Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Pełnomocnik marszałka wielkopolskiego ds. sprawiedliwej transformacji Maciej Sytek wraz z Agencją Rozwoju Regionalnego przedstawia w Komisji Europejskiej fiszki projektowe oraz przygotowuje plan terytorialny na rzecz realizacji projektów transformacyjnych. Premier Emilewicz zwraca także uwagę na fundusz odbudowy, ale czy nasze starania przyniosą efekt zależy od tego, czy rząd uzyska środki w skali wystarczającej czterem aspirującym regionom w Polsce, czyli czy z determinacją podejmie się realizacji Europejskiego Zielonego Ładu na 2050 rok.
Jednocześnie, w dobie pandemii, jako parlamentarzysta z Wielkopolski Wschodniej przedstawiam rządowi siedem postulatów, które powinny znaleźć się w spec ustawie na rzecz naszego regionu (lub kolejnej wersji ustawy covidowej).
Te postulaty to załatwienie (oprócz programu kompensacyjnego na wzór programu na rzecz Śląska) kilku istotnych spraw:
1. Zabezpieczenie emerytur górniczych: obecnie górnicy dochodzą swoich praw w sądzie gdyż brak jest jednoznacznej interpretacji prawnej uznającej stanowiska pracy w kopalni odkrywkowej jako stanowiska górnicze (uznanie określonych stanowisk pracy jako górniczych).
2. Automatyzm przedłużenia koncesji na wydobycie węgla w odkrywkach, którym w najbliższym czasie kończą się koncesje (odkrywki Jóźwin 2B, Drzewce).
3. Proporcjonalne zamawianie przez PSE energii u wszystkich producentów energii konwencjonalnej (bez preferencji grup energetycznych).
4. Przygotowanie osłon dla pracowników regionu wchodzącego w proces transformacji. Rozwiązania typu inwestycja pod klucz zrealizowana przez jedną ze specjalnych stref inwestycyjnych.
5. Ułatwienia dla procesów inwestycyjnych na terenach pogórniczych (rekultywacja terenów pokopalnianych w kierunku przemysłowym jako alternatywie dla rekultywacji rolnej, która wymaga później odrolnienia).
6. Wydanie decyzji na inwestycje przeterminowane (np. Wydanie decyzji przez NFOŚIGW w sprawie geotermii konińskiej , czy PKP w sprawie rozpoczęcia budowy nowego dworca PKP w Koninie)
7. Pomoc rządowa oraz rządowych agencji w promocji i w przyciąganiu inwestycji do Wielkopolskiej Doliny Energii.
Związki zawodowe działające przy ZEPAK dodają potrzebę natychmiastowego programu osłon socjalnych na rzecz zwalnianych pracowników w sektorze górnictwa zagłębia konińsko-turkowskiego, zastosowanie systemów osłonowych takich jak urlopy górnicze, emerytury pomostowe, zasiłki socjalne, jednorazowe odprawy, udzielanie pożyczek na preferencyjnych warunkach w celu podjęcia działalności gospodarczej, prowadzenie preferencyjnych zasad zatrudnienia pracowników zagrożonych likwidacją sektora paliwowo-energetycznego przez podmioty gospodarcze funkcjonujące na terenie ościennych powiatów przy zastosowaniu wprowadzenia ulg podatkowych, wprowadzenia preferencyjnych kredytów i pożyczek, dla przedsiębiorców tworzących nowe miejsca pracy.
Korytkowski: Konin chce być fighterem transformacji energetycznej (ROZMOWA)
