W dniach 22-24 czerwca w Warszawie odbyło się Forum Ciepła i Gazu, którego tematem przewodnim była rola paliw gazowych w procesie transformacji polskiego ciepłownictwa. Eksperci szeroko rozumianego rynku energii debatowali nad przyszłą strukturą sektora gazowego w Polsce w związku z nową wizją Unii Europejskiej, wyrażającą się w dążeniu do neutralności klimatycznej do 2050 roku.
Prezes DISE o decyzjach w energetyce
Remigiusz Nowakowski, prezes Dolnośląskiego Instytutu Studiów Energetycznych (DISE) wystąpił z prezentacją dotyczącą roli gazu ziemnego w Polsce i Unii Europejskiej w kontekście polityki klimatycznej. Problematyka wykorzystania gazu ziemnego jest obszarem badawczym DISE, który jako think tank działający na rzecz bezpieczeństwa i wzmacniania konkurencyjności polskiej energetyki analizuje w swoich raportach m.in. możliwości wykorzystania tego paliwa w transformacji energetycznej Polski celem rezygnacji z paliw węglowych z jednoczesnym zaangażowaniem w rozwój gazów zeroemisyjnych. Remigiusz Nowakowski wskazał, że na przestrzeni ostatniej dekady europejskie i światowe statystyki pokazują wzrost zainteresowania producentów energii rozwojem energetyki gazowej, przywołując dane European Union Agency for the Cooperation of Energy Regulators (ACER), w świetle których w 2019 roku udział gazu zimnego w strukturze wytwarzania energii elektrycznej UE wyniósł 21,7 procent, a Polski 8,8 procent, podkreślając jego tendencję wzrostową.
Odnosząc się do udziału gazu ziemnego w polskim miksie energetycznym prezes DISE przywołał dane Forum Energii, z których wynika, że w 2020 roku udział węgla w produkcji energii elektrycznej spadł poniżej 70 procent, a udział gazu ziemnego wzrósł powyżej 10 procent w porównaniu do 8,8 procent w 2019 roku; przybyły też kogeneracyjne jednostki gazowe. Prezes przedstawił również tendencje kształtowania się struktury wytwarzania energii elektrycznej innych europejskich państw, przywołując przykłady miksów elektroenergetycznych, w których węgiel jest zastępowany w przeważającej części gazem ziemnym. Gospodarkami referencyjnymi są dla nas Holandia, Grecja, Irlandia i Włochy, które charakteryzuje największy udział paliw kopalnych w wytwarzaniu energii elektrycznej w UE zaraz po Polsce. W krajach tych znacząco spada poziom zużycia węgla, np.: w Holandii z 36 procent w 2015 roku. do zaledwie siedmiu procent w 2020 roku, czy w Grecji z 43 do 15 procent.
W tożsamym przedziale czasowym obserwowany jest rosnący udział odnawialnych źródeł energii przy jednoczesnym zwiększaniu się udziału gazu. Co przy uwzględnieniu braku (a w przypadku Holandii niewielkiego) udziału źródeł atomowych pozwala wnioskować, że gaz sprzyja rozwojowi OZE stabilizując pracę całego systemu elektroenergetycznego, a tym samym zwiększając bezpieczeństwo energetyczne. Odwołując się do celów zawartych w Polityce energetycznej Polski do 2040 roku (PEP 2040) R. Nowakowski wskazał, że planowanemu wzrostowi OZE ma towarzyszyć właśnie kompensacja kogeneracją gazową. Ponadto, planowana jest budowa samo bilansujących się obszarów, magazynów energii, elektrolizerów- inicjacja rozproszonej gospodarki wodorowej.
Zgodnie z PEP 2040 powolny spadek udziału węgla do 56 procent w 2030 roku oraz 11–28 procent w 2040 roku ma być wynikiem także wdrożenia morskiej energetyki wiatrowej oraz energetyki jądrowej w Polsce. Co więcej, PEP 2040 zakłada znaczący wzrost udziału energii elektrycznej z OZE i proces odstawień źródeł węglowych, w efekcie czego ma nastąpić istotny wzrost udziału energii elektrycznej produkowanej w elektrowniach gazowych, co powinno przełożyć się na wzrost zapotrzebowania na gaz ziemny w tym sektorze. Według scenariusza wysokich cen uprawnień do emisji CO2, przedstawionego w PEP 2040 zużycia gazu w elektrowniach i elektrociepłowniach na poziomie 4,2 mld m sześc. w 2020 roku wzrośnie do poziomu 12,3 mld m sześc., a w 2040 roku, osiągnie szczyt zapotrzebowania, czyli 13,4 mld m sześc.
Remigiusz Nowakowski uzupełniając powyższe odwołał się do wiodących strategii energetycznych UE. W pierwszej kolejności podkreślił, że Europejski Zielony Ład wskazuje, że w najbliższej dekadzie nastąpi wzrost udziału gazu ziemnego celem przyspieszenia dekarbonizacji i jednocześnie będą trwały prace rozwojowe nad wdrożeniem gazów zeroemisyjnych. UE zapowiada także wydanie długoterminowej strategii bezemisyjnego rynku gazu. Z kolei Strategia integracji systemu energetycznego podkreśla, że skład koszyka paliw gazowych będzie zależał od wybranej ścieżki obniżania emisji, co w wypadku Polski musi oznaczać zwiększenie udziału gazu ziemnego w najbliższej dekadzie celem stopniowego wyłączania nośników węglowych. Powyższa strategia zakłada, że po 2050 roku będą wykorzystywane tylko gazy zdekarbonizowane, a ewentualny niewielki udział gazu ziemnego będzie wymagał zastosowania technologii CCS i CCU w źródłach wytwarzania energii.
W podsumowaniu swojego wystąpienia Remigiusz Nowakowski powiedział, że obecne decyzje będą miały charakter przełomowy dla przyszłości polskiej energetyki na kolejne dziesięciolecia. Jego zdaniem gaz ziemny powinien pełnić rolę paliwa pomostowego w dążeniu przez Polskę do neutralności klimatycznej do 2050 roku. Kluczowe jest zachowanie spójności strategicznej na dwóch poziomach: polityki energetycznej państwa i strategii spółek energetycznych. Przewidywane kierunki zmian wskazują, że bezpieczeństwo energetyczne zapewnią: BalticPipe, rozbudowa połączeń transgranicznych oraz terminali LNG. Kolejnymi czynnikami będą: rozwój nowych krajowych paliwa (biogaz, biometan, wodór); konkurencyjność, czyli profesjonalna i rozwijająca się giełda gazu na TGE oraz projekt Hubu gazowego. Ewolucja struktury będzie oznaczała: wzrost konsumpcji w perspektywie 2040 roku, nowe źródła dostaw i nowych dostawców oraz pojawienie się „zielonych gazów”. Prezes DISE porównał zależność między interesami energetycznymi Polski i UE. Uznanie roli przejściowej gazu ziemnego ma współgrać z możliwie najszybszą eliminacją paliw kopalnych, a wzrost bezpieczeństwa energetycznego ma pozwolić na ochronę klimatu.
Źródło: DISE
O przyszłości rynku ropy i gazu na konferencji Nafta-Gaz-Chemia 2021 (NA ŻYWO)
