– Serbia jest bliska udzielenia Rio Tinto zgody na rozwój największej kopalni litu w Europie, dwa lata po zawieszeniu projektu z powodu obaw ekologicznych. Prezydent Aleksandar Vučić ogłosił, że nowe zapewnienia ze strony giganta wydobywczego i UE spełniły wymagania Serbii dotyczące standardów środowiskowych dla lokalizacji Jadar w zachodniej Serbii – pisze Financial Times (FT).
Prezydent Serbii Vučić jest pewny, że uda mu się uzyskać dodatkowe zobowiązania od liderów UE dotyczące inwestycji w produkcję baterii i pojazdów elektrycznych w Serbii. Przewiduje, że jeśli wszystkie warunki zostaną spełnione, kopalnia może rozpocząć działalność w 2028 roku, produkując rocznie 58 tysięcy ton litu, co wystarczy na 17% produkcji EV w Europie, czyli 1,1 miliona samochodów. Rząd serbski unieważnił licencje Rio Tinto w styczniu 2022 roku po masowych protestach wywołanych obawami ekologicznymi, w tym zanieczyszczeniem wody i problemami z wysiedleniami. Jednak ostatnia stabilność polityczna, zaznaczona sukcesem rządzącej partii SNS w wyborach samorządowych, nadała nowy impuls projektowi.
Zaangażowanie UE w projekt Jadar jest postrzegane jako strategiczny ruch, szczególnie w kontekście balansowania Serbii między wpływami europejskimi, chińskimi i rosyjskimi. Potencjalne przystąpienie Serbii do UE pozostaje złożonym problemem, na który wpływ mają obawy dotyczące zarządzania i polityki regionalnej. Kopalnia Jadar ma znacząco wpłynąć na dostawy litu w Europie, które są obecnie minimalne. Projekt mógłby zaspokoić 13% prognozowanego zapotrzebowania kontynentu na lit do 2030 roku.
Minister finansów Serbii, Siniša Mali, podkreślił korzyści ekonomiczne, szacując wzrost PKB Serbii o 10-12 miliardów euro, i zaznaczył, że Serbia dąży do rozwinięcia pełnego łańcucha wartości dla litu na rynku krajowym. Grupy ekologiczne jednak pozostają czujne. Savo Manojlović, współprzewodniczący Go Change, zapowiedział kontynuację działań przeciwnych, jeśli projekt będzie kontynuowany. Rio Tinto intensywnie angażowało się w dialog z lokalnymi społecznościami, starając się zdobyć ich poparcie, jednocześnie zapewniając o swojej przejrzystości ekologicznej i zgodności z serbskimi i unijnymi standardami.
Serbia zaczyna inwestować w projekty związane z energią wiatrową i słoneczną dążąc do zwiększenia udziału OZE w krajowym miksie energetycznym. Wzrost inwestycji w elektromobilność jest również priorytetem dla serbskiego rządu. Ma to na celu zmniejszenie emisji CO2 i poprawę jakości powietrza w miastach.
Financial Times / Mateusz Gibała
