Czeski koncern CEZ zarządzający krajową energetyką nabył mniejszościowe udziały w brytyjskim koncernie Rolls Royce, specjalizującym się w budowie małych reaktorów jądrowych. Stało się to z powodu czeskiego programu wzmocnienia energetyki brytyjskimi modułowymi reaktorami jądrowymi. Wysoka jakość tych od wielu już lat produkowanych w Wielkiej Brytanii reaktorów modułowych (SMR) stwarza przekonanie, że obecnie są one najlepszymi rozwiązaniami na świecie. Z kolei zapewne Brytyjczycy też skorzystają z wieloletniego jądrowego doświadczenia swoich czeskich partnerów.
Małe reaktory jądrowe Rolls Royce wzmocnią czeską energetykę
Wydarzeniem na rynku małych rektorów jądrowych stała się sprzedaż 20 procent udziałów brytyjskiego ich producenta Rolls Royce, czeskiemu gigantowi energetycznemu ČEZ, a.s. – České Energetické Závody. Odnotowane zostało to w mediach, jako kapitałowe wejście czeskiej energetyki nuklearnej na wyspecjalizowany w tej branży zachodni rynek. Nie ujawniono kosztów tej transakcji, ale wiadomo, że liczone są one w milionach funtów brytyjskich. W wyniku tej umowy w Czechach powstaną małe reaktory modułowe o łącznej mocy produkcyjnej do trzech gigawatów. Oczekuje się, że pierwszy z nich zostanie uruchomiony na początku lat 30. XXI wieku. Czechy zamierzają do 2033 roku zwiększyć wykorzystanie energii jądrowej i odnawialnych źródeł energii w celu ograniczenia emisji dwutlenku węgla i wycofania się z energetyki węglowej.
Historyczny sukces czeskiej energetyki jądrowej
Nabycie tych udziałów jest niewątpliwym sukcesem czeskiej energetyki , która już w 1958 roku rozpoczęła budowę swojej pierwszej elektrowni jądrowej – chłodzonego gazem reaktora na ciężką wodę w Bohunicach (obecnie na Słowacji). Ten 110-megawatowy reaktor Bohunice A1, zbudowany przez Skodę, został ukończony w 1972 roku i działał do 1977 roku. Budowa czterech reaktorów VVER-440 w Bohunicach rozpoczęła się w latach siedemdziesiątych, a jednostki te zostały oddane do eksploatacji w połowie lat 80. Obecnie reaktory te znajdują sie na terenie Słowacji. W 1978 roku rozpoczęto budowę elektrowni Dukovany – pierwszej elektrowni jądrowej na terenie obecnej Republiki Czeskiej. Cztery reaktory VVER-440 model V-213 zostały zaprojektowane przez rosyjskie organizacje i Energoprojekt i zbudowane przez Skodę Praha. Weszły one do eksploatacji komercyjnej w latach 1985-87 i od tego czasu były modernizowane. W 1982 roku rozpoczęto prace nad elektrownią w Temelinie, zaprojektowaną przez rosyjskie organizacje i Energoprojekt. Obecnie realizowany jest program dalszej ich rozbudowy.
Jądrowa tajemnica Rolls Royce
O ile czeska energetyka jądrowa jest na świecie dobrze znana, to będąca jej partnerem, brytyjska firma Rolls Royce od 1904 roku, słynęła z produkcji luksusowych samochodów osobowych. Ponieważ czasy się zmieniają, teraz jest to międzynarodowa firma lotniczo-kosmiczna i obronna założona w lutym 2011 roku z siedzibą w Londynie, o której jakby zapomniano ze względu na jej standardową produkcję przemysłową. Dwa lata temu, podczas debaty parlamentarnej nad obronnością Zjednoczonego Królestwa mimochodem ujawniono, że jest ona jednym z kluczowych zakładów produkujących broń jądrową specjalnego znaczenia. Okazało się, że firma ta posiada projekt małego reaktora jądrowego typu SMR, w który od dziesięcioleci wyposaża dla potrzeb wojskowych atomowe łodzie podwodne w tym kraju. Ze zrozumiałych powodów nie podawano tego dotąd dla publicznej wiadomości.
Lekarstwo na kryzys energetyczny
Teraz jednak, kiedy krajowi zagraża pogłębiający się kryzys energetyczny zaproponowała ona rządowi skorzystanie z jej naukowego i technologicznego dorobku, który był dotąd objęty tajemnicą wojskową. Rozwiązanie to ujawnił konserwatywny poseł Tobias Ellwood, przewodniczący Komisji Obrony Narodowej Izby Gmin. na którego wypowiedź powołują się brytyjskie media. Powiedział on, że jeden modułowy reaktor jądrowy mógłby zasilić miasto wielkości Leeds, sześćdziesiąt reaktorów mogłoby zasilić cały kraj. Po zatwierdzeniu przez rząd i uruchomieniu fabryki reaktorów Rolls Royce spodziewa się produkować jeden reaktor co sześć miesięcy, tworząc 40 000 miejsc pracy i inwestycje warte ponad 50 miliardów funtów.
Eksport brytyjskiej technologii nuklearnej
Według tej oceny stwarza to jednocześnie ogromne możliwości eksportowe. SMR Rolls Royce w przybliżeniu zajmuje powierzchnię wielkości dwóch boisk piłkarskich, mogą zasilać około pół miliona domów, co daje szacunkową produkcję energii na mniej więcej jedną czwartą większych tradycyjnych reaktorów jądrowych. Rolls-Royce chce opracować reaktor, który będzie można łatwo produkować masowo w fabrykach, co sprawi, że technologia stanie się znacznie tańsza i bardziej elastyczna. Reaktory te mają być budowane znacznie szybciej niż konwencjonalne reaktory jądrowe. Podczas gdy inne SMR są opracowywane na całym świecie, Rolls-Royce twierdzi, że ich projekt jest większy, a długoletnie doświadczenie w ich produkcji odróżniają go od podobnych na świecie rozwiązań.
Sześć dekad doświadczenia
W wywiadzie dla londyńskiego Express, Dan Gould, dyrektor ds. komunikacji w Rolls-Royce SMR, powiedział: „Posiadamy głęboką wiedzę i doświadczenie w projektowaniu i wytwarzaniu technologii reaktorów jądrowych, pochodzące z sześciu dekad pracy z brytyjską flotą okrętów podwodnych – żadna inna firma SMR na świecie nie ma dziś takiego doświadczenia w projektowaniu, produkcji lub technologii reaktorów jądrowych. Najwyższa moc jaką możemy osiągnąć to 470 MW (wystarczająca do zasilenia około miliona domów) i nadal jesteśmy w stanie zbudować największe komponenty w fabryce i przetransportować je standardowym pojazdem drogowym na miejsce montażu”.
Według ekspertów reaktory Rolls-Royce’a nie są ściśle SMR, ponieważ mają one zwykle moc maksymalnie 300 MW, podczas gdy ich jest znacznie większy i wynosi 470 MW. Choć brytyjski projekt pod względem mocy jest większy niż inne reaktory SMR, to wymiarowo będą one znacznie mniejsze i tańsze niż konwencjonalne reaktory jądrowe a na dodatek można będzie je zbudować znacznie szybciej.
Priorytet Partii Pracy
Wydaje się, z Czesi, którzy znani są również z wysokiej jakości swojego przemysłu zbrojeniowego nie mogli znaleźć lepszego nad Rolls Royce partnera w Europie. W zawarciu tego kontraktu sprzyjał im klimat polityczny w Wielkiej Brytanii po przejęciu władzy przez Partię Pracy, która w swoim manifeście wyborczym zapowiedziała rozwój energetyki nuklearnej, jako taniego, bezpiecznego i niezawodnego źródła energii skierowanego na dekarbonizację brytyjskiej energetyki.
