Komisja opublikowała dziś sprawozdanie końcowe z badania sektorowego mechanizmów zdolności wytwórczych, tj. mechanizmów mających zapewnić dostawy energii elektrycznej. W dokumencie tym stwierdza się, że państwa członkowskie powinny staranniej ocenić potrzebę wprowadzania takich mechanizmów, oraz wskazuje sposoby planowania tych mechanizmów w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii przy jednoczesnym zminimalizowaniu zakłóceń konkurencji.
Przedstawione w sprawozdaniu ustalenia wskazują, że państwa członkowskie często nie były w stanie prawidłowo ocenić potrzeby korzystania z takich mechanizmów przed ich wprowadzeniem. Ponadto wiele z nich nie przeprowadziło jeszcze reform rynkowych koniecznych do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii. W przypadku, gdy konieczne jest wprowadzenie mechanizmu zdolności wytwórczych, w sprawozdaniu przedstawiono praktyczne wskazówki dla państw członkowskich dotyczące rodzaju mechanizmu, jaki będzie najbardziej odpowiedni dla rozwiązania danego problemu.
Ustalenia badania sektorowego mechanizmów zdolności wytwórczych zostały wykorzystane w pracach nad pakietem Czysta energia dla wszystkich Europejczyków, przedłożonym dziś przez Komisję. Stanowią również uzupełnienie tego pakietu, opracowanego z myślą o zapewnieniu lepiej funkcjonujących i bardziej zintegrowanych nowoczesnych rynków energii elektrycznej w Unii Europejskiej.
Komisarz Margrethe Vestager stwierdziła: Mechanizmy zdolności wytwórczych muszą być dostosowane do problemów na rynku, którym mają zaradzić. Muszą być też otwarte na wszystkie technologie i operatorów z innych państw członkowskich. Nie mogą otwierać tylnej furtki dla dotowania wybranych technologii, np. paliw kopalnych, ani też być zbyt kosztowne dla konsumentów. Sprawozdanie z badania sektorowego pomoże Komisji oraz państwom członkowskim wprowadzić mechanizmy, które będą lepiej ukierunkowane i stosowane jedynie w razie faktycznej potrzeby.
Należy jednak pamiętać, że nawet dobrze zaprojektowane mechanizmy zdolności wytwórczych nie są w stanie zastąpić niezbędnych reform rynku energii elektrycznej. Dlatego właśnie ustalenia z badania sektorowego stanowią uzupełnienie prezentowanego dziś przez Komisję pakietu Czysta energia dla wszystkich Europejczyków w którym przedstawiono propozycje służące usprawnieniu i lepszej integracji europejskich rynków energii elektrycznej.
Główne ustalenia sprawozdania:
Mechanizmom zdolności wytwórczych muszą towarzyszyć odpowiednie reformy rynkowe
Na europejskich rynkach energii elektrycznej istnieje zasadniczo nadwyżka zdolności produkcyjnych. Choć niedobory energii elektrycznej są niezwykle rzadkie, wiele państw członkowskich obawia się jednak, że w przyszłości nie będzie dysponować wystarczającymi zdolnościami wytwórczymi, aby zaspokoić zapotrzebowanie na taką energię. Niektóre państwa członkowskie postanowiły w związku z tym wprowadzić specjalne mechanizmy wynagradzania producentów energii elektrycznej oraz innych dostawców mocy wytwórczych za gotowość dostaw w razie potrzeby. W 11 państwach członkowskich objętych badaniem (Belgia, Chorwacja, Dania, Francja, Niemcy, Irlandia, Włochy, Polska, Portugalia, Hiszpania i Szwecja) Komisja zidentyfikowała w sumie 35 mechanizmów zdolności wytwórczych: byłych, istniejących lub planowanych.
Badanie pokazało również, że w wielu państwach członkowskich niedoskonałości rynku lub błędy regulacyjne blokują sygnały cenowe konieczne do utrzymania odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa dostaw energii. Wiele z tych niedoskonałości można by usunąć za pomocą reform rynkowych zaproponowanych w pakiecie Czysta energia dla wszystkich Europejczyków. Dotyczy to: usunięcia niskich pułapów cenowych energii, umożliwienia reagowania na zapotrzebowanie na rynku oraz powiązania obszarów rynkowych z przeciążeniem sieci. Większość państw członkowskich nie wprowadziła jeszcze właściwych reform rynkowych, które ograniczyłyby lub wyeliminowały potrzebę korzystania z krajowych mechanizmów zdolności wytwórczych.
Dlatego też Komisja będzie wymagać od państw członkowskich, które planują wprowadzenie takich mechanizmów, by przeprowadziły najpierw konieczne reformy rynkowe.
Należy udowodnić konieczność wprowadzenia mechanizmu zdolności wytwórczych
W badaniu ustalono, że wiele spośród mechanizmów zdolności wytwórczych wprowadzonych w Europie nie zostało opracowanych w celu rozwiązania określonego problemu w zakresie bezpieczeństwa dostaw. Oceny sytuacji w zakresie bezpieczeństwa dostaw energii przeprowadzane przez państwa członkowskie nie są wystarczająco szczegółowe i nie zawsze opierają się na ekonomicznie uzasadnionych celach w tym zakresie. Komisja stawia zatem wymóg, by potrzeba wprowadzenia mechanizmu zdolności wytwórczych była poparta rzetelną oceną wystarczalności mocy wytwórczych. W przedstawionym dziś pakiecie Czysta energia dla wszystkich Europejczyków proponuje się europejską ocenę wystarczalności zasobów, która zapewni z czasem rzetelne podstawy do ustalania konieczności wprowadzania wspomnianych mechanizmów.
Mechanizmy zdolności wytwórczych muszą być dostosowane do potrzeb i otwarte dla wszystkich dostawców mocy wytwórczych
Badanie wykazało, że większość mechanizmów zdolności wytwórczych można znacznie poprawić.
Po pierwsze, wybrany mechanizm musi odpowiadać danemu problemowi. W przypadku długoterminowych problemów z wystarczalnością najbardziej odpowiednim narzędziem będzie prawdopodobnie mechanizm obejmujący cały rynek. Z kolei w przypadku przejściowych problemów z wystarczalnością bardziej skuteczne będą środki przejściowe, takie jak rezerwa strategiczna. Rezerwy strategiczne pozwalają bowiem wyłączyć z rynku energii elektrycznej określone moce wytwórcze, które można wykorzystać jedynie w sytuacjach wyjątkowych. Jeśli natomiast problem w zakresie wystarczalności mocy wytwórczych dotyczy określonego obszaru, skuteczniejszym rozwiązaniem będą prawdopodobnie lepsze połączenia sieciowe oraz odpowiednie zdefiniowanie granic geograficznych obszarów rynkowych.
W przypadku mechanizmów zakładających przerywalność dostaw konsumentom energii elektrycznej płaci się za zmniejszenie poboru energii, gdy dostępne jej ilości są ograniczone. Badanie wykazało, że tego typu mechanizmy mogą być odpowiednie do promowania większej elastyczności popytu w perspektywie długoterminowej, jednocześnie jednak nie mogą stanowić dotacji dla odbiorców energochłonnych.
Po drugie, cena płacona za zdolności powinna być ustalana w drodze konkurencyjnej procedury. Badanie potwierdziło, że ceny ustalane za pomocą procedury administracyjnej są nieodpowiednie, mogą bowiem prowadzić do nadmiernego wynagradzania beneficjentów lub też nie zapewniać bezpieczeństwa dostaw. Procesy ustalania cen na konkurencyjnych zasadach oraz otwarte kryteria kwalifikowalności, umożliwiające udział wszystkich ewentualnych dostawców mocy wytwórczych, gwarantują najniższy możliwy poziom cen płaconych za zdolności. Ma to duże znaczenie ze względu na konieczność utrzymania niskich cen dla konsumentów.
Po trzecie, mechanizmy zdolności wytwórczych powinny być również dostępne dla dostawców w innych państwach członkowskich. Zapewni to zachęty do inwestowania w połączenia wzajemne oraz w zdolności produkcyjne w innych państwach członkowskich, a także ograniczy koszty systemu energetycznego.
Kolejne etapy
Ponieważ w wyniku przeprowadzonego badania ustalono, że szereg istniejących mechanizmów zdolności wytwórczych wykazuje poważne niedociągnięcia, Komisja będzie nadal pracować z państwami członkowskimi nad dostosowaniem tych systemów do zasad pomocy państwa. Ponadto wszelkie nowe plany państw członkowskich dotyczące wprowadzenia mechanizmów zdolności wytwórczych będą poddane ocenie w świetle informacji zebranych w trakcie badania sektorowego.
Kontekst
Zob. również arkusz informacyjny na temat sprawozdania końcowego z badania sektorowego oraz stronę dotyczącą badania sektorowego.
W kwietniu 2015 r. Komisja rozpoczęła badanie sektorowe dotyczące wsparcia finansowego, jakie państwa członkowskie przyznają producentom i konsumentom energii elektrycznej w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw (tzw. mechanizmy zdolności wytwórczych). Komisja obawiała się, że wspominanie mechanizmy mogą faworyzować w nieuzasadniony sposób określonych producentów lub określone technologie oraz tworzyć bariery w handlu transgranicznym energią elektryczną, co byłoby niezgodne z zasadami pomocy państwa.
Aby ocenić zasadność wspomnianych obaw Komisja gromadziła w ostatnich latach informacje pochodzące od uczestników rynku oraz podmiotów publicznych na temat mechanizmów zdolności wytwórczych istniejących i planowanych w 11 państwach członkowskich. W kwietniu 2016 r. Komisja opublikowała sprawozdanie tymczasowe oraz wezwała opinię publiczną do przedstawienia uwag.
Źródło: Komisja Europejska
