KOMENTARZ
Piotr Ciołkowski – radca prawny i Of Counsel kierujący zespołem regulacyjnym w Departamencie Energetyki CMS Polska.
Maciej Wypiorczyk – prawnik w Departamencie Energetyki CMS Polska
Ministerstwo Gospodarki opublikowało informację o projekcie nowego Rozporządzenia w sprawie minimalnego poziomu dywersyfikacji dostaw gazu z zagranicy. Projekt przekazany do konsultacji publicznych dostępny jest na stronach Rządowego Centrum Legislacji.
Obecnie obowiązujące rozporządzenie z dnia 24 października 2000 roku było wielokrotnie krytykowane i regularnie wskazywane jako jedna z głównych przeszkód na drodze do liberalizacji obrotu gazem w Polsce. Przyznają to zresztą sami autorzy projektu. Zgodnie z jego uzasadnieniem, obowiązujące przepisy krytykowane są przede wszystkim za nieadekwatność do stanu rozwoju rynku gazu ziemnego, poważne wątpliwości interpretacyjne, negatywny wpływ na bezpieczeństwo energetyczne czy też w końcu praktyczny brak możliwości wypełniania obowiązku (głównie z uwagi na ograniczenia techniczne i interpretację, zgodnie z którą gaz z państw UE nie jest uważany za gaz importowany i nie może być wykorzystany do wypełnienia obowiązku dywersyfikacji).
Definicja importu
W celu wyeliminowania wątpliwości interpretacyjnych, jakie powstały na gruncie obowiązującego rozporządzenia w zakresie rozumienia pojęcia (gaz) „importowany” oraz „kraj pochodzenia”, projekt zawiera na wstępie definicje kluczowych pojęć nowej regulacji. W § 1 projektu zawarto więc po pierwsze definicję „importu”, który ma być rozumiany jako import gazu w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym (czyli z wyłączeniem nabycia wewnątrzwspólnotowego), a także z wyłączeniem importu gazu z państw EFTA – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG).
Tak skonstruowana definicja wyłącza z zakresu pojęcia „import” dostawy gazu z krajów UE, Norwegii, Islandii i Liechtensteinu (Szwajcaria jest członkiem EFTA, lecz nie jest stroną umowy o EOG). Dostawy gazu z tych kierunków nie będą musiały być dywersyfikowane dostawami z innych źródeł. Obowiązujące wciąż rozporządzenie nie zawiera definicji „importu”, lecz, jak już wyżej wskazano, przyjęła się interpretacja odwołująca się do wykładni tego pojęcia na gruncie ustawy o podatku akcyzowym, czyli z wyłączeniem przywozu z krajów UE.
Definicja źródła
Drugą definicją zawartą w projekcie jest definicja „źródła” (importu gazu) i w tym zakresie planowana jest bardziej istotna zmiana reguł obowiązkowej dywersyfikacji. Zgodnie z § 1 pkt 2 projektu „źródło” to przedsiębiorstwo, od którego przedsiębiorstwo energetyczne pozyskało gaz w celu importu. Uzasadnienie potwierdza, że projekt przewiduje zmianę z podejścia geograficznego („kraj pochodzenia” w obecnym rozporządzeniu, zresztą pojęcie inne niż użyte w art. 32 ust. 3 Prawa energetycznego pojęcie „źródła”) na podejście podmiotowe („źródło” rozumiane jako podmiot, od którego gaz jest importowany). Projektodawcy uzasadniają powyższą zmianę tym, że podejście geograficzne przestało być właściwe z uwagi na brak możliwości identyfikacji kraju pochodzenia gazu ziemnego, co z kolei związane jest z rozwojem rynku gazu, transakcjami zawieranymi na giełdzie towarowej oraz wielopodmiotowymi strukturami zakupu gazu z zagranicy.
W związku z powyższym, należy uznać, że w przypadku przyjęcia przepisów w projektowanym brzmieniu wypełnieniem obowiązku dywersyfikacji będzie zakup gazu od dwóch różnych spółek, choćby ich siedziba znajdowała się w tym samym kraju i choćby przedmiotem obu transakcji był gaz z tego samego miejsca wydobycia. W tym zakresie projektowane Rozporządzenie zawiera jednak istotne ograniczenie, stanowiąc w § 2 ust. 2, że do obliczania wymaganego udziału dywersyfikacji, gaz importowany ze źródeł należących do jednej grupy kapitałowej, w rozumieniu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, traktuje się jako gaz z jednego źródła. A zatem jedynie import gazu od niepowiązanych kapitałowo spółek powinien spełniać wymaganie dywersyfikacji zgodnie z projektem Rozporządzenia.
Odniesienie do sprzedaży
Kolejną kluczową zmianą jest odniesienie wymaganego poziomu dywersyfikacji dostaw do całkowitej ilość gazu sprzedanego przez przedsiębiorstwo energetyczne na terytorium RP w danym roku (w obowiązującym rozporządzeniu wymagany poziom dywersyfikacji odniesiony jest do „całkowitej wielkości gazu importowanego w danym roku”). Poziomy obowiązku dywersyfikacji nie ulegają natomiast zmianie i wynoszą 59% dla lat 2015 – 2018 i 49% od roku 2019, przy czym okres dla tego drugiego pułapu projekt wydłuża o 5 lat, tj. do 2025 roku.
Powyższe, w związku z wcześniejszymi uwagami, prowadzi do wniosku, że wraz we wzrostem wolumenu gazu nabytego przez przedsiębiorstwo energetyczne od kontrahentów z państw EOG i następnie sprzedanego w Polsce, będzie się zwiększał dopuszczalny wolumen importu gazu z pojedynczego źródła (podmiotu) spoza EOG. Co więcej, nie ma przeszkód aby również gaz wydobywany i sprzedawany w Polsce pośrednio zwiększał pulę gazu możliwą do zaimportowania ze źródeł spoza EOG. Przykładowo, zgodnie z projektowanymi przepisami, na każde 100 tys. m3 gazu sprowadzonego z krajów EOG lub wydobytego w kraju, które zostanie sprzedane w Polsce, przedsiębiorstwo energetyczne będzie mogło w latach 2015 – 2018 zaimportować z pojedynczego źródła „pozaeuropejskiego” i sprzedać w kraju ok. 144 tys. m3 gazu, bez konieczności dywersyfikowania tego importu dostawami z innych źródeł. Albo inaczej mówiąc, na każde sprzedane 41 tys. m3 „europejskiego”/krajowego gazu, będzie można zaimportować w celu sprzedaży 59 tys. m3 bez obowiązku dywersyfikacji.
Możliwość wspólnych rozliczeń
Projekt przewiduje także (§ 2 ust. 3) możliwość realizacji obowiązku dywersyfikacji dostaw łącznie przez więcej niż jedno przedsiębiorstwo energetyczne, pod warunkiem zgłoszenia takiego zamiaru przed rokiem realizacji obowiązku Prezesowi URE.
Przepis przejściowy
W razie wejścia w życie w bieżącym brzmieniu, nowe Rozporządzenie będzie miało zastosowanie do postępowań w sprawie dywersyfikacji dostaw gazu z zagranicy, wszczętych i niezakończonych przed jego wejściem w życie. Na gruncie omawianego przepisu nie jest do końca jasne, czy nowe przepisy będą miały również zastosowanie również w przypadku, gdy zostało już wszczęte postępowanie w sprawie wymierzenia kary za niewykonanie obowiązku dywersyfikacji dostaw i nie zostało ono zakończone do dnia wejścia w życie nowych przepisów. W praktyce Prezes URE prowadzi bowiem z reguły odrębne postępowanie w sprawie weryfikacji wykonania danego obowiązku, a następnie w zależności od wyników tego postępowania, wszczyna odrębne postępowania w przedmiocie wymierzenia kary.
Źródło: CIRE.PL
