Dziekoński: Jak inkubować klastry energetyczne w Polsce (ANALIZA)

26 kwietnia 2017, 07:30 Energetyka

– W wielu krajach prowadzone są prace analityczne oraz działania na rzecz usprawnienia zarządzania energią i stabilizowania popytu z wykorzystanie innowacyjnych instrumentów oprogramowania , jak i pomiaru oraz kontroli zarządczej popytem. Takie instrumenty pozwalające na aktywne zarządzanie w formule DSR mogą również być użyteczne dla bilansowania odnawialnych źródeł energii bez potrzeby stosowania instrumentów wsparcia dedykowanych wyłącznie dla poszczególnych kategorii technologii – pisze Olgierd Dziekoński, doradca Prezesa Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa.

Jednocześnie trzeba zauważyć , że w Polsce mamy ponad 10 mln mieszkań, przy czym wg Eurostatu prawie 60% to domy jednorodzinne Można przyjąć że ich powierzchnia to około 100 metrów kwadratowych, przy powierzchni mieszkań średnio w Polsce ca 73,4 metra kwadratowego. Zużycie energii elektrycznej na jedno gospodarstwo domowe to rocznie prawie 2,5 MWh. Zaś zapotrzebowanie energii cieplnej licząc średnio ca 150- 200 kWh/mtr kw/rok dla przypadku domów mieszkalnych to otrzymujemy przy średniej wielkości mieszkania od 11 MWh do 15 MWh na gospodarstwo domowe Warto tutaj zwrócić uwagę że sytuacja w której ponad 83% mieszkań ma centralne ogrzewanie, z czego 62% ogrzewanie zdalaczynne stanowi wyzwanie dla rynku zarówno w zakresie regulacji jak i dla nowych rozwiązań technologicznych pozwalających na zintegrowanie traktowanie funkcjonowania rynku energii elektrycznej i rynku energii cieplnej. A jednocześnie konieczne jest uwzględnienie w lokalnym rynku działań na rzecz polepszenia izolacyjności cieplnej budynków, czyli ich „pasyfizacji” zmniejszającej potrzeby energetyczne w okresach miedzy sezonami , pozwalając na obniżenie kosztów gospodarstw domowych.

Pytaniem jest kto mógłby być inicjatorem takiego rynku. Czy bezpośrednio konsumenci, czy samorząd terytorialny lub ich przedsiębiorstwa ciepłownicze, czy instytucje OSD jako dostawcy energii elektrycznej. Nie ulega wątpliwości że integracja powinna być stymulowana. Czy powinny to być regulacje prawne, czy też w większym stopniu upowszechnianie dobrych praktyk, a więc wsparcie projektów pilotażowych w ramach NCBiR lub programów unijnych. Jeżeli uważamy że należy poprawiać warunki życia, szczególnie dla mieszkańców mniejszych miast, zarówno w kwestii jakości powietrza (smog), czy efektywności energetycznej, ważnej dla jakości klimatu w tym CO2 jak i kosztów funkcjonowania gospodarstwa domowego, to są to dla nas wyzwania najbliższych lat. Nie można również odrywać takiej refleksji od naszego otoczenia prawnego jakim jest Unia Europejska, z aktualną polityką klimatyczną , której zręby są szczegółowo zdefiniowane w tzw pakiecie zimowym.

Wydaje sie więc, że to integracja rynków wydaje się być jedynym rozwiązaniem, pytanie jak to osiągnąć. Odpowiedzią mogą być Klastry Energii. Takie obszary wraz z systemem ich zarządzania mogłyby stanowić impuls dla zmian na rzecz upowszechnienia kogeneracji w małych i średnich ciepłowniach stanowiących ca 50% całości mocy wytwarzanej na potrzeby ciepłownictwa komunalnego w ponad 360 instalacjach oraz powiązania energetyki odnawialnej, w tym prosumenckiej, jak i innowacji technologicznych w zakresie magazynowania energii, zarówno cieplnej, jak i elektrycznej zapewniając lepszą efektywność ekonomiczną i zdolność inwestowania. Do celów funkcjonowania klastrów można również zaliczyć (por. Mataczyńska): zwiększenie efektywności energetycznej, minimalizację całkowitego zużycia energii, zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko, poprawę niezawodności dostaw, umożliwienie osiągnięcia korzyści operacyjnych, takich jak zmniejszenie strat, kontrolę napięcia, lub bezpieczeństwo zasilania i poprawę efektywności kosztowej odtwarzania infrastruktury elektroenergetycznej.

Cele te, choć przypisane do klastrów energii, odzwierciedlają globalne cele stawiane przed spółkami dystrybucji energii elektrycznej. Słowo współpraca jest tutaj najlepszą odpowiedzią na wyzwania przyszłości. Istnieje możliwość współpracy podmiotów zarówno tych, które dysponują własnymi sieciami dystrybucyjnymi na lokalnym obszarze, jak i tych, które korzystają z sieci należących do państwowych przedsiębiorstw dystrybucyjnych. Cele nadrzędne takiej współpracy to oferowanie korzyści dla klientów, czyli zwiększenie efektywności energetycznej, minimalizacja całkowitego zużycia energii, zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko, poprawa niezawodności dostaw, umożliwienie osiągnięcia korzyści operacyjnych, takich jak zmniejszenie strat, kontrola napięcia, lub bezpieczeństwa zasilania i poprawa efektywności kosztowej odtworzenia infrastruktury elektroenergetycznej. A więc to właśnie formuła Smart Grid musi być obecna w obszarze naszej aktualnej debaty.

Powinniśmy również zauważyć, że nastąpiła ważna zmiana prawa energetycznego która wprowadziła formułę klastrów energii. Pytanie jednak czy zastosowane regulacje prawne są dostateczne dla uruchomienia procesu zmian , czy nie należy ich zmodyfikować, a jeżeli tak to w jakim zakresie. Potencjalny zakres wsparcia dla zmiany paradygmatu obecnego systemu mogłoby więc obejmować zarówno działania prawne, instytucjonalne, jak i wymianę informacji/praktyk:

• umożliwienie lokalnym inicjatywom (klastrom) posiadania/dysponowania sieciami 15 i 0,4 kV oraz na automatyczne zarządzanie tymi sieciami bądź w formule własności lub poprzez zawieranie umów z lokalnymi spółkami dystrybucji o współpracy;
• umożliwienie uczestnictwa na rynku energii elektrycznej dla już istniejących lokalnych podmiotów, działających np na rynku energii cieplnej poprzez formułę sprzedawców energii w zintegrowanym ujęciu (ciepło/energia elektryczna) bądź umożliwienie funkcjonowania nowych spółek „agregatorów” działających w niedyskryminowany sposób;
• gwarantowanie przejrzystych procedur w zakresie opłat odzwierciedlających poniesione koszty przez poszczególnych użytkowników ich segmentów sieci zarówno cieplnych jak i energii elektrycznej;
• zapewnianie użytkownikom systemu uczestnictwa w klastrze energii na warunkach dobrowolnych, z możliwością ich ewentualnej rezygnacji, ale wraz z zapewnieniem dostępu do informacji o wielkościach i profilach odbioru energii;
• opracowania jednolitego, przejrzystego mechanizmu rozliczeń taryfowych uwzględniających taryfę dynamiczną i ewentualnie ceny negatywne;
• wspieranie rozwiązań w zakresie inteligentnych sieci, które są niezbędnym elementem efektywnie funkcjonujących mikrosieci oraz stworzenie im możliwości działania w jak największym zakresie również poprzez łączenie ich w inteligentne sieci multi-mikrosieci poprzez zmiany regulacji dostępowych i regulaminów;
• zdefiniowanie możliwego zakresu programów pilotażowych oraz uruchomienie bodźców finansowych np granty NCBiR do zachęty uczestnictwa z propozycjami nowych technologii w zakresie magazynowania energii w tym cieplnej i systemów zarządzania w ramach takich programów, a także możliwości korzystania w ustalonym zakresie z opłaty przesyłowej w ramach klastra.
• określenie i zdefiniowanie roli lokalnych samorządów poprzez możliwość efektywnego stosowania planowania energetycznego pozwalającego na stosowanie umów określających zasady dostawy energii dla obszaru w tym dla jednolitego rynku energii wraz z własnością sieci np dla celów oświetlenia, a także wprowadzania lokalnych przepisów np w zakresie obowiązku podłączenia do sieci cieplnej oraz ewentualnego magazynowania energii.