FNEZ: Morskie farmy i atom da się pogodzić (STANOWISKO)

11 kwietnia 2017, 11:45 Atom

W związku z wypowiedzią Ministra Energii Pana Krzysztofa Tchórzewskiego dla www.wnp.pl z dnia 10.04.2017 r. na temat zasadności budowy elektrowni jądrowej w Polsce, Fundacja na rzecz Energetyki Zrównoważonej (FNEZ) przedstawia następujące stanowisko.

Z radością przyjmujemy i w pełni popieramy stanowisko wyrażone przez Ministra Energii, oparte na twierdzeniu, że budowa nie w Polsce zeroemisyjnych (w odniesieniu do CO2 ) źródeł energii jest konieczne,
aby spełnić europejskie cele w zakresie polityki klimatycznej, ale przede wszystkim, aby umożliwić dalsze, zrównoważone wykorzystanie polskiego węgla.

Wypowiedź Pana Ministra przyjmujemy jako wstęp do merytorycznej dyskusji o przyszłym miksie energetycznym Polski oraz polityce energetycznej, w której energetyka nieemisyjna będzie zwiększać
sukcesywnie swój udział, zastępując stare i wymagające unowocześnienia, nieefektywne i najbardziej emisyjne bloki węglowe.

Popieramy stanowisko Ministra Energii w odniesieniu do zasadności budowy w Polsce elektrowni jądrowych jako istotnego a docelowo przeważającego składnika podstawy systemu energetycznego po
roku 2030. Zwracamy jednak uwagę Ministerstwa Energii na następujące fakty:

Realny a nie teoretyczny harmonogram przygotowania i budowy elektrowni jądrowej – biorąc pod uwagę krajowe i międzynarodowe wymogi prawne oraz specyfikę procesu przygotowawczego i budowlanego elektrowni jądrowych (EJ) , a także patrząc na opóźnienia względem programu budowy pierwszej polskiej elektrowni jądrowej w Polsce, nie jest realne oddanie do użytku pierwszego reaktora przed rokiem 2035 (realny harmonogram został przedstawiony w Załączniku 1). Aby w latach kolejnych mogły być oddawane do użytku kolejne bloki , lokalizacja pierwszej EJ musi uwzględniać możliwość rozbudowy elektrowni, co oznacza dysponowanie terenem o wystarczającej wielkości, infrastrukturą przesyłową, ale przede wszystkim dostępnością wody do chłodzenia kolejnych reaktorów.
Koszty energetyki jądrowej – koszt budowy 1 MW w elektrowni jądrowej jest bardzo różny w zależności od technologii i może wynieść nawet 5 mln EUR/MW. Należy jednak zaznaczyć, że dla budowy EJ niezbędne są ogromne inwestycje towarzyszące, min.: budowa i rozbudowa sieci przesyłowych oraz systemów łączności przewodowej i bezprzewodowej, morska infrastruktura logistyczna, infrastruktura transportu drogowego, kolejowego i lotniczego, infrastruktura potrzebna do zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków, zaplecze biurowe, socjalno-bytowe dla pracowników stałych i tymczasowych. Przy realizacji programu jądrowego należy też pamiętać o konieczności zabezpieczenia infrastruktury związanej z gospodarką odpadami promieniotwórczymi, w tym budowy składowiska wysokoaktywnych odpadów promieniotwórczych, którego w Polsce nie ma (a prace wszczęte przez Ministerstwo Energii na rzecz jego budowy są na bardzo wstępnym etapie , tj. rozpatrywania potencjalnych lokalizacji), a którego koszty będą obciążać pośrednio rozwój energetyki jądrowej i budżet państwa.

Tabela 1. Koszt jednostkowych nakładów inwestycyjnych na budowę elektrowni jądrowej

3. Produktywność energetyki jądrowej – produktywność EJ na poziomie 8600 godzin w roku jest mitem. Realne dane wskazują na produktywność rzędu 80% (około 7000 godz./rok), co potwierdzają dane przedstawione w poniższej tabeli. Niezwykle ważnym czynnikiem wpływającym na produktywność reaktorów jest dostępność wody do ich chłodzenia. Niestety polskie ubogie warunki hydrologiczne sprawiają, że produktywność krajowych reaktorów może być średnio niższa niż najlepsze wyniki w tym zakresie.

Tabela 2.Wartość współczynnika produktywności dla energetyki jądrowej na świecie

Zdecydowanie sprzeciwiamy się kolejnej próbie przeciwstawiania sobie energetyki jądrowej i morskiej energetyki wiatrowej (MFW). Twierdzenia Pana Ministra na temat mniejszych kosztów budowy
elektrowni jądrowej niż morskich farm wiatrowych nie znajdują potwierdzenia w faktach. Ponieważ jest to kolejna wypowiedź ze strony Ministerstwa Energii, wskazująca na nadmiernie wysokie koszty energetyki wiatrowej na morzu, apelujemy do Ministerstwa o upublicznienie danych źródłowych, które stanowią podstawę do formułowania takich stanowisk.

Zwracamy się jednocześnie do Ministra Energii o rzetelną weryfikację i uwzględnienie w dalszej dyskusji nad polityką energetyczną Polski do roku 2050 następujących faktów o najważniejszych i uzupełniających
się wzajemnie technologiach nieemisyjnych, jakimi są morskie farmy wiatrowe i energetyka jądrowa:

Morskie farmy wiatrowe są najlepszą technologią nieemisyjną, pozwalającą polskiej energetyce na wywiązanie się z zobowiązań polityki klimatycznej i energetycznej UE w latach 2020-2030, ponieważ:
a. pierwsze projekty mogą zostać oddane do użytku w latach 2020 -2021, a do roku 2025może zostać oddanych 2,25 GW z projektów, które mają podpisane umowy przyłączeniowe i są w zaawansowanych stadiach rozwoju. W tej perspektywie nie zostanie oddany żaden projekt jądrowy,
b. projekty MFW zapewnią istotny udział energetyki nieemisyjnej w miksie energetycznym w roku 2030 , kiedy to będą weryfikowane kolejne cele określone w tzw. „pakiecie zimowym”, zarówno w odniesieniu do wykorzystania OZE, jak i redukcji emisji CO2,
c. rozwój energetyki wiatrowej na morzu przyczyni się do realizacji projektów morskich połączeń transgranicznych , co nie tylko obniży koszty rozwoju MFW, ale także przyczyni się do spełnienia przez Polskę wymogów w zakresie zwiększenia przepustowości międzynarodowych połączeń energetycznych. Zwiększy także bezpieczeństwo energetyczne Polski umożliwiając import energii w przypadku jej niedoborów,
spodziewanych na lata 2025-2030,
d. koszt LCOE (z ang. levelized cost of electricity) dla pierwszych polskich projektów morskich farm wiatrowych może wynieść poniżej 96 EUR/MWh , zgodnie z analizą McKinsey&Company. Potwierdzają to wyniki przeprowadzonych w ostatnim roku w Europie aukcji dla projektów farm wiatrowych na morzu (Tabela 3)

Tabela 3.Wyniki aukcji dla morskich farm wiatrowych w Danii i Holandii

e. szacuje się, że średni koszt budowy 1 MW mocy w morskich farmach wiatrowych wynosi ok. 3,7 mln EUR (EWEA, 2017),

f. morskie farmy wiatrowe są źródłem wytwórczym o dużej stabilności wytwarzania energii – średnia produktywność MFW wynosi około 40%, maksymalna zaś 48,5% (MFW Anholt 1; średnia z 4 lat). Produktywność tej technologii wciąż rośnie i w 2021 r., kiedy zostanie uruchomiona pierwsza MFW w Polsce, może być to już średnio 42%,

g. zgodnie ze opinią PSE S.A. morskie farmy wiatrowe przyczynią się do stabilizacji pracy jednostek węglowych, dzięki wysokiej stabilności wytwarzania energii elektrycznej w porównaniu do innych technologii odnawialnych źródeł energii (OZE). Pozwoli to zredukować liczbę wyłączeń bloków węglowych spowodowaną wahaniami wytwarzania energii z pozostałych OZE.

Wykres 1. Wyniki analizy produktywności morskich farm wiatrowych dla projektów w Wielkiej Brytanii i Danii

2. Energetyka jądrowa jest najlepszą technologią, zastępującą stare, wysokoemisyjne bloki węglowe w perspektywie po roku 2035 , kiedy mogą być oddawane do użytku, w kilkuletnich odstępach, kolejne reaktory. Taka perspektywa rozwoju energetyki jądrowej daje czas na stopniową, zrównoważoną ewolucję energetyki węglowej, mającą na celu zmniejszenie i unowocześnienie, oraz usprawnienie generacji opartej na krajowych dostawach węgla.
3. Po roku 2030 morska energetyka wiatrowa będzie opierać się o technologie w pełni konkurencyjne, niewymagające wsparcia państwa. Pierwsze projekty MFW, które zostaną zrealizowane w latach 2020-2026, po roku 2035 także nie będą już objęte systemem dopłat (Załącznik 1), tak więc morska energetyka wiatrowa nie będzie konkurować z energetyką jądrową o wsparcie. Pozwoli to na zachowanie akceptowalnego poziomu cen energii.
4. Rozwój morskiej energetyki wiatrowej w latach 2020-2030 przyczyni się do dynamicznej industrializacji przemysłu na Pomorzu, którego wiele zasobów będzie można wykorzystać w kolejnych latach do obsługi budowy elektrowni jądrowej. Pozwoli to na zachowanie stałego, dynamicznego rozwoju gospodarczego Pomorza i Pomorza Zachodniego już od roku 2019, kiedy zaczną być budowane pierwsze konstrukcje stalowe, kable morskie i statki do budowy i obsługi morskich farm wiatrowych. Gotowość udziału krajowych przedsiębiorców w rozwoju morskiej energetyki wiatrowej w Polsce znajduje swój wyraz w zawiązanym
w ubiegłym roku Porozumieniu Polskiego Przemysłu Morskiej Energetyki. Dotychczas projekty MFW w Polsce przygotowywane były z 80% udziałem krajowych dostawców i usługodawców.
5. Jak wskazują analizy zapotrzebowania na energię i możliwości ich zaspokojenia, nie istnieje żaden konflikt pomiędzy morską energetyka wiatrową i energetyką jądrową. Te technologie się uzupełniają w perspektywie lat 2020-2050 i ich równoległy rozwój powinien stanowić, obok zrównoważonej energetyki węglowej, fundament polskiej polityki energetycznej.

Wykres 2.Wielkości zapotrzebowania na moc – analiza Energy-mix na lata 2020-2030

6. Morskie farmy wiatrowe nie muszą konkurować o źródła finansowania z energetyką węglową i jądrową, ponieważ budową ich w Polsce są zainteresowane nie tylko państwowe koncerny, ale także prywatne, międzynarodowe oraz liczne instytucje finansowe, które nie inwestują ani w energetykę jądrową, ani węglową. Stworzenie stabilnych ram systemowych dla morskich farm wiatrowych pozwoli na realizację przygotowywanych projektów bez obciążania środków, które państwo, w tym krajowe koncerny energetyczne, będą przeznaczać na rozwój projektów elektrowni jądrowych.

Biorąc powyższe pod uwagę, apelujemy do Ministra Energii, ale także całego Rządu RP o uwzględnienie w polityce energetycznej Polski do roku 2050 rozwoju morskiej energetyki wiatrowej i energetyki
jądrowej na poziomie po 6 GW w każdej technologii, a także jak najszybsze zweryfikowanie, usprawnienie i ustabilizowanie otoczenia systemowego dla rozwoju tych dwóch technologii.

Fundacja na rzecz Energetyki Zrównoważonej