Komisja Europejska zaproponowała, aby Fundusz Sprawiedliwej Transformacji Energetycznej uwzględniał 7,5 mld euro nowych środków. Tymczasem wszystkie inwestycje na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu mają opiewać na co najmniej bilion euro.
Plan inwestycyjny Europejskiego Zielonego Ładu
Przedstawiony dzisiaj przez Komisję Europejską plan inwestycyjny na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu – plan inwestycyjny na rzecz zrównoważonej Europy – zmobilizuje inwestycje publiczne i pomoże uruchomić fundusze prywatne przy pomocy unijnych instrumentów finansowych, w szczególności Invest EU, prowadząc do inwestycji o wartości co najmniej biliona euro – informuje Komisja.
Trzy filary mechanizmu sprawiedliwej transformacji energetycznej
Z komunikatu Komisji Europejskiej dowiadujemy się, że pierwszym z trzech głównych źródeł finansowania mechanizmu będzie Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, który otrzyma nowe środki UE w wysokości 7,5 mld euro, które powiększą kwotę środków przewidzianych we wniosku Komisji dotyczącym następnego długoterminowego budżetu UE. Aby wykorzystać przynależne im środki z funduszu, państwa członkowskie, prowadząc dialog z Komisją, będą musiały wskazać kwalifikujące się obszary w tzw. terytorialnych planach sprawiedliwej transformacji. Będą musiały się także zobowiązać, że do środków z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji państwa członkowskie dołożą taką samą kwotę ze środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego Plus oraz udostępnią dodatkowe zasoby krajowe. Łącznie zapewni to finansowanie w wysokości 30–50 mld euro, co przyciągnie jeszcze więcej inwestycji. Fundusz będzie przede wszystkim służył do udzielania dotacji regionom. Będzie on na przykład wspierał pracowników w rozwijaniu umiejętności i kompetencji potrzebnych w przyszłości na rynku pracy, a także pomagał MŚP, przedsiębiorstwom typu start-up i inkubatorom przedsiębiorczości przy tworzeniu nowych możliwości gospodarczych w tych regionach; Będzie również wspierał inwestycje służące przechodzeniu na czystą energię, na przykład zwiększające efektywność energetyczną.
Drugim elementem będzie specjalny system sprawiedliwej transformacji w ramach Invest EU służący uruchomieniu inwestycji o wartości do 45 mld euro. Jego celem będzie przyciąganie prywatnych inwestycji, m.in. w zrównoważoną infrastrukturę energetyczną i transportową, przynoszących korzyści dotkniętym regionom i pomoc tym gospodarkom w znalezieniu nowych źródeł wzrostu;
Ostatnim źródłem będzie instrument pożyczkowy Europejskiego Banku Inwestycyjnego dla sektora publicznego, gwarantowany przez budżet UE, służącym uruchomieniu inwestycji o wartości 25–30 mld euro. Zostanie on wykorzystany na pożyczki dla sektora publicznego, na przykład na inwestycje w sieci ciepłownicze i renowację budynków. W marcu 2020 roku Komisja przedstawi wniosek ustawodawczy w celu ustanowienia tego instrumentu.
Polska perspektywa
Polska negocjuje warunki zgody na cel neutralności klimatycznej do 2050 roku. Oczekuje, że w zamian na zgodę otrzyma konkretne wsparcie transformacji energetycznej pozwalającej osiągnąć ten cel. Propozycja Komisji Europejskiej będzie podlegać dalszym rozmowom w ramach instytucji unijnych.
– Z perspektywy m.in. Polski rozczarowujące jest to, że pieniądze będą dostępne dla wszystkich państw członkowskich, przez co strumień jaki trafi do naszego kraju będzie mniejszy niż gdyby fundusze kierowane były tylko do biedniejszych państw – informuje Polska Agencja Prasowa. – Innym rozczarowaniem może być to, że środki nie pójdą tylko do regionów, których gospodarki są silnie uzależnione od węgla, ale też np. tam gdzie wydobywa się torf (wykorzystywany jest jako surowiec energetyczny w Irlandii). Kwalifikować mają się też regiony gdzie eksploatuje się ropę z łupków.
Metodologia podziału pieniędzy ma brać też pod uwagę wielkość emisji gazów cieplarnianych z przemysłów w kwalifikujących się regionach i wielkość zatrudnienia w kopalniach węgla brunatnego i kamiennego. Biedniejsze państwa, czy regiony będą mogły liczyć na korektę, by dostać większe środki – czytamy w komunikacie PAP.
Komisja Europejska/Polska Agencja Prasowa/Jędrzej Stachura/Wojciech Jakóbik
Jakóbik: Neutralność klimatyczna dzieli Europę. Wasze ambicje, nasze ulice
