Paliwa gazowe w procesie transformacji energetycznej Polski i regionu Trójmorza
24 edycja Konferencji Gazterm już za nami. Przewidziane w programie panele dyskusyjne poprzedzone zostały jednak szczególnym wydarzeniem jakim było podpisanie przez PGNiG oraz ERU Management Services umowy na mocy, której polska spółka nabyła pakiet kontrolny udziałów w ukraińskiej spółce Karpatgazvydobuvannya. Firma ta jest właścicielem koncesji na poszukiwanie i wydobycie ropy i gazu w graniczącej z Polską zachodniej części Obwodu Lwowskiego.
W tym roku obrady Gaztermu koncentrowały się na dwóch generalnych zagadnieniach: współpracy regionalnej oraz transformacji energetycznej. W międzynarodowej część programu zaakcentowano przede wszystkim temat zakresu i kierunków współpracy pomiędzy państwami Inicjatywy Trójmorza a Ukrainą. W dyskusjach panelowych udział wzięła bardzo mocna reprezentacja z Ukrainy. Dwóch posłów Wierchownej Rady z komisji energetyki – Andrij Gerus stojący na czele komisji energetyki oraz Andrij Żupanin przewodniczący podkomisji do spraw gazu przedstawiali stanowisko Ukrainy podczas Szczytu gazowego Trójmorze – Ukraina. Wskazywali przy tym postępy w reformie ukraińskiego rynku gazu oraz podkreślali nadchodzące zagrożenie związane z planowanym uruchomieniem Nord Stream 2. Opinie pozostałych dyskutantów były zgodne, że państwa regionu Trójmorza mogą wspierać Ukrainę w realizowanym procesie reformy jej rynku gazu oraz zapewnieniu bezpieczeństwa dostaw paliwa gzowego. Jak zauważył reprezentujący Prezydenta RP Minister Jakub Kumoch, planowane jeszcze w tym roku uruchomienie połączenia Nord Stream 2 spowoduje deficyt bezpieczeństwa po stronie Ukrainy.
Rosja wygaszając tranzytowy przesył gazu przez Ukrainę zyska bowiem większą możliwość wywierania presji na to państwo. W tym przypadku Polska dysponująca zdywersyfikowaną infrastrukturą może wspomóc swojego ukraińskiego sąsiada. Szef ukraińskiego operatora LLC Gas TSO of Ukraine Sergiy Makogon akcentował natomiast potrzebę współpracy Polski i Ukrainy w zakresie efektywnego wykorzystania ukraińskiej infrastruktury przesyłowej i rozwoju handlu transgranicznego. Potencjał rynkowy ukraińskich magazynów gazu, w kontekście współpracy z Trójmorzem, podkreślał natomiast Sergii Pereloma, prezes ukraińskiego operatora podziemnych magazynów gazu Uktransgaz i jednocześnie wiceprezes Naftogazu.
Polscy dyskutanci wskazywali, że perspektywicznym obszarem kooperacji z Ukrainą mogą być działania na rzecz nowych technologii prowadzących do dekarbonizacji sektora gazu, co jest konieczne w świetle założeń „Europejskiego Zielonego Ładu”. To właśnie realizacja unijnej strategii neutralności klimatycznej będzie w najbliższych latach wywierać największy wpływ na branżę gazowniczą i funkcjonowanie rynków gazu w państwach Unii Europejskiej. To stwierdzenie właściwie nie budziło żadnych wątpliwości wśród uczestników konferencyjnych dyskusji. Pełnomocnik Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej Piotr Naimski zaznaczył, że przeprowadzenie transformacji energetycznej wymaga odpowiedzialnych decyzji ponieważ ich skutki będą odczuwalne przez kolejne dziesięciolecia. Trzeba zadbać o to aby transformacja energetyczna nie stała się „czasem chaosu”.
W trakcie kolejnych dyskusji i polemik wyłaniał się zarys obrazu polskiego modelu transformacji opartego na zasadzie etapowości osiąganych zmian. Według Piotra Dziadzio, sekretarza stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, dla gazu oznacza to, że zyskuje status paliwa pomostowego, które w najbliższej dekadzie będzie zastępowało węgiel w elektroenergetyce. Jednak pozostanie on nadal paliwem emisyjnym i nie należy spodziewać się utrzymania dalszej akceptacji Komisji Europejskiej dla jego obecności w gospodarce. Wyzwaniem dla całego sektora jest więc jego dekarbonizacja przede wszystkim poprzez wprowadzenie zielonych gazów.
Najczęściej wymienianym przez uczestników dyskusji nieemisyjnym gazem był zielony wodór. To właśnie na nim będzie koncentrowała się uwaga branży w najbliższych latach oraz kierowane będą środki na inwestycje w technologie wodorowe. Pokonanie wszystkich barier na drodze zbudowania gospodarki wodorowej będzie wymagało czasu jednak to właśnie zielony wodór będzie beneficjentem wsparcia regulacyjnego i finansowego przygotowywanego przez Komisję Europejską.
Reasumując z przebiegu obrad XXIV edycji Konferencji Gazterm można wyciągnąć następujące generalne wnioski:
- Istnieje duży potencjał współpracy pomiędzy państwami Trójmorza a Ukrainą w zakresie handlu transgranicznego gazem, wzmacniania bezpieczeństwa dostaw oraz wsparcia dla kontynuacji reformy ukraińskiego rynku gazu.
- Przedmiotem regionalnej współpracy w ramach Trójmorza powinno być wykorzystania paliwa gazowego w procesie transformacji energetycznej oraz budowy technologii pozyskiwania zielonych gazów.
- W interesie Polski jest utrzymanie tranzytowej roli Ukrainy w przypadku transportu rosyjskiego gazu w kierunku zachodnim. Uruchomienie przesyłu gazu przez Nord Stream 2 przy jednoczesnym wygaszeniu transportu realizowanego przez system rurociągów Braterstwo, grozi zwiększeniem presji politycznej i militarnej Rosji na Ukrainę,
a w konsekwencji destabilizacją tego państwa. - Polska już niedługo, bo w przyszłym roku będzie niezależna od rosyjskich dostaw gazu ziemnego. Bezpieczeństwo energetyczne kraju w tym aspekcie będzie więc zabezpieczone.
- Uzyskanie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa dostaw gazu umożliwi Polsce przeprowadzenie trudnego procesu transformacji energetycznej, w której gaz będzie odgrywał rolę paliwa przejściowego.
- Transformacja energetyczna wymaga czasu i etapowego podejścia do procesu zmian
i osiągania kolejnych kamieni milowych. - W świetle aktualnej strategii klimatycznej UE sektor gazowniczy będzie musiał sprostać zadaniu jakim jest dekarbonizacja i przejściu na czyste gazy, a w tym przede wszystkim na zielony wodór.
Organizatorzy 24 Konferencji Gazterm 2021
