– Gazociąg Polska-Litwa połączy punkty dostaw w krajach bałtyckich z Europą kontynentalną, w tym z krajami jak Ukraina – mówi Mindaugas Navikas, szef działu sprzedaży Kłajpedos Nafta, operatora pływającego terminalu LNG o nazwie FSRU Niepodległość działającego w Kłajpedzie. – Duży przełom może nastąpić tylko w Polsce – dodaje.
BiznesAlert.pl: Jaka jest rola FSRU Niepodległość z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego Europy Środkowo-Wschodniej?
Mindaugas Navikas, szef działu sprzedaży Kłajpedos Nafta: Elastyczność dostaw, przejrzystość cen i niezależność od jednego dostawy zapewniona dzięki infrastrukturze w Kłajpedzie stają się ważnym czynnikiem dla całego regionu. Import gazu ziemnego przez terminal LNG w Kłajpedzie przekroczył wolumen dostaw gazociągowych. W niektórych okresach w latach 2020-21, nawet 68 procent i więcej gazu ziemnego docierającego do naszego systemu pochodziło z terminalu. W pierwszym kwartale 2021 roku zapewnił on 3,9 TWh gazu, czyli 44 procent dostaw na Litwę, do krajów bałtyckich i Finlandii. To znacząca ilość pokazująca, że nasz terminal pracuje na korzyść całego regionu i może zapewnić bezpieczeństwo energetyczne oraz dostęp do cen globalnego rynku LNG. Jesienią 2020 roku Litwa podwoiła eksport gazu do sąsiadów z wykorzystaniem infrastruktury gazowej, która jest dobrze rozwinięta. Dostarczyliśmy dwa razy więcej gazu do krajów bałtyckich i Finlandii niż rok wcześniej (7,8 TWh). Ten wzrost wynikał w dużej mierze z uruchomienia połączenia gazowego Estonia-Finlandia o nazwie Balticconnector. Od pierwszego stycznia 2020 roku ceny na fińskiej giełdzie gazu zbliżyły się do tych z krajów bałtyckich, ale kilka miesięcy przed rozpoczęciem pracy tego gazociągu różnice sięgały nawet 10 euro za megawatogodzinę. Powiązanie indeksu europejskiego TTF z ceną gazu w Finlandii zaczęło działać od razu po liberalizacji tamtejszego rynku oraz udostępnieniu infrastruktury łączącej z krajami bałtyckimi. Gazociąg Polska-Litwa połączy punkty dostaw w krajach bałtyckich z Europą kontynentalną, w tym z krajami jak Ukraina.
Jakie perspektywy biznesowe ma FSRU w odniesieniu do dostaw gazu ziemnego oraz LNG małej skali?
Terminal w Kłajpedzie już teraz jest jednym z najbardziej wydajnych w Europie. Jest coraz częściej używany przez klientów z Łotwy i Estonii. Tego roku będzie pracował najintensywniej od początku jego pracy, podczas alokacji przepustowości na przyszły rok gazowy zaczynający się pierwszego października 2021 roku i trwającego do września 2022 roku została zarezerwowana największa część przepustowości w historii tego terminalu. Rezerwacji dokonali istniejący klienci, ale także norweski Equinor, który zamierza rozwijać działalność w regionie Morza Bałtyckiego i zdecydował z wyprzedzeniem o wykorzystaniu w tym celu usług naszego terminalu. Cieszy nas fakt, że cele Kłajpedos Nafty w postaci wzrostu konkurencyjności tego terminalu w regionie, wzmocnienia współpracy z obecnymi i nowymi klientami oraz oferowania elastycznych rozwiązań technologicznych oraz z zakresu planowania przynoszą obecnie owoce, przyciągając nowych partnerów strategicznych. Wzrost zapotrzebowania na LNG w transporcie, żegludze i przemyśle, możliwość wykorzystania LNG dużej i małej skali otwierają nowe możliwości biznesowe. Według McKinsey & Company globalny rynek gazu urósł w ostatnich latach o 5,3 procent i ma rosnąć rocznie o 0,9 procent do 2035 roku. LNG ma ważną role do odegrania na szlaku transformacji ku neutralności klimatycznej do 2040 roku. Według Komisji Europejskiej to najbardziej opłacalne ekonomicznie paliwo transformacji energetycznej. Branża LNG jest bardzo obiecująca. Stacja przeładunkowa LNG, która rozpoczęła pracę w Kłajpedzie w 2017 roku umożliwiła rozwój rynku LNG małej skali, czyli bunkierki statków z pomocą tego paliwa, transportu go z użyciem cystern w regiony odległe od sieci przesyłowej gazu. Póki co jednak potencjał wykorzystania LNG w krajach bałtyckich pozostaje relatywnie mały. Bunkierka LNG odbywa się w Kłajpedzie i Tallinie, punkt tankowania LNG pracuje jedynie w Estonii, duży przełom może nastąpić tylko w Polsce. Litwa kładzie fundamenty pod infrastrukturę tankowania LNG na potrzeby ciężkiego transportu drogowego. W następnych dwóch, trzech latach powstaną co najmniej cztery punkty tankowania na Litwie dzięki wsparciu takiej infrastruktury przez państwo.
Jaka będzie rola FSRU po ukończeniu Gazociągu Polska-Litwa?
Gazociąg Polska-Litwa w połączeniu z rosnącym zużyciem gazu w Polsce zwiększy zainteresowanie różnych uczestników rynku z regionu i spoza niego terminalem w Kłajpedzie. Uważamy, że to połączenie będzie wartością dodaną dla rynków ościennych oraz zwiększy dywersyfikację. Stacja przeładunkowa LNG w Kłajpedzie uzyskała silniejsze podstawy działalności, kiedy w 2020 roku polskie PGNiG stało się jej jedynym użytkownikiem. Kłajpedos Nafta postrzega Polskę jako otwarty rynek z wielkim potencjałem, bo wciąż wielu klientów w tym kraju znajduje się daleko od sieci przesyłowej gazu, a rozwija się sieć tankowania LNG. Polska chce zmniejszyć wykorzystanie węgla przy produkcji energii z obecnych około 80 procent do 27-56 procent w 2030 roku, więc jej zapotrzebowanie na gaz będzie rosło. Sejmas Litwy zatwierdził w 2018 roku Narodową Strategię Niezależności Energetycznej oraz ustawę o terminalu LNG które razem określają ramy pracy obiektu w Kłajpedzie do 2044 roku. Kiedy obecny kontrakt dzierżawczy z norweskim Hoegh LNG się skończy, Litwa będzie musiała zakupić i zarządzać statkiem, który spełni wymogi jej bezpieczeństwa energetycznego oraz konkurencyjności na rynku gazu ziemnego. Kłajpedos Nafta jest zobowiązana do doprowadzenia tego projektu do finiszu w 2024 roku i zapewnienia dostaw gazu ziemnego z użyciem najbardziej efektywnej technologii do 2044 roku. Zamierzamy uruchomić międzynarodowy przetarg na FSRU w lipcu tego roku. Mieliśmy szereg konsultacji rynkowych i poszukiwań na temat możliwości zakupu FSRU.
Rozmawiał Wojciech Jakóbik
