5 grudnia 2019 roku Parlament Europejski i Rada UE doszły do porozumienia w zakresie kształtu rozporządzenia w sprawie utworzenia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, których najważniejszym celem jest ustanowienie na poziomie Unii Europejskiej tzw. Taksonomii, wprowadzającej kryteria pozwalające ustalić, czy dana działalność gospodarcza jest zrównoważona środowiskowo. Rada (COREPER) poparła to porozumienie 18 grudnia. Z kolei Parlament Europejski będzie nad nim głosował na sesji plenarnej w styczniu 2020 roku. W rezultacie rozporządzenie wejdzie w życie najprawdopodobniej w pierwszym półroczu 2020 roku – czytamy w komunikacie Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej na temat ostatecznego porozumienia w sprawie taksonomii.
Rozporządzenie w sprawie taksonomii ustanawia jednolity system klasyfikacji z kryteriami określania, czy dana działalność gospodarcza jest zrównoważona środowiskowo. Definiuje ono także aktywności przejściowe (ang. transitional) i ułatwiające (ang. enabling) – czyli takie, dla których nie istnieje osiągalna technicznie oraz ekonomicznie alternatywa w postaci technologii niskoemisyjnych, jak również działania wspierające transformację gospodarki w kierunku neutralności klimatycznej zgodne z Porozumieniem paryskim.
W tych kategoriach mieszczą się m.in. dwa rodzaje źródeł wytwarzania energii – gazowe i jądrowe, które odgrywają istotną rolę w dochodzeniu do gospodarki neutralnej dla klimatu.
Warto podkreślić fakt, że ostateczna decyzja, czy wytwarzanie energii ze źródeł gazowych i jądrowych będzie uznawane za działania przejściowe i ułatwiające, zostanie podjęta w aktach delegowanych uzupełniających rozporządzenie w sprawie taksonomii. Akty te będą przyjmowane przez Komisję Europejską prawdopodobnie przy wsparciu ze strony Platformy ds. zrównoważonego finansowania, której główną rolą jest doradzanie Komisji w kwestii technicznych kryteriów kwalifikacji. Ponadto, zostanie utworzona grupa ekspercka państw członkowskich, której zadaniem również będzie wsparcie Komisji Europejskiej w zakresie zasadności tych kryteriów. Celem kryteriów technicznej kwalifikacji jest określenie szczegółowych warunków kwalifikowania działalności gospodarczej jako zrównoważonej środowiskowo. Jest zatem ogromnie ważne, aby te kryteria zostały zdefiniowane w taki sposób, że wytwarzanie energii ze źródeł gazowych i jądrowych było uznane za działanie przejściowe i zarazem ułatwiające – z następujących powodów:
- Zasilane gazem (niezbędne do zabezpieczenia OZE) i jądrowe (stabilna zeroemisyjna energia) źródła energii pomagają w skutecznym i sprawnym panowaniu nad rosnącymi wyzwaniami oraz ryzykami wynikającymi ze wzrastającego udziału energii z niesterowalnych źródeł odnawialnych w strukturze wytwarzania. Zapewniają one także bezpieczeństwo zasilania. Obydwie te technologie umożliwiają zmianę miksów energetycznych w państwach członkowskich silnie uzależnionych od węgla kamiennego i brunatnego.
- Elektrownie gazowe będą podstawą stabilizowania systemów energetycznych w perspektywie rosnącego udziału energii ze źródeł odnawialnych.
- Energia jądrowa będzie odgrywała istotną rolę w przyszłej strukturze wytwarzania energii w Unii Europejskiej, co podkreśliła Komisja Europejska w swojej długoterminowej strategii do roku 2050 „Czysta planeta dla wszystkich”[1] wskazując, że udział tego źródła energii w unijnej strukturze wytwarzania w 2050 roku będzie się wahał pomiędzy 12% a 15%.
- Ważna rola energii jądrowej w państwach członkowskich w kontekście prawa decydowania o ich miksach energetycznych została podkreślona przez Radę Europejską w jej konkluzjach przyjętych na posiedzeniu 12 grudnia 2019 r.2.
Dodatkowo, w przypadku energetyki jądrowej, podczas opracowywania technicznych kryteriów kwalifikacji należy dokonać przejrzystego i opartego na przesłankach naukowych oszacowania jej wpływu na inne istotne aspekty środowiskowe (ang. „do no significant harm”). Pozwoli to nie wykluczyć a priori możliwości uznawania wytwarzania energii jądrowej za zrównoważoną środowiskowo przy uwzględnieniu, że branża aktywnie pracuje nad nowymi możliwościami zrównoważonych rozwiązań zagospodarowywania odpadów jądrowych.
W tym kontekście zapisy mówiące, że Komisja Europejska będzie oceniać potencjalny wkład i wykonalność zastosowania wszystkich istniejących technologii oraz, że techniczne kryteria kwalifikacji będą poddawane regularnym przeglądom, są istotne z punktu widzenia celów zrównoważonego rozwoju.
[1] Komunikat Komisji, Czysta planeta dla wszystkich – Europejska długoterminowa wizja strategiczna dobrze prosperującej, nowoczesnej, konkurencyjnej i neutralnej dla klimatu gospodarki, COM(2018) 773 final, Bruksela, 28.11.2018 2 Posiedzenie Rady Europejskiej (12 grudnia 2019) – Konkluzje, EUCO 29/19, Bruksela 12.12.2019
Polski Komitet Energii Elektrycznej
