Projekty takie jak RECPP są bardzo ważne i potrzebne, gdyż pozwolą na inwentaryzację i ocenę potencjału jednostek węglowych oraz ułatwią ich późniejsze wykorzystanie – także z korzyścią dla lokalnych społeczności i wszystkich zainteresowanych – ocenił minister klimatu i środowiska Michał Kurtyka.
Sektor energetyczny musi dziś zmierzyć się z ogromem wyzwań wynikających przede wszystkim z koniecznościa przeprowadzenia transformacji ogromnej branży energetyki węglowej. Podobne procesy w tym sektorze zachodziły z powodów rynkowych, kiedy nowe technologie jako bardziej oplacalne wymuszały transformację energetyki. Obecne zmiany, chyba największe w historii gospodarki, są o tyle niezwykłe, że inicjuje je nie rynek lecz polityka klimatyczna. Dlatego to rządy i menadżerowie muszą prawa i mechanizmy rynkowe pogodzić z celami tej polityki. Jednym z zadań w procesie przekształcenia jest identyfikacja kluczowych aktywów ważnej branży w sektorze energetyki, mianowicie energetyki węglowej. Drugim takim zadaniem jest ocena znaczenia tych aktywów dla przyszłych scenariuszy rozwoju gospodarczego.
Projekt wspierający Sprawiedliwą Transformację
Tej problematyce poświęcony jest projekt RECPP (Re-purposing Coal Power Plants during Energy Transition). Projekt wspiera realizację Sprawiedliwej Transformacji Komisji Europejskiej to międzynarodowe przedsięwzięcie, które realizuje 13 partnerów. W większości reprezentuje wytwórców energii z węgla lub firmy z nimi związane. Projekt angażuje w ramach międzynarodowego konsorcjum 13 partnerów z krajów UE.
W ramach RECCP 19 stycznia tego roku w Katowicach odbyły się pod patronatem ministra klimatu i środowiska Michała Kurtyki warsztaty poświęcone problemom wykorzystania aktywów, które pozostaną po elektrowniach węglowych. Warsztaty zgromadziły wielu reprezentantów instytucji krajowych i europejskich, przedstawicieli środowisk naukowych i biznesowych, którzy omówili szereg wyzwań stojących przed energetyką węglową w okresie transformacji.
Minister Kurtyka przypomniał, że „polityka klimatyczna i Europejski Zielony Ład to potężne wyzwania i trudne punkty wyjścia” oraz, że konieczne jest sprawiedliwe i zrównoważone podejście do problemu transformacji energetycznej. Podkreślił, że kierowany przez niego resort jest odpowiedzialny za przeprowadzenie tego procesu w Polsce.
Kurtyka wskazał, że katowickie warsztaty (przeprowadzone on-line) są znakomitym polem do dyskusji, a projekt RECPP to narzędzie, które pozwoli na lepsze i szybsze przygotowanie polskiej energetyki do nieuchronnej transformacji. Minister przywołał przykład Śląska, świadczący o konieczności szczególnej troski o regiony, które ze względu na swoją specyfikę, „są objęte szeroko procesem zmian.”
Jak będą wykorzystane aktywa?
Uczestnicy oceniali potencjał i możliwość wykorzystania terenów oraz infrastruktury likwidowanej elektrowni, a także możliwości wykorzystania jej aktywów, w tym infrastruktury towarzyszącej, na przykład składowiska popiołu w zamykanej elektrowni czy elektrociepłowni czy też części likwidowanej infrastruktury w zakładach wciąż czynnych. Zdaniem dr inż. Stanisława Tokarskiego z Głównego Instytutu Górnictwa (GIG) podstawowym problemem, jest sposób przyszłego zastosowania przekształcanych elektrowni węglowych, to znaczy, czy będą one nadal wykorzystywane do celów energetycznych, czy też część terenów zostanie zwrócona samorządom.
Ważny problem społeczny
– Plan stopniowego odchodzenia od energetyki węglowej, to nie tylko kwestia maszyn i urządzeń, ale przede wszystkim bardzo ważny problem społeczny. To także obciążenie dla regionów tradycyjnie opartych na węglu, takich jak Śląsk, które powinny otrzymać jak największe wsparcie i pomoc w procesie transformacji – podkreślił minister Kurtyka.
Według szacunków w państwach członkowskich Unii Europejskich czynnych jest około 280 elektrowni węglowych. Łącznie produkują one nieco ponad 152 GW, z czego część jest sukcesywnie wyłączana. Od 1 stycznia do 30 czerwca 2020 roku wyłączono z produkcji 8,3 GW. W Polsce obecnie wycofywane są najstarsze jednostki węglowe o mocach 120 i 200 MW. Jednostki te muszą być zastępowane źródłami nieemisyjnym.
Warsztaty w Katowicach były finansowane przez Fundusz Badawczy Węgla i Stali (RFCS). Gospodarzem warsztatów był Główny Instytut Górnictwa. W projekcie uczestniczyło m.in. Towarzystwo Gospodarcze Polskie Elektrownie, współdziałając razem z Głównym Instytutem Górnictwa w ramach konsorcjum, którego liderem jest światowe stowarzyszenie techniczne operatorów elektrowni – VGB Powertech e.V.
