Tarnów jest jednym z najważniejszych ośrodków turystycznych i gospodarczych w Małopolsce. Posiada także najnowocześniejszy system ciepłowniczy w Polsce, którym zarządza Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. Miasto wyróżnia się jako prekursor rozwiązań systemowych w walce ze smogiem. Kilka dni temu tarnowscy radni podjęli uchwałę antysmogową o zakazie palenia węglem. Tarnów stawia również na inne narzędzia walki o czyste powietrze m.in. dynamicznie rozwijając sieć ciepła systemowego.
Lider branży ciepłowniczej
Tarnów stara się wprowadzać proekologiczną legislację, równocześnie wdraża także politykę zrównoważonego rozwoju. Rosnące potrzeby ekologiczne oraz wymóg dbania o środowisko skłoniły miasto do sięgnięcia po rozwiązania systemowe. W mieście funkcjonuje Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A., które zaopatruje w ciepło systemowe ponad 80 tysięcy mieszkańców Tarnowa, Żabna oraz Niedomic. Od 17 września 2001 roku akcjonariuszem MPEC-u jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), którego pakiet stanowi 39,3 procent kapitału akcyjnego. MPEC Tarnów jest liderem polskiej branży ciepłowniczej w kategorii przedsiębiorstw o sprzedaży do 1 000 000 GJ w skali roku. Obecnie spółka dostarcza ciepło niezbędne do ogrzania ponad 2 100 000 m2 powierzchni (dla porównania w 1994 roku spółka ogrzewała około 1 000 000 m2 powierzchni). Długość sieci ciepłowniczej MPEC Tarnów wynosi ponad 118 km (według danych z dnia 31.12.2018 roku). Na uwagę zasługuje fakt, że dostępność ciepła systemowego dla istniejących i projektowanych budynków można sprawdzić na innowacyjnym geoportalu tarnowskiego ciepła systemowego (geoportal.mpec.tarnow.pl). Do MPEC Tarnów należy Elektrociepłownia „Piaskówka” o mocy 148 MW. Według danych z 2018 roku, nośnikami energii pierwotnej, zużywanej w produkcji energii cieplnej, są węgiel kamienny (78,66 procent udziału) oraz gaz ziemny (21,24 procent). Wskaźniki średniej emisji dla produkcji energii cieplnej w 2018 roku wynoszą: CO2 – 98,36 kg/GJ, SO2 – 0,34kg/GJ, NOx – 0,13kg/GJ, pyły 0,080kg/GJ.
Moduł gazowo – olejowy w Elektrociepłowni „Piaskówka” w Tarnowie, fot. MPEC Tarnów
Walka z emisją i morze inwestycji
Odejście od użycia węgla w ogrzewnictwie nie jest najnowszym pomysłem w Tarnowie. To jeden z celów MPEC Tarnów, który jest realizowany systematycznie z sukcesami od wielu lat. W latach 1994–2017 MPEC Tarnów zrealizował strategię inwestycyjną, która przyniosła wymierne skutki. Głównym założeniem było przede wszystkim zwalczenie niskiej i średniej emisji w mieście poprzez likwidację lokalnych i osiedlowych kotłowni koksowo-węglowych oraz podłączenie poszczególnych odbiorców i systemów sieciowych do tarnowskiej sieci ciepłowniczej. Ponadto, z racji rosnącego zapotrzebowania, celem była także rozbudowa centralnego źródła oraz wprowadzenie skojarzonego wytwarzania energii cieplnej i elektrycznej. Strategia była realizowana ze środków własnych oraz kredytów zaciągniętych w WFOŚiGW, BOŚ oraz NFOŚiGW. Jakie są rezultaty tych inwestycji? Zlikwidowane zostały 43 źródła opalane węglem, koksem i miałem, o łącznej mocy 90,2 MW. Odbiorcy zostali przyłączeni do miejskiej sieci ciepłowniczej. Doszło do likwidacji trzech źródeł opalanych węglem i koksem o łącznej mocy 3,06 MW poprzez konwersję paliwa na gaz ziemny. Zlikwidowane kotłownie odpowiadały za ogrzanie miasta o populacji 50 tysięcy mieszkańców. Jest to niebywały sukces, którego skutkiem jest większa centralizacja produkcji ciepła oraz ujednolicenie warunków dostaw ciepła systemowego o wysokim standardzie.
Równocześnie była realizowana modernizacja systemu ciepłowniczego, która rozpoczęła się już w latach 90. Była ona także realizowana z pomocą pożyczek, jednak przełomem – jak wskazuje MPEC Tarnów – było dokapitalizowanie spółki przez NFOŚiGW w wysokości 18 milionów złotych. W latach 2010-2015, ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko, dokonana została modernizacja 17,5 km sieci cieplnej oraz 272 węzłów ciepłowniczych. Metropolitalna sieć światłowodowa Tarnowa wydłużyła się o 37,4 km. W latach 2000-2015, suma przeznaczona na program modernizacji systemu wyniosła łącznie 102,4 miliony złotych.
Nie jest to jednak koniec inwestycji realizowanych przez MPEC Tarnów. Na tarnowskiej starówce prowadzone są działania, które mają zlikwidować niską emisję na tym obszarze. Program jest realizowany od 2016 roku, natomiast w tym roku, pod płytą renesansowego rynku w Tarnowie, wybudowana została sieć, która ogrzewa ciepłem systemowym zabytkowe kamienice.
Należy także podkreślić, że od 12 lat MPEC Tarnów w ramach programu „Centralna Ciepła Woda – komfort i bezpieczeństwo” umożliwia korzystanie z centralnej ciepłej wody w budynkach ogrzewanych ciepłem systemowym, w których woda użytkowa była podgrzewana przez np. piece gazowe czy podgrzewacze elektryczne. Z programu skorzystało już ponad 35 tysięcy mieszkańców Tarnowa.
Sieć ciepłownicza w Tarnowie jest uważana za jedną z najnowocześniejszych w Polsce. Dzięki wielu inwestycjom oraz modernizacjom, miasto może pochwalić się zaawansowanym systemem telemetrii, większą optymalizacją pracy systemu ciepłowniczego oraz większą efektywnością energetyczną. Nowoczesny system gwarantuje zmniejszenie zużycia paliw oraz ograniczenie produkcji ciepła w wyniku niskich strat w przesyle. Ponadto pozwala na dopasowanie się przez konkretnego odbiorcę do indywidualnego zapotrzebowania na ciepło.
Zaangażowane, ambitne ciepłownictwo
Warty podkreślenia jest fakt, że MPEC Tarnów skupiony jest nie tylko na podstawowym zadaniu, którym jest dostarczanie ciepła. Od 2017 roku MPEC Tarnów jest zaangażowany w Tarnowskim Klastrze Energii (TKE), w którym pełni rolę koordynatora. MPEC wraz z Gminą Miasta Tarnów, Miejskim Przedsiębiorstwem Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o., Przedsiębiorstwem Usług Komunalnych Sp. z o.o. oraz Politechniką Krakowską im. Tadeusza Kościuszki tworzą klaster, którego celem jest wykreowanie lokalnego rynku ciepła i energii elektrycznej w Tarnowie. TKE ma w planach budowę instalacji kogeneracji do produkcji energii z przetworzonych odpadów komunalnych. Spalarnia pre-RDF ma być elementem domykającym system gospodarki odpadami w Tarnowie.
„Lekcje ciepła” podczas Małopolskiej Nocy Naukowców w PWSZ w Tarnowie, fot. MPEC Tarnów
MPEC Tarnów stawia także na edukację społeczeństwa w obszarze dbania o jakość powietrza w mieście. Spółka jest inicjatorem wielu wydarzeń ekologiczno-edukacyjnych, takich jak np. piknik „Tarnowscy Pogromcy SMOgA. STOP niskiej emisji w Tarnowie” czy laboratorium ciepła systemowego podczas Małopolskiej Nocy Naukowców. Jednym z projektów edukacyjnych, realizowanych przez spółkę, jest przedsięwzięcie pt. „Lekcja Ciepła”, które było prowadzone we współpracy z Urzędem Miasta Tarnowa oraz Izbą Gospodarczą Ciepłownictwo Polskie. W 17 szkołach uczono dzieci czym jest smog, jak powstaje ciepło oraz jak dbać o środowisko. „Lekcje ciepła” zostały dostrzeżone przez jury prestiżowego konkursu The EU Sustainable Energy Awards i znalazły się wśród 12 najlepszych projektów w Europie na rzecz zrównoważonej energii w 2019 roku.
Opracowała: Patrycja Rapacka
Materiał został opracowany we współpracy z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
