Amerykańscy urzędnicy negocjują umowę, która ma pomóc Turkmenistanowi ograniczyć ogromne emisje metanu, potencjalnie przypieczętowując wielki przełom w globalnej walce ze zmianami klimatycznymi i dokonując dyplomatycznego zwrotu w polityce Joe Bidena wobec Azji Centralnej.
Obecnie urzędnicy z obu krajów prowadzą poważne rozmowy na temat możliwego porozumienia, w ramach którego Waszyngton może zapewnić wsparcie finansowe i fachową wiedzę, aby pomóc państwu w Azji Centralnej w powstrzymaniu wycieku gazów cieplarnianych, wydostających się z jego przestarzałej infrastruktury paliw kopalnych.
Obie strony wyraziły optymizm, że porozumienie zostanie osiągnięte w ciągu kilku miesięcy, co jest ważne w kontekście szczytu klimatycznego ONZ COP28 w listopadzie, w Dubaju. Amerykanie oświadczyli, że prace naprawcze mogą ruszyć do końca tego roku.
Według szacunków Międzynarodowej Agencji Energetycznej i Banku Światowego, obecnie marnuje się około 7 procent turkmeńskiego gazu. Paliwo kopalne czasami wycieka przypadkowo, ale może również zostać celowo uwolnione do powietrza lub spalone, jeśli nie ma wystarczającej infrastruktury, aby wprowadzić surowiec na rynek.
Metan — główny składnik gazu ziemnego — zatrzymuje w atmosferze ponad 80 razy więcej ciepła niż dwutlenek węgla. Dlatego w wielu krajach problem znalazł się na szczycie agendy klimatycznej.
Obliczenia Bloomberg Green pokazują, że gdyby cały gaz, który wyciekł lub został uwolniony przez sektor energetyczny Turkmenistanu, został odzyskany i spalony, miałoby to mniej więcej taki sam efekt, jak wymazanie około 92 milionów ton CO2 rocznie. To około dwa razy więcej niż całkowita ilość węgla, którą można dziś wychwycić z kominów na całym świecie.
Stany Zjednoczone i Unia Europejska uczyniły wycieki metanu głównym problemem przed COP26 w 2021 roku, ostatecznie jednocząc około 150 krajów za globalnym zobowiązaniem do ograniczenia globalnych emisji o 30 procent do końca dekady. Prawie dwa lata po ujawnieniu tego paktu skupiono się nie tylko na włączaniu większej liczby krajów do tej inicjatywy, ale także na podejmowaniu działań w terenie.
Należy wspomnieć, że Turkmenistan znajduje się na szczycie czwartych co do wielkości rezerw gazu ziemnego na świecie i wydziela więcej metanu na jednostkę wydobycia ropy i gazu niż jakikolwiek inny duży kraj produkujący ropę lub gaz.
Według analizy danych satelitarnych przeprowadzonej przez Kayrros SAS, większość z 500 najbardziej intensywnych światowych wycieków metanu od 2019 roku, które wywodzą się z sektora naftowego i gazowego, miała miejsce w Turkmenistanie. Przedstawiciele Departamentu Stanu USA oszacowali, że usunięcie przecieków w kraju pomogłoby w osiągnięciu co najmniej 3 procent redukcji emisji potrzebnych do wypełnienia zobowiązań klimatycznych.
Jednak reżim kierowany przez dyktatora Gurbanguły Berdymuhamedowa i jego syna od dawna był podejrzliwy wobec zagranicznych ofert pomocy. Kraj ma niewiele powiązań dyplomatycznych ze światem zewnętrznym i historycznie znajdował się pod wpływami sowieckimi. Pekin jest jednym z jego najważniejszych partnerów handlowych, biorąc pod uwagę fakt, że Chiny są największym odbiorcą turkmeńskiego gazu.
Jeśli oba kraje osiągną porozumienie, Turkmenistan może potencjalnie zaoszczędzić nawet 5,8 miliarda metrów sześciennych surowca, co może być ulgą dla światowych dostaw w czasie, gdy rosyjska inwazja na Ukrainę spowodowała poważne niedobory i wzrost cen na rynkach.
Warto zwrócić uwagę, że w wielu przypadkach wycieki mogą być stosunkowo proste i niedrogie do usunięcia. W zeszłym roku naukowcy oszacowali, że naprawa zaledwie 29 urządzeń w zachodnim basenie Morza Kaspijskiego mogłaby zatrzymać znaczną część wycieków metanu w Turkmenistanie. Potencjalne naprawy obejmują ponowne zapalenie zgaszonych pochodni, wymianę starego sprzętu i poprawę pracy szybów naftowych. Ponadto, zdjęcia satelitarne mogą pomóc w kształtowaniu prac oraz uwidocznić postęp kraju w ograniczaniu emisji.
Pojawiły się również sygnały, że współpraca między USA a Turkmenistanem się pogłębia. Stany Zjednoczone zapewniają „wsparcie techniczne”, gdy Turkmenistan stara się o członkostwo w Światowej Organizacji Handlu, zgodnie ze wspólnym oświadczeniem wydanym po corocznych rozmowach dwustronnych na początku tego roku.
Pomoc USA dla Turkmenistanu mógłby być wzorem dla indywidualnych umów skoncentrowanych wobec metanu, takich jak wielomiliardowe partnerstwa na rzecz sprawiedliwej transformacji energetycznej, mające pomóc Afryce Południowej, Indonezji i Wietnamowi odejść od energii węglowej.
Warto zwrócić uwagę, że kraje z Azji Centralnej mają bogate złoża surowców energetycznych, jednak geograficznie są zbyt daleko od Europy, przez co region jest skazany na współpracę z Chinami. Pomoc Stanów Zjednoczonych może okazać się alternatywą dla postsowieckich republik, co może osłabić wpływy Pekinu w Azji.
Yahoo News / Jacek Perzyński
