KOMENTARZ
Teresa Wójcik
Redaktor BiznesAlert.pl
Trzy ważne cele legislacyjne musiały zostać zrealizowane w jak najkrótszym czasie, dlatego w jednej ustawie zamieszczono przepisy nowelizujące stan prawny w trzech różnych dziedzinach.
Uchwalona przez Sejm ( 30.11) ustawa nowelizuje pewne przepisy w ustawie Prawo energetyczne, a także w innych aktach. M. in. w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i o biopaliwach ciekłych, w ustawie o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego. Ustawa służy trzem zasadniczym celom.
Pierwszy to wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 10 września 2015 r. dotyczącego regulowania cen gazu ziemnego. Drugi cel nowelizacji to zapewnienie sprawnego funkcjonowania w praktyce rozwiązań umożliwiających ograniczenie szarej strefy w obrocie paliwami oraz rozwiązań dotyczących utrzymywania obowiązkowych zapasów gazu ziemnego wprowadzonych do ustawy Prawo energetyczne i ustawy o zapasach w lipcu br. Trzecim celem jest skorygowanie wysokości Narodowego Celu Wskaźnikowego (NCW).
Każdy z tych celów powinien zostać zrealizowany w jak najkrótszym czasie, dlatego w jednej ustawie zamieszczono przepisy nowelizujące stan prawny w trzech różnych dziedzinach. Chodziło o to, by zmiany były procedowane możliwie szybko.
Poseł-sprawozdawca z prac sejmowej Komisji do Spraw Energii i Skarbu Państwa, Wojciech Zubowski (PiS) podkreślił: „jeżeli chodzi o regulowanie cen gazu ziemnego, to wprowadzone w przedłożonym projekcie zmiany polegają na zniesieniu spoczywającego obecnie na przedsiębiorcach obrotu gazem obowiązku ustalania i przedkładania do zatwierdzenia przez prezesa URE taryf cen gazu. Ten obowiązek został uznany przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej za niezgodny z wymogami unijnego prawa. Wymóg zatwierdzenia cen gazu ziemnego uznano za poważną przeszkodę w rozwoju konkurencyjnego rynku gazu ziemnego”. Z tego względu – powiedział poseł Zubowski – projektowane zapisy przewidują całkowitą rezygnację z regulowania ceny gazu ziemnego. Z tym, że uwalnianie cen dla poszczególnych grup odbiorców będzie następować w różnych terminach. W dniu wejścia w życie ustawy zostaną uwolnione ceny dla przedsiębiorstw obrotu gazem w zakresie sprzedaży na rynku hurtowym, w punkcie wirtualnym, w tym na giełdzie towarowej, CNG oraz LNG, a także jeżeli chodzi o przetargi, aukcje i zamówienia publiczne.
Drugi etap uwalniania cen rozpocznie się w dniu 1 października 2017 r., kiedy zostaną uwolnione ceny dla wszystkich odbiorców końcowych poza odbiorcami w gospodarstwach domowych. Jeżeli chodzi o ceny dla odbiorców w gospodarstwach domowych, to zostaną uwolnione w dniu 1 stycznia 2024 r. W odniesieniu do tej grupy odbiorców proponuje się tak duże przesunięcie w czasie z uwagi na ich wciąż stosunkowo małą aktywność w zakresie zmiany dostawcy. Chodzi także o zapewnienie tej grupie klientów okresu przejściowego, w którym będą mogli oni nabywać gaz po cenach taryfowych. Umożliwi to tej grupie stopniowe przygotowanie się do warunków zmienionej struktury rynku oraz przyczyni się do wzrostu ich świadomości co do przysługujących im praw.
Należy podkreślić, że w ustawie przewidziano mechanizm zapewniający sprawne dostosowanie obowiązujących umów sprzedaży gazu i umów kompleksowych do nowych wymogów ustawy. Niezbędne jest wprowadzenie takich postanowień umownych, które pozwolą precyzyjnie określić cenę gazu bez odwoływania się do cen taryfowych, z których będziemy właśnie rezygnować. Ustawa nakłada na przedsiębiorstwo obrotu obowiązek podjęcia starań w zakresie dostosowania wiążących je z odbiorcami umów sprzedaży i umów kompleksowych. W tym celu przewidziano obowiązkowe przesyłanie odbiorcy projektu zmiany umowy w zakresie proponowanych cen paliw gazowych i sposobu ich ustalania. Podkreślam – niezależnych od taryfy. Przesłanie projektu zmiany umowy powinno nastąpić w terminie umożliwiającym dostosowanie umowy przed ustaniem obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia – tj. przed 1 października 2017 r. w przypadku odbiorców przemysłowych i 1 stycznia 2024 r. w przypadku odbiorców w gospodarstwach domowych.
Ustawa zapewnia odbiorcy paliw gazowych wystarczającą rezerwę czasu na podjęcie decyzji odnośnie do ewentualnego skorzystania z prawa do wypowiedzenia umowy sprzedaży lub umowy kompleksowej. Dlatego przekazanie przez przedsiębiorstwo obrotu projektu zmiany powinno nastąpić nie później niż 2 miesiące przed upływem wskazanych wyżej terminów.
Poza tym ustawa gwarantuje wszystkim odbiorcom prawo do wypowiedzenia umowy sprzedaży paliw gazowych lub umowy kompleksowej bez ponoszenia przez nich dodatkowych kosztów. W celu wypowiedzenia umowy odbiorca składa pisemne wypowiedzenie do przedsiębiorstwa energetycznego. Umowa zostanie rozwiązana z upływem ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym oświadczenie odbiorcy wpłynęło do przedsiębiorstwa energetycznego. Dodatkowo odbiorca posiada możliwość wskazania momentu rozwiązania umowy, który przypada po wskazanym terminie.
Jeżeli chodzi o rozwiązania ograniczające funkcjonowanie szarej strefy w obrocie paliwami oraz rozwiązania dotyczące utrzymywania obowiązkowych zapasów gazu ziemnego (wprowadzone do ustawy Prawo energetyczne w lipcu br.), nowelizacja przewiduje wprowadzenie zmian redakcyjnych, porządkujących, a także uzupełniających do przepisów ustawy z dnia 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw, w tym ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym.
Jeżeli chodzi o rozwiązania wnoszące korekty w zakresie realizacji Narodowego Celu Wskaźnikowego, ustawa wprowadza dwa rozwiązania istotne z punktu widzenia przedsiębiorców. Przede wszystkim wprowadza obniżenie poziomu NCW w roku 2017 z obecnego poziomu 7,8% do poziomu 7,1 pro.. Uzasadnieniem obniżenia jest po po pierwsze zintensyfikowany wzrost zapotrzebowania na paliwa ciekłe obserwowanego w ostatnim czasie, po drugie wejście w życie pakietu zmian prawnych umożliwiających ograniczenie funkcjonowania szarej strefy. Dzięki tym zmianom w ostatnich miesiącach odnotowano zwiększone oficjalne zapotrzebowanie na paliwa transportowe, a tym samym także na biokomponenty wykorzystywane do realizacji NCW. Wprowadzone rozwiązanie istotnie zmniejszy koszty realizacji tego obowiązku ponoszone przez producentów oraz importerów paliw.
Jednocześnie – ustawodawca podkreśla, że obniżenie NCW na 2017 r. nie wpłynie negatywnie na sektor producentów rolnych dostarczających surowiec do produkcji biokomponentów, ponieważ zapotrzebowanie na biokomponenty pozostanie na poziomie roku bieżącego. Obniżenie NCW zostanie zrekompensowane wzrostem zapotrzebowania na paliwa z tytułu ograniczenia szarej strefy.
Kolejne z wprowadzonych rozwiązań w obszarze mechanizmów realizacji NCW dotyczy wprowadzenia rocznego, ( do dnia 1 stycznia 2017 r.), odroczenia obowiązku spełnienia przez biokomponenty zaliczane do realizacji NCW, kryteriów ograniczenia emisji gazów cieplarnianych na poziomie 50 proc., pozostawiając poziom wymienionego ograniczenia na rok 2017 w dotychczasowej wysokości. Jest to zgodne z przepisami Unii Europejskiej. Wprowadzana zmiana znacząco poprawi sytuację producentów rolnych wytwarzających biomasę oraz krajowych wytwórców biokomponentów, którzy nie będą zobowiązani zapewnić,aby wytwarzane przez nich biokomponenty już od 1 stycznia 2017 r. spełniały rygorystyczne kryterium ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Ustawa została uchwalona przez prawie wszystkich obecnych posłów. Z tej wyjątkowej jednomyślności wyłamał się tylko jeden poseł PSL, do końca nie przekonany, że obniżenie NCW nie będzie stratą dla rolników-plantatorów.
