Ustalenie standaryzacji to konieczny krok w stronę stworzenia jednolitego rynku, który jest wskazany przy tworzeniu gospodarki wodorowej. Natomiast brakujące ramy prawne dotyczące handlu i dostaw wodoru, w tym do celów certyfikacji, należy określić jako wąskie gardło – piszą członkowie Stowarzyszenia „Z energią o prawie” Justyna Kanas i Bartłomiej Kupiec w BiznesAlert.pl.
W pierwszych dniach marca The European Clean Hydrogen Alliance opublikował kompleksowy raport w zakresie standaryzacji zielonego wodoru Roadmap on hydrogen standardisation. Zawiera on rekomendacje niezbędne do mitygacji problemów, luk i wyzwań pojawiających się na różnych etapach łańcucha wartości paliwa, co umożliwi jego szybsze rozpowszechnianie na rynku europejskim. W pracach nad strategią uczestniczyło 44 członków sojuszu, będących często największymi unijnymi przedsiębiorstwami energetycznymi. Stowarzyszenie „Z energią o prawie” nie mogło przejść obojętnie nad tym dokumentem uszczegóławiający przyszłość ram europejskiej polityki wodorowej. Serdecznie zachęcamy Państwa do przeczytania analizy przygotowanej przez członków Stowarzyszenia Justyny Kanas oraz Bartłomieja Kupca.
„Mapa drogowa” wodorowego łańcucha dostaw
Celem Roadmap nie jest stworzenie dokładnych standardów, a jedynie wskazanie obszarów, które muszą być o nie uzupełnione. Określono nie tylko ostateczną koncepcję ram prawnych dla czystego wodoru. Zaprezentowano także proces dojścia do jego masowej produkcji, odwołując się przykładowo do zmian technologicznych oraz ewolucji wodoru, zaczynając od tych rodzajów niebędących w pełni wolnymi od dwutlenku węgla. Plan oparto na procesie łańcucha wartości. Uwzględnia on stadium produkcyjne, transportowe, magazynowe oraz dystrybucyjne. Tak holistyczne podejście twórców stanowi ogromny impuls do działania legislatora unijnego w ostatecznym uregulowaniu kwestii wodorowych.
Główną oś dokumentu stanowi rozdział szósty, podsumowujący wykaz niezbędnych zmian wraz z obecnym etapem prac normodawczych dla każdego segmentu łańcucha dostaw lub formy końcowej zastosowania wodoru (cluster). Za najważniejsze segmenty łańcucha dostaw w ramach klastrów uznano między innymi: produkcję wodoru, stworzenie infrastruktury wodorowej, zastosowanie wodoru w przemyśle, transporcie oraz w budownictwie mieszkaniowym. Do każdego klastra opracowano listę niezbędnych technologii, aktów prawnych, potrzeb technicznych i harmonogram wdrożenia. Docelowo wszystkie elementy mają zostać uzupełnione w zakresie legislacyjnym do 2030 roku. Zidentyfikowano także potrzeby uzupełniające, które znacząco wspierają działania normalizacyjne. Przykładowo przedstawiono potrzeby techniczne oraz oś czasu dla wdrożenia wodoru w sektorze transportu morskiego. Statki z układami napędowymi wykorzystującymi LOHC jako nośnik wodoru będą wprowadzane do użytku w drugiej połowie lat dwudziestych XXI wieku, dlatego niezbędne jest stworzenie podstaw prawnych dla jego wykorzystania. Raport wskazuje na potrzebę opracowania regulacji na szczeblu unijnym, które zawierają specyfikacje techniczne dla punktów tankowania wodoru sprężonego i ciekłego, czy samej procedury tankowania statków morskich i śródlądowych. Obecnie opracowywane akty, np. rozporządzenie FuelEU Maritime, zawierają jedynie ogólne wytyczne zwiększające udział paliw odnawialnych i niskoemisyjnych w koszyku paliwowym europejskiego transportu morskiego, a także wprowadzają normy stopniowego zmniejszania średniej intensywności emisji gazów cieplarnianych napędów statków wpływających i wypływających do portów ze strefy EOG. Potrzebne są jednak dalsze rozporządzenia o charakterze technicznym dotyczącym łańcucha dostaw, które zwracają uwagę na istotne elementy specyfikacji, jakimi jest m.in. emisyjność.
Standaryzacja
Zaletą europejskiego systemu standaryzacji jest udział interesariuszy z wielu sektorów gospodarki w jego kształtowaniu. Zarówno przy tworzeniu Roadmap, jak i w późniejszych etapach pracy, brzmienie norm będzie wspólnie wypracowane przez czołowych ekspertów rozproszonych po organach administracji publicznej, przedsiębiorstw energetycznych, czy organizacji pozarządowych. Z założenia unijne dokumenty normalizacyjne są zorientowane na rynek, ale także uwzględniają priorytety interesu publicznego oraz wyzwania w obszarach najbardziej wrażliwych. Aby normy były ostatecznie równoważnie odzwierciedlone we wszystkich krajach członkowskich, w każdym z nich delegowane są podzespoły. Pracują one nad wkładem w strategię, a także organizują badania przed ostateczną publikacją normy. Zasięg gospodarki wodorowej wykracza poza granice Unii, co aranżuje współudział międzynarodowych podmiotów standaryzacyjnych (ISO oraz IEC), a także wymusza dzielenie się wynikami prac największych organizacji promujących rozwiązania w zakresie odnawialnej energii w tym zielonego wodoru (IRENA, IPHE, HEM itp.).
Widać więc, że ustalenie standaryzacji jest koniecznym krokiem w stronę stworzenia jednolitego rynku, który będzie najbardziej rekomendowany przy gospodarce wodorowej. Bez przygotowania ujednoliconych norm niemożliwym będzie wdrożenie wodoru na skalę produkcyjną, a także planowanie inwestycji z jego udziałem poczynając od koncepcji projektu, a kończąc na stronie operacyjnej. Brakujące ramy prawne dotyczące handlu i dostaw wodoru, w tym dla celów certyfikacji, należy określić jako wąskie gardło. Do najpilniejszych kwestii z pewnością zakwalifikujemy zakończenie opracowywania dyrektywy dotyczącej wspólnego rynku wodoru i gazów odnawialnych, stanowienie jasnych i zharmonizowanych gwarancji pochodzenia (GO) oraz wdrożenie systemu certyfikacji. Likwidacja tych barier administracyjnych przyśpieszy wzrost popytu i podaży paliwa. Kolejnym krokiem będzie dostosowanie systemu dotacji w celu opracowania instrumentów dopasowanych do potrzeb technologicznych, zapewniających większe wsparcie w zakresie wydatków kapitałowych i operacyjnych. Wypracowanie właściwej polityki finansowania pozwoli stworzyć zrównoważony łańcuch dostaw. Jednak przy obecnych wysokich cenach towarzyszących procesom odkrywania oraz dopracowywania technologii wodorowych, państwa nie są w stanie w pojedynkę działać skutecznie. Reprezentacja różnorodnych grup interesów co prawda może być logicznie bardziej wymagająca, jednak to jedyne rozwiązanie, aby cele stawiane przez Fit for 55 czy REPowerEU mogły bez większego opóźnienia być wprowadzone w życie.
Ambicje UE dotyczące zielonej gospodarki wodorowej nie mogą zostać zrealizowane bez europejskich standardów techniczno-ekonomicznych oraz dalszych regulacji. Opracowanie Roadmap należy ocenić jako krok w kierunku stworzenia unijnego, konkurencyjnego rynku wodoru zgodnego z założeniami strategii standaryzacji i strategii wodorowej UE. Należy zaznaczyć, że chociaż analizowany dokument nie ma charakteru normatywnego, a więc nie wywołuje skutków prawnych, to stanowi ważny, polityczny sygnał w jakim kierunku zmierza unijna legislacja wodorowa.
