Branża wydobywcza chce rewizju prawa geologicznego

Od początku 2015 roku operatorzy zrzeszeni w Organizacji Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego (OPPPW) poszukujący w Polsce ropy naftowej i gazu ziemnego wykonali w sumie 22 odwierty, z czego 20 na złożach konwencjonalnych i jedynie dwa na złożach niekonwencjonalnych. Kluczowymi barierami rozwoju wszystkich projektów poszukiwawczych pozostają czasochłonne procedury administracyjne i skomplikowane otoczenie regulacyjne. W związku z tym, branża postuluje rewizję uchwalonej w 2014 ustawy „Prawo geologiczne i górnicze” i apeluje o rozpoczęcie prac nad kompleksowym systemem regulacji, który zachęciłby inwestorów do realizacji kolejnych odwiertów. Zdaniem OPPPW, nowe i nowoczesne prawo naftowe to kwestia decydująca o przyszłości krajowego sektora poszukiwawczo-wydobywczego.

O tym, jak wygląda status prac poszukiwawczo-rozpoznawczych na polskich złożach z perspektywy inwestorów oraz co należy zrobić, aby usprawnić i zintensyfikować proces poszukiwań gazu ziemnego w Polsce, dyskutowano dziś w Warszawie podczas czwartej edycji konferencji branżowej „Polski Gaz Ziemny 2020” zorganizowanej przez OPPPW. Tegoroczne spotkanie pt. „Polski Gaz Ziemny 2020 – Wnioski. Kierunki. Rekomendacje” stanowi podsumowanie ostatnich pięciu lat działalności firm zrzeszonych w Organizacji i ma na celu przedstawienie kierunków i rekomendacji służących dalszemu rozwojowi sektora. W konferencji wzięli udział przedstawiciele biznesu oraz naukowcy, eksperci rynku energii, a także reprezentanci władz centralnych i samorządowych. Honorowy patronat nad konferencją objęły: Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Skarbu Państwa oraz Ministerstwo Środowiska.

„Konfrontacja wprowadzonych w 2015 roku rozwiązań prawnych z praktyką branżową potwierdza, że postulaty branży zgłaszane na etapie nowelizacji ustawy PGG były słuszne. Polska potrzebuje dobrych regulacji dla sektora poszukiwań i wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego. Objęcie dzisiejszej konferencji patronatem przez cztery resorty kluczowe dla funkcjonowania branży naftowej w Polsce odczytuję jako sygnał potwierdzający chęć do dalszej współpracy z branżą nad stworzeniem regulacji, które przekonają polskie i zagraniczne firmy do intensyfikacji poszukiwań i wydobycia gazu ziemnego i ropy naftowej z polskich złóż. Zdaniem firm członkowskich OPPPW nowe prawo naftowe to dziś kwestia „być albo nie być” dla krajowego sektora poszukiwawczo-wydobywczego” – powiedział Wiesław Prugar, Prezes Zarządu Organizacji Polskiego Przemysłu Poszukiwawczo-Wydobywczego.

Członkowie OPPPW, do których należy obecnie 99% koncesji umożliwiających poszukiwanie gazu z łupków przyznają, że ostatnie lata były dla nich trudną lekcją. Złożyła się na to kombinacja kilku czynników, w tym niesprzyjająca sytuacja makroekonomiczna oraz wymagające warunki geologiczne. Jednak kluczową sprawą pozostaje nadal skomplikowany system regulacyjny. W rankingu państw, które stworzyły sprzyjające warunki dla inwestycji w branży poszukiwawczo-wydobywczej, przygotowanym przez firmę analityczną Energy Intelligence*, Polska pozycjonuje się zdecydowanie poniżej liderów: Wielkiej Brytanii, Kanady, USA czy Australii.

„Znowelizowana ustawa Prawo Geologiczne i Górnicze oraz inne nowe regulacje, jak np. zmiana zasad warunków użytkowania górniczego, porządkują szereg kwestii, jednak nie traktują regulacji systemowo. W tej chwili mamy dużo różnych przepisów ujętych w wielu ustawach i rozporządzeniach. Za trzy miesiące wchodzi w życie kolejna ważna ustawa wprowadzająca w Polsce nowy podatek węglowodorowy. To rodzi dalsze wymogi ewidencyjne i administracyjne. Polskie przepisy nie odpowiadają w pełni cykliczności makroekonomicznej, w jakiej funkcjonuje branża, a także zasobności polskich złóż węglowodorów. W tej sytuacji postulujemy rozpoczęcie prac nad kompleksowymi regulacjami dla sektora ropy i gazu ziemnego” – dodaje Wiesław Prugar.

Wnioski z prac poszukiwawczo-rozpoznawczych wykonanych w latach 2010-2015, szczególnie na złożach niekonwencjonalnych, nie napawają optymizmem. Średnie wydobycie gazu osiągane przez firmy w testach złożowych w przebadanych dotychczas formacjach łupkowych znajduje się na niskim poziomie i póki co nie pozwala na uruchomienie ciągłej, ekonomicznie uzasadnionej produkcji gazu. Z uwagi na wiele wyzwań natury administracyjnej, geologicznej i ekonomicznej, firmy ostrożnie planują dalsze prace poszukiwawcze. W najbliższych miesiącach członkowie OPPPW mają zamiar wykonać kolejne trzy otwory na koncesjach dotyczących złóż niekonwencjonalnych oraz pięć na konwencjonalnych.

Status prac poszukiwawczo-rozpoznawczych w 2015 roku z perspektywy inwestorów

Od stycznia do września 2015 roku firmy zrzeszone w OPPPW wykonały dwa odwierty badawcze za gazem z łupków, w tym jeden otwór pionowy i jeden horyzontalny. W tym okresie żaden otwór nie został poddany zabiegowi szczelinowania, podczas gdy to właśnie ten zabieg wykonywany
w otworach kierunkowych dostarcza najwięcej miarodajnych informacji o potencjale wydobywczym złoża niekonwencjonalnego. Trzy zabiegi szczelinowania są jednak zaplanowane do końca tego roku. Łącznie od 2010 roku członkowie OPPPW wykonali 68 odwiertów badawczych (w tym 13 poziomych), z czego 20 zostało już zlikwidowanych lub znajduje się w trakcie likwidacji. Powodami likwidacji odwiertów testowych są niska jakość złoża, niesatysfakcjonujące wyniki testów złożowych lub zrzeczenie się koncesji przez operatora.

Do członków OPPPW należy również 82% koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż konwencjonalnych i 99% koncesji na wydobywanie węglowodorów ze złóż konwencjonalnych. W analogicznym okresie inwestorzy wykonali na nich 20 otworów, a kolejne 4 są w trakcie realizacji.

Mimo wejścia w życie 1 stycznia 2015 roku przepisów znowelizowanej ustawy „Prawo geologiczne i górnicze”, które miały ułatwić prace inwestorom, firmy nadal borykają się z długotrwałymi procedurami administracyjnymi i czekają wiele miesięcy na rozpatrzenie poszczególnych wniosków i wydanie decyzji. I choć czas potrzebny na uzyskanie wszystkich pozwoleń związanych z budową i uruchomieniem placu wiertniczego skrócił się o miesiąc w porównaniu z analogicznym okresem rok wcześniej i wynosi obecnie ok. 6 miesięcy, to czas uzyskania decyzji środowiskowej wzrósł z 9 do ponad 11 miesięcy. Jest to, zdaniem branży, zdecydowanie za długo, aby planować i realizować operacje w sposób efektywny kosztowo i wypełnić na czas zapisane w koncesjach zobowiązania. Firmy zwracają również uwagę na bardzo długi czas rozpatrywania wniosku o nową koncesję, który wynosi obecnie średnio aż 12 miesięcy. Pół roku czeka się natomiast na rozpatrzenie wniosku o zmianę w koncesji (bez zmian w stosunku do roku ubiegłego).

Firmy członkowskie OPPPW podkreślają, że kłopotliwa jest nie tylko liczba niezbędnych pozwoleń i postępowań administracyjnych, ale również skala zaangażowania różnych organów administracji w ich przeprowadzanie. Dotyczy to zarówno administracji na szczeblu centralnym, jak i lokalnym. Sprawę utrudnia fakt, że proces uzyskiwania pozwoleń następuje sekwencyjnie, tzn. dopiero po uprawomocnieniu się jednej decyzji, firma może występować o kolejną, a to znacznie wydłuża cały proces. Do szczególnie uciążliwych pod względem czasowym procedur w 2015 roku należało uzyskanie pozwolenia wodno-prawnego, zgody na czasowe wyłączenie gruntów z produkcji rolnej oraz decyzji o kierunku rekultywacji.

Wśród długoterminowych rozwiązań, które przyczyniłyby się do poprawy sytuacji firm poszukiwawczo-wydobywczych działających w Polsce, OPPPW wskazuje szerszy dostęp do rynku koncesyjnego (w obowiązujących przepisach istnieje jedynie jeden – przetargowy – tryb udzielania koncesji), dostosowanie systemu opodatkowania kopalin do zasobności polskich złóż, poprawę efektywności systemu administracyjnego oraz wsparcie dla rozwoju innowacji. Stworzenie zachęt do realizacji programów naukowo-badawczych przez firmy mogłoby przyczynić się do szybszego opracowania technologii, umożliwiających wydobycie gazu ze złóż niekonwencjonalnych w Polsce.
*Energy Intelligence Group (UK) Ltd.; Country Risk Evolution (CRE). Design and Methodology; marzec 2014