Forum Energii przeanalizowało , jak integracja rynku energii, jeden z priorytetów Unii Europejskiej, wpłynie na ceny hurtowe energii elektrycznej w Polsce. W zależności od opcji integracji rynków (z jakim krajem następuje połączenie oraz jaka jest jego moc) cena hurtowa energii elektrycznej może spaść w Polsce maksymalnie o 5%, czyli o ok. 8 zł za MWh. Wyniki modelowania wskazują, że wpływ integracji na tzw. dobrobyt społeczny będzie pozytywny – zyskują konsumenci oraz operator systemu przesyłowego. Natomiast producenci energii będą postawieni przed większą presją kosztową.
Analizę „Opcje integracji polskiego rynku energii w ramach Unii Europejskiej” na zlecenie Forum Energii przygotowała węgierska energetyczna firma doradcza REKK oraz
Warszawski Instytut Studiów Ekonomicznych i Europejskich – Wise Europa. Jej celem było lepsze zrozumienie konsekwencji integracji rynków oraz przedstawienie wpływu na polskich konsumentów i producentów energii w regionie Europy Wschodniej i centralnej.
Jak mówi Dr Joanna Maćkowiak Pandera z Forum Energii – Integracja rynków energii elektrycznej stała się jednym z bardziej kontrowersyjnych tematów Unii Energetycznej
w Polsce. Na poziomie europejskim istnieje znacząca nadpodaż mocy – łączenie rynków energii elektrycznej będzie ograniczać koszty systemu energetycznego, obniżać ceny energii i wspierać bezpieczeństwo dostaw. Jednak wobec piętrzących się problemów związanych z transformacją sektora energetycznego istnieje obawa, czy polscy wytwórcy poradzą sobie z zagraniczną konkurencją. W pełni zintegrowany z europejskim, polski rynek energii może zmniejszyć się maksymalnie o ok. 15%. Z naszych analiz wynika, że
na łączeniu rynków energii zyskuje przemysł i ogólnie konsumenci w Polsce. Jednak dla wytwórców oznacza to większą konkurencję. Jednym z największych wyzwań dla decydentów jest ważenie i godzenie interesów wytwórców i konsumentów energii w Polsce. Zwłaszcza, że ceny energii wpływają na całą gospodarkę i rozwój w kolejnych
latach oraz mają przełożenie na konkurencyjność.
Jak mówi Dr Maciej Bukowski – jeden z autorów analizy – długoterminowy wpływ obecnych planów integracji jest zróżnicowany geograficznie. Inwestowanie w połączenia międzysystemowe na granicy polsko-niemieckiej prowadzi do spadku ceny energii w Polsce niezależnie od kształtu naszego miksu energetycznego. Służy to konsumentom, zmuszając producentów do większego wysiłku modernizacyjnego. Jednak potencjał tych połączeń jest na razie ograniczony ze względu na niekontrolowane przepływy
z Niemiec. Sytuacja ta zmieni się dzięki inwestycjom w tzw. przesuwniki fazowe oraz zmianom organizacyjnym (podział niemiecko-austriackiego obszaru energetycznego).
Konsumenci mogą się cieszyć ale producenci muszą brać to pod uwagę w planach inwestycyjnych. Większa integracja z państwami bałtyckimi najprawdopodobniej zmniejszy
dochody polskiego operatora sieci z udostępniania transgranicznych zdolności przesyłowych. Integracja ta jest jednak korzystna z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego i dywersyfikacji dostaw – dodaje Dr Bukowski.
Najważniejsze wnioski z analizy:
Wpływ integracji rynków energii na tzw. dobrobyt społeczny będzie pozytywny, ponieważ korzyści dla konsumentów oraz dodatkowe dochody operatora systemu przesyłowego przewyższą umiarkowane straty producentów.
Ponadto:
- Im wyższa będzie cena uprawnień do emisji dwutlenku węgla (CO2), tym wyższa korzyść netto wynikająca z integracji. Zależnie od cen CO2 , integracja w wariancie
zachodnim oraz bałtyckim prowadzi do zmniejszenia rocznych krajowych wydatków na uprawnienia do emisji w ramach systemu ETS o 340-660 milionów euro w 2030
roku. - Potencjalne straty producentów będą mogły zostać zmniejszone poprzez wprowadzenie mechanizmów kompensujących pochodzących z wypracowanej nadwyżki.
- Pełne wdrożenie obecnych planów w zakresie łączenia rynków (czyli budowa dodatkowego połączenia z Litwą oraz 3 interkonektora z Niemcami) oraz rozbudowy połączeń międzysystemowych spowoduje wzrost importu energii netto do ok. 15% krajowego popytu do roku 2030 (30 TWh).
- Zaniechanie inwestycji w nowe połączenia międzysystemowe po zakończeniu budowy przesuwników fazowych przełoży się na 7% udziału importu w rynku krajowym w
roku 2030 (13 TWh). - Wpływ dalszej integracji rynkowej na ceny hurtowe energii będzie umiarkowany, powodując ich spadek o nie więcej niż 5 % prognozowanej ceny hurtowej (około 2 euro za MWh)
Rekomendacje
Analiza Forum Energii zawiera szereg rekomendacji, w jaki prowadzić proces integracji rynku, aby osiągnąć największe korzyści dla Polski:
- Należy kontynuować proces integracji rynku energii elektrycznej w ramach Unii Europejskiej. W perspektywie kolejnych 10 lat, gdy Polska może zmierzyć się z problemem brakujących mocy, możliwość importu energii elektrycznej w niektórych momentach roku będzie istotnym wzmocnieniem bezpieczeństwa energetycznego systemu.
- W perspektywie krótkoterminowej należy skoncentrować się na reformie rynku energii w Polsce i w Unii Europejskiej. Będzie kluczowa dla zapewnienia równych warunków konkurencji.
- Konieczne jest pilne rozwiązanie kwestii niekontrolowanych przepływów transgranicznych na polsko–niemieckiej granicy, aby Polska mogła korzystać z istniejących
połączeń. Istotne będzie dokończenie projektu budowy drugiego przesuwnika fazowego. - PSE powinno zbadać potencjał dodatkowych połączeń międzysystemowych (szczególnie z Danią i Szwecją) oraz szybszego zakończenia już planowanych projektów, zapisanych w dziesięcioletnim planie rozbudowy sieci (TYNDP).
- Problem negatywnego wpływu integracji na polskie przedsiębiorstwa energetyczne należy rozwiązać w ramach szerszej reformy rynku energii elektrycznej, która wzmocni bodź
