– Całkowite uniezależnienie Francji od dostaw surowców krytycznych jest niemożliwe, jednak negatywne skutki polegania na imporcie mogą być łagodzone. […] Działania podejmowane przez Francję i praktyczne doświadczenia wdrażania jej polityki surowcowej mogą być przydatne dla Polski – pisze Amanda Dziubińska z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (PISM).
– Zabezpieczenie i dywersyfikacja dostaw surowców krytycznych jest jednym z głównych wyzwań przemysłowych Francji. Surowce krytyczne są szeroko wykorzystywane w gospodarce, m.in. w procesie transformacji energetycznej i cyfryzacji, ponadto w sektorze obronnym, lotniczym i kosmicznym. Zapotrzebowanie na nie będzie w kolejnych latach dynamicznie wzrastać – pisze Amanda Dziubińska w komentarzu PISM.
Ekspertka przypomina, że zgodnie z projektem rozporządzenia o surowcach krytycznych i strategicznych dla unijnej gospodarki (Critical Raw Materials Act, CRMA) Komisja Europejska do surowców krytycznych zalicza 34 surowce. – Wśród nich 17 uznano za strategiczne – wykorzystywane przede wszystkim w infrastrukturze energetycznej, na potrzeby obronne i kosmiczne oraz do rozwoju nowych technologii (m.in. gal, german, lit, nikiel i metale ziem rzadkich). Zapotrzebowanie na surowce krytyczne będzie w kolejnych latach wzrastać wykładniczo. Międzynarodowa Agencja Energetyczna szacuje, że do osiągnięcia celów porozumienia paryskiego popyt na nie wzrośnie średnio czterokrotnie do 2040 r. (na lit ok. 40-krotnie, na grafit, kobalt i nikiel ok. 20–25-krotnie) – czytamy.
Wobec ryzyka niedoborów Francja samodzielnie podejmuje wysiłki na rzecz zwiększenia własnego bezpieczeństwa surowcowego. Oprócz dywersyfikacji dostaw stawia m.in. na poszukiwanie możliwości wydobycia na swoim terytorium, opracowanie nowych technologii ponownego wykorzystania oraz zwiększenie wsparcia inwestycji francuskich przedsiębiorstw za granicą – czytamy na stronie PISM.
Autorka tekstu wylicza założenia rządowego planu inwestycyjnego „Francja 2030”, który ma być odpowiedzią na zapotrzebowanie rynku. – […] Zakłada m.in. przeznaczenie miliarda euro na projekty produkcji i recyklingu surowców na terytorium kraju. Z pierwszej transzy o wysokości ok. 100 mln euro ma zostać zrealizowanych pięć projektów przemysłowych dotyczących produkcji litu i recyklingu metali krytycznych zawartych w akumulatorach litowo-jonowych (nikiel, kobalt, lit). Umożliwi to zabezpieczenie niskoemisyjnego łańcucha dostaw dla czterech gigafabryk baterii planowanych w regionie Hauts-de-France. W październiku 2022 roku koncern Imerys ogłosił rozpoczęcie projektu eksploatacji litu w Allier. Od 2028 roku produkcja ma pokrywać zapotrzebowanie 700 tys. akumulatorów do aut elektrycznych. W Lauterbourgu uruchomiona zostanie ponadto pierwsza we Francji rafineria litu. Rozwój sektora recyklingu ma zapewnić natomiast m.in. realizacja projektu budowy zakładu recyklingu spółki Eramet. Wśród planowanych inwestycji na uwagę zasługują także projekty ekstrakcji metali krytycznych z odpadów elektronicznych rozwijane przez Sanou Koura w Donchéry oraz WEEECycling w Tourville-les-Ifs – czytamy.
– Władze uznały za niezbędną także inwentaryzację zasobów na terytorium Francji, za co odpowiedzialne będzie BGRM. Uruchomione zostały już działania pilotażowe, szacuje się jednak, że sama inwentaryzacja w najważniejszych regionach ma zająć do 6 lat, a jej całkowity koszt wyniesie około 100 mln euro – dodaje Amanda Dziubińska.
Zdaniem autorki, Francja będzie musiała prowadzić bardziej skoordynowaną politykę na rzecz bezpieczeństwa surowcowego i wsparcia przemysłu na szczeblu unijnym. – Francja i inne państwa Unii będą mogły rozważać zwiększenie nacisku na kontrolowanie powiązanych sektorów technologicznych. Dotyczy to m.in. tworzenia zapasów strategicznych, rozwoju recyklingu, przenoszenia przemysłu przetwórczego czy nabywania udziałów w kopalniach. Wyzwaniem dla Francji będzie przywrócenie przewagi konkurencyjnej w sektorze uszlachetniania i przetwarzania metali. UE powinna dążyć do wspólnego identyfikowania potrzeb przemysłu w zakresie średnio- i długoterminowego zapotrzebowania na surowce krytyczne. Zasadne będzie mapowanie ryzyka i zagrożeń zarówno cywilnych, jak i wojskowych we wszystkich sektorach przemysłowych i technologicznych związanych z surowcami krytycznymi. Działania podejmowane przez Francję i praktyczne doświadczenia wdrażania jej polityki surowcowej mogą być przydatne dla Polski i skłonić ją do większego nacisku na rozwój partnerstwa publiczno-prywatnego oraz projektów recyklingu i magazynowania surowców w ramach realizacji przyjętej w 2022 roku Polityki Surowcowej Państwa – pisze ekspertka PISM.
Źródło: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych
