Jóźwicki: Wpływ wojny na Ukrainie na globalne bezpieczeństwo energetyczne po inwazji Rosji

6 marca 2023, 07:20 Bezpieczeństwo

Sprawozdanie Komisji Europejskiej (KE) złożone przed Komisją Senatu Stanów Zjednoczonych ds. Energii i Zasobów Naturalnych w pigułce przedstawia politykę Unii Europejskiej (UE) po inwazji Rosji na Ukrainę. Wysiłki UE na rzecz bezpieczeństwa energetycznego są zgodne z przyśpieszeniem programu czystej energii na rzecz neutralności klimatycznej do 2050 roku – pisze Marcin Jóźwicki, współpracownik BiznesAlert.pl.

16 lutego 2023 roku Ditte Juul Jørgensen, dyrektor generalna ds. energii w Komisji Europejskiej, złożyła sprawozdanie przed Komisją Senatu Stanów Zjednoczonych ds. Energii i Zasobów Naturalnych. Dokument jest ciekawy ze względu na to, że w pigułce przedstawia politykę Unii Europejskiej (UE) po inwazji Rosji na Ukrainę. Już na wstępie podkreślone jest, że wysiłki UE na rzecz bezpieczeństwa energetycznego są zgodne z przyśpieszeniem programu czystej energii na rzecz neutralności klimatycznej do 2050 roku. Zauważa także, że zwłaszcza ostatni rok udowodnił, jak ważna do rozwiązywania problemów energetycznych jest współpraca z partnerami i sojusznikami, przede wszystkim Stanami Zjednoczonymi Ameryki (USA).

Energia jądrowa oraz gaz ziemny nadal będą odgrywać ważną rolę

We wstępie Jørgensen podkreśla, że dzień 24 lutego 2022 udowodnił ogromną zależność UE od gazu z Federacji Rosyjskiej (FR). Wskutek zakłóceń w dostawach gazu w 2006 i 2009 UE podjęła ważne kroki w celu zapewnienia alternatywnych źródeł gazu ziemnego. Dalej Dyrektor Generalna stwierdza, że „Kluczowa część tych reform dotyczy Europejskiego Zielonego Ładu. Europa jest pierwszym kontynentem, który zobowiązał się do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r.” Podstawą mają być odnawialne źródła, ale co istotne także dla Polski, w dokumencie jest zapis, że energia jądrowa nadal będzie odgrywać ważną rolę. Jednocześnie UE postrzega gaz ziemny jako ważne źródło energii.

Odpowiedź Unii Europejskiej na rosyjską agresję na Ukrainę

W dokumencie podkreślone jest, że już dwa tygodnie po inwazji Rosji na Ukrainę Unia Europejska zaprezentowała strategię, w ramach planu REPowerEu, zredukowania importu gazu rosyjskiego o dwie trzecie. Stwierdzono również konieczność dywersyfikacji źródeł energii w sektorze nuklearnym, ponieważ wysokie uzależnienie od rosyjskiego paliwa jądrowego i związanych z nim usług stanowi zagrożenie. UE podjęła także plan składający się z dziesięciu punktów: oszczędzanie energii, rozwój odnawialnej energii, przyśpieszenie wdrażania odnawialnych źródeł energii (np. wodór), dywersyfikacja paliw kopalnych spoza kierunku FR, zapełnienie w jak największym stopniu magazynów gazu, wzmocnienie mechanizmów solidarności energetycznej wewnątrz UE, stworzenie platformy energetycznej w celu np. wspólnych zakupów gazu, identyfikacja „wąskich gardeł” w energetyce i ukierunkowane inwestycje, wsparcie dla odbiorców indywidualnych i biznesowych w związku ze zmiennymi cenami energii, uzgodnienie mechanizmów rynkowych zapobiegającym wyjątkowo wysokim cenom gazu. Przypomniane także zostało, że Unia Europejska wykazała solidarność z Ukrainą oraz Mołdawią, poprzez szybkie wprowadzenie sankcji.

Działania, które odniosły sukces

W dalszej części dokumentu wypunktowane są przedsięwzięcia, które Ditte Juul Jørgensen uważa za sukces. Po pierwsze jest to fakt, że UE jest na dobrej drodze do ograniczenia zapotrzebowania na gaz o 15% tej zimy. Po drugie jest to stan zapełnienia magazynów z gazem. Na 1 lutego wszystkie państwa członkowskie mają magazyny zapełnione mniej więcej w połowie. Następnym sukcesem jest praca, jaka została poczyniona w związku ze zwiększeniem dostaw LNG, zwłaszcza z kierunku USA. W przyszłości UE oczekuje zwiększenia dostaw LNG z Afryki, Norwegii, Algierii, Azerbejdżanu. Oczekuje się także, że Malezja i Indonezja zwiększą swoją produkcję, co zmniejszy popyt ze strony rynków azjatyckich. Po czwarte, rola odnawialnych źródeł energii znacznie wzrosła i będzie nadal rosnąć. Wspomniany jest także „Green Deal Industrial Plan” – Zielony Plan Przemysłowy, który ma wesprzeć transformację energetyczną Europy.

Integracja oraz wsparcie dla Ukrainy i Mołdawii

Ważą kwestią jest jasna droga dla Ukrainy w przyszłości w Unii Europejskiej. W czerwcu 2022 został przyznany status państwa kandydującego dla Ukrainy, ale także i dla Mołdawii. Po drugie w ciągu ostatnich 12 miesięcy UE uruchomiła wsparcie dla Ukrainy w wysokości 67 miliardów Euro. W samym styczniu było to 18 miliardów Euro. Następnie Dyrektor Generalna ds. Energii podkreśla, że od lipca 2022 Ukraina i Mołdawia, dzięki zabiegom UE, są podłączone do europejskiej sieci energetycznej, co pozwala uzupełniać deficyty energetyczne tych krajów. Jørgensen przypomina także, że UE wspiera Ukrainę dostarczając generatory prądu oraz wspierając naprawę infrastruktury energetycznej na Ukrainie. UE odpowiedziała także na apel prezydenta Zełeńskiego do społeczności międzynarodowej o wsparcie zakupu 30 milionów energooszczędnych żarówek LED dla ukraińskich gospodarstw domowych, które pomogą zaoszczędzić 1 GW energii elektrycznej. Ponad 50 milionów Euro Unia Europejska przeznaczyła także na wspieranie bezpieczeństwa energetyki jądrowej na Ukrainie.

Partnerstwo transatlantyckie

Zdaniem Dyrektor Generalnej Ditte Juul Jørgensen energetyczne relacje transatlantyckie są silne, jak nigdy dotąd. W marcu 2022 roku Przewodnicząca Komisji Europejskiej – Ursula von der Leyen i prezydent Stanów Zjednoczonych Ameryki powołali grupę zadaniową ds. bezpieczeństwa energetycznego. Efektem tego było dostarczenie 56 miliardów m3 LNG z USA do UE w 2022 r. W chwili obecnej UE pracuje nad ustanowieniem mechanizmów wspólnotowych zakupu gazu. Poza tym UE z zadowoleniem przyjmuje plany zwiększenia zdolności skraplania i eksportu LNG w USA. W dłuższej perspektywie mechanizm ten może wspierać firmy amerykańskie w eksporcie energii odnawialnej, zdolności wodorowe, które mogą wytworzyć w przyszłości.

Podczas analizy tego tekstu zwraca uwagę fakt, że większość inicjatyw UE została podjęta zaraz po wybuchu wojny na Ukrainie (np. RePowerEU). Jest to zdecydowanie za późno i na pewno przywódcy UE powinni być gotowi na „posypanie głów popiołem” za wcześniejszą opieszałość oraz zbyt późne działania. Mimo zauważalnych wielu inicjatyw, wiele z nich jest dopiero w zalążku lub w planach (np. zwiększenie dostaw LNG z Afryki) . Czytając ten dokument odniosłem też wrażenie, że jest on pisany z pozycji petenta, który upatruje w silniejszym partnerze ratunku, tłumaczy się z zaniechań a także oczekuje pochwały za dotychczasowe działania.

Sankcje nierychliwe, ale sprawiedliwe. Mogą pozbawić Rosję jedną piątą wydobycia ropy