Kupiec: Zielony wodór w świetle prawa niemieckiego i jego rola w unijnej polityce klimatycznej (ANALIZA)
Unijna strategia wodorowa została opracowana w związku z wątpliwościami co do możliwości dekarbonizacji UE wyłącznie poprzez bezpośrednią elektryfikację. Wodór ma umożliwić dekarbonizację sektorów, takich jak przemysł, budownictwo oraz transport lądowy jak i morski – pisze Bartłomiej Kupiec ze Stowarzyszenia Z energią o prawie.
Wodór jest postrzegany jako kluczowy element dekarbonizacji gospodarek państw członkowskich Unii Europejskiej (dalej: UE). W 2020 roku Komisja Europejska przedstawiła strategię wodorową ( ang.A hydrogen strategy for a climate-neutral Europe), której celem jest umożliwienie powszechnego wykorzystania wodoru do 2050 roku. Podstawą unijnej gospodarki wodorowej ma być zielony wodór, produkowany za pomocą instalacji OZE; jednak przejściowo wykorzystywany będzie wodór błękitny (zgodnie z planem REPowerEU produkcja zielonego wodoru w UE do 2030 roku ma wynieść 10 milionów ton). Unijna strategia wodorowa została opracowana w związku z wątpliwościami co do możliwości dekarbonizacji UE wyłącznie poprzez bezpośrednią elektryfikację. Wodór ma umożliwić dekarbonizację sektorów, takich jak przemysł, budownictwo oraz transport lądowy jak i morski.
Podstawą tworzenia nowego sektora gospodarczego jakim jest gospodarka wodorowa, są regulacje prawne. Instrumenty prawne wykorzystywane w polityce energetycznej UE jak i jej państw członkowskich ma na celu stworzenie zachęt i bodźców finansowych jak i niefinansowych do tworzenia infrastruktury wodorowej oraz komercjalizacji wykorzystania tego paliwa.Chociaż Komisja Europejska przedstawiła pakiet propozycji regulacyjnych mających na celu stworzenie rynku wodoru w UE dopiero w grudniu 2021roku to ustawodawcy niektórych państw członkowskich UE, już zaczęli tworzyć zręby prawa wodorowego. Do tego pionierskiego grona należy Republika Federalna Niemiec.
Strategia wodorowa Niemiec
Republika Federalna Niemiec w „Narodowej strategii wodorowej Niemiec” (niem. Nationale Wasserstoff strategie),przyjętej w 2020 roku wyznaczyła kierunki rozwoju gospodarki wodorowej. Strategicznym celem jest zastępowanie paliw płynnych i gazowych zielonym wodorem, który postrzegany jest jako rozwiązanie przyjazne środowisku naturalnemu. Celem Republiki Federalnej Niemiec jest rozbudowanie mocy elektrolizerów do 5 GW w perspektywie 2030 roku, zaś w perspektywie 2040 roku do 10 GW.Z uwagi na to, że niemiecka strategia wodorowa jest strategią polityczną, nie jest ona prawnie wiążąca i sama w sobie nie wywołuje skutków prawnych dla sektora energetycznego i przemysłowego.
Niemieckie regulacje a zielony wodór
W 2021 roku niemiecki ustawodawca znowelizował ustawę o energii odnawialnej (niem. Erneuerbare-Energien-Gesetz, dalej:EEG) oraz przyjął zmianę niemieckiej ustawy prawo energetyczne (niem. Energiewirtschaftsgesetz, dalej: EnWG), które mają ustanawiać ramy regulacyjne dla rynku wodoru w Niemczech.Definicj zielonego wodoru została zawarta w rozporządzeniu do ustawy o energii odnawialnej (niem. Erneuerbare-Energien-Verordnung, dalej: EEV)
EEV). Aby zostać uznanym za „zielony”, wodór musi być produkowany elektrochemicznie ( piroliza i inne formy produkcji wodoru są wykluczone), a wykorzystywana energia elektryczna musi spełniać następujące kryteria:
– energia elektryczna musi pochodzić z odnawialnych źródeł energii;
– minimum 80 procent energii elektrycznej wyprodukowanej z OZE musi znajdować się w
niemieckiej strefie cenowej;
– wykorzystywana energia elektryczna nie jest objęta wsparciem w ramach systemów wsparcia w rozumieniu EEG lub niemieckiej ustawy o kogeneracji.
Produkcja zielonego wodoru opiera się na elektrolizerze zasilanym energią elektryczną wytworzoną za pomocą instalacji OZE. Z tego względu na koszty produkcji zielonego wodoru składają się koszty kapitałowe (CAPEX) budowy elektrolizera oraz koszty operacyjne (OPEX) energii elektrycznej i wody wykorzystywanej na potrzeby tego procesu produkcyjnego.
Rosnące ceny energii elektrycznej w Niemczech sprawiają, że koszty operacyjne produkcji zielonego wodoru są obecnie bardzo wysokie. Aby obniżyć koszty operacyjne, Niemcy przyjęły zwolnienie uiszczenia opłaty EEG (niemiecki odpowiednik polskiej opłaty OZE), co ma zapewnić obniżenie ceny energii elektrycznej potrzebnej do produkcji wodoru. Przedsiębiorstwa produkujące zielony wodór mogą skorzystać z całkowitego zwolnienia z obowiązku uiszczania opłaty EEG. W celu zapewnienia wystarczających bodźców w fazie rozruchu rynku wodoru ,zwolnienie jest przyznawane tylko dla elektrolizerów, które zostaną uruchomione przed 1 stycznia 2030 roku oraz spełnią wymogi zawarte w EEV. Istniejące ramy prawne nie zapewniają jednak spójnej, całościowej regulacji dla produkcji zielonego wodoru. Należy zaznaczyć, że powyższa definicja zielonego wodoru zawarta w EEV ma znaczenie tylko dla zwolnienia z opłaty EEG zgodnie z § 69b EEG 2021. Jak dotąd nie ma jednej i ogólnie obowiązującej definicji prawnej, czym dokładnie jest zielony wodór i do czego się kwalifikuje.
Oprócz powyższego zwolnienia z uiszczania opłaty EEG dla zielonego wodoru, niemiecki ustawodawca przewidział inne formy wsparcia legislacyjnego dla promocji wodoru.§118 (6) EnWG ma na celu promowanie rozpowszechniania wodoru nie tylko jako medium do magazynowania energii, ale także jako nośnika energii i/lub zasobu przemysłowego poprzez zwolnienie z opłat sieciowych ponoszonych zarówno za zużycie energii elektrycznej w magazynach elektrolitycznych typu „power-to-gas”, jak i za wprowadzanie wodoru do sieci gazu ziemnego. Ta ostatnia opcja jest możliwa w obecnych ramach prawnych, ponieważ w literaturze dotyczącej § 118 (6) EnWG przeważa pogląd, że zwolnienie dla wodoru ma zastosowanie niezależnie od jego dalszego wykorzystania. Oznacza to, że § 118 (6) EnWG ma zastosowanie do produkcji wodoru w drodze elektrolizy, niezależnie od tego, czy wykorzystywana jest zielona energia elektryczna. Należy zaznaczyć, że § 118 (6) EnWG jest przepisem przejściowym, co oznacza, że zwolnienie z powyższych opłat sieciowych, jest krótkoterminowym środkiem promującym wodór. Nie jest jasne, czy zakres stosowania przepisu zostanie rozszerzony – a jeśli tak, to o ile czasu.
Przyszłość rynku zielonego wodoru w Niemczech
Niemcy są jednym z liderów w rozwoju rynku wodorowego w UE.Niemiecki ustawodawca rozpoczął już wdrażanie strategii wodorowej i szerszych zmian w otoczeniu regulacyjnym, aby wesprzeć rozwój niemieckiego rynku wodoru.Oczekuje się, że niemieckie prawo wodorowe będzie impulsem do dalszego rozwoju odpowiednio projektów zielonego wodoru, a tym samym odegra ważną rolę w przyciąganiu inwestorów dla rozwoju rynku wodoru i realizacji ambitnych celów Niemiec w tejże dziedzinie.Należy zaznaczyć, że niemieckie regulacje będą musiały zostać w przyszłości dopasowane do prawodawstwa unijnego. Obecne prawo wodorowe w Niemczech postrzegane jest jako system przejściowy do czasu utworzenia wiążących ram regulacyjnych dla rynku zielonego wodoru na poziomie UE. Polski ustawodawca powinien, wzorując się na niemieckich działaniach, przyśpieszyć prace nad polskim prawem wodorowym, zgodne z projektowanymi przepisami unijnymi w zakresie gospodarki wodorowej i zacząć wdrażać swoją strategię wodorową w życie. Klarowne przepisy są konieczne dla stworzenia zrębów gospodarki wodorowej.
Logo ZEOP
Niemcy planują transformację energetyczną tak, że mogą pozostać zależni od gazu z Rosji
