Od 9 do 13 października br. w Warszawie odbywa się największa naukowa konferencja jądrowa w Europie. Eksperci, decydenci i przedstawiciele przemysłu jądrowego z całego świata wymieniają się doświadczeniami oraz rozmawiają m.in. o innowacjach, bezpieczeństwie, zastosowaniach i przyszłości przemysłu jądrowego. Ostatniego dnia konferencji uczestnicy odwiedzą Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ), które jest współorganizatorem wydarzenia.
Dziś, w poniedziałek 10 października br., w Warszawie rozpoczynaja się największa konferencja jądrowa w Europie – European Nuclear Conference 2016. Obrady otworzył dr Józef Sobolewski, dyrektor Departamentu Energetyki Jądrowej w Ministerstwie Energii. Poszczególne sesje były poświęcone różnym tematom od zastosowań technologii jądrowych w przemyśle, medycynie czy gospodarce przez budowę reaktorów i poszukiwanie nowych rozwiązań, paliwo jądrowe, gospodarkę odpadami promieniotwórczymi, bezpieczeństwo i ochronę obiektów jądrowych aż po zarządzanie wiedzą i edukacją czy budowaniem akceptacji społecznej dla energetyki jądrowej. Organizatorem tego prestiżowego wydarzenia jest stowarzyszenie European Nuclear Society, a współorganizatorami są: Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ), Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej, American Nuclear Society oraz Polskie Towarzystwo Nukleoniczne. Honorowy patronat nad konferencją objęło Ministerstwo Energii.
„To wielkie wyróżnienie dla Polski, że największa konferencja jądrowa Europy odbywa się właśnie tu; w Warszawie. To niezbity dowód na nasze zaangażowanie na arenie międzynarodowej, znaczenie naszych ośrodków naukowo-badawczych jak również duże zainteresowanie realizacją Programu Polskiej Energetyki Jądrowej” – podkreśla prof. Grzegorz Wrochna, Pełnomocnik Dyrektora ds. Współpracy Międzynarodowej NCBJ, przewodniczący europejskiej Inicjatywy Przemysłowej Kogeneracji Jądrowej (Nuclear Cogeneration Industrial Initiative (NC2I) – „jestem przekonany, że energetyka jądrowa może być kołem zamachowym dla polskiej gospodarki, a nasze zaangażowanie w rozwój technologii reaktorów HTR może być jednym z kluczy do sukcesów Polski na arenie międzynarodowej”.
Program badań nad reaktorami HTR to pierwszy tak znaczący program badań nad nowymi technologiami reaktorowymi w Polsce od czasów transformacji ustrojowej. Stawia on Polskę w gronie państw wdrażających najbardziej zaawansowane technologie jądrowe. Powołany w Ministerstwie Energii specjalny zespół roboczy, pod kierownictwem prof. Grzegorza Wrochny, bada właśnie możliwość skutecznego wdrożenia tej technologii w gospodarce. Eksperci są zgodni, że dzięki zastosowaniu reaktorów HTR uzyska się znaczącą redukcję zużycia gazu ziemnego używanego jako źródła ciepła w przemyśle chemicznym. Zastosowanie ich tam, gdzie prócz energii elektrycznej niezbędne jest ciepło o wysokiej temperaturze, jest także ekonomicznie dobrze uzasadnione. Reaktory takie, ze względów na stosunkowo małą moc nie nadają się jednak do realizacji zasadniczego celu Programu Polskiej Energetyki Jądrowej – budowy reaktorów o łącznej mocy elektrycznej 6000 MW. Naukowcy ze Świerku chcą aby do 2025 roku powstał badawczy reaktor wysokotemperaturowy o mocy 10 MWt i elektrycznej 4 MWe. W tym celu podpisano 24 maja br. list intencyjny z brytyjskim konsorcjum U-Battery (URENCO, AMEC FW, ATKINS, Cammell-Laird, Laing O’Rourke). Zainteresowanie udziałem w polskim przedsięwzięciu wyraziły już firmy brytyjskie i francuskie agencje rządowe. Prowadzono również rozmowy z brytyjskim Departamentem Energii i Zmian Klimatu, oraz amerykańskim Departamentem Energii.
Ostatniego dnia konferencji European Nuclear Conference 2016 uczestnicy odwiedzą instytut w Świerku. To właśnie tam znajduje się jedyny czynny badawczy reaktor jądrowy w Polsce – „Maria”. Choć pierwotnie reaktor ten miał służyć do badań na potrzeby rozpoczętej budowy elektrowni jądrowej Żarnowiec to szybko znalazł szersze zastosowanie. Dziś nie produkuje energii elektrycznej ale za to służy jako źródło wysokiego strumienia neutronów niezbędnego do m.in. napromienienia izotopów niezbędnych do ratowania ludzkiego życia, wytwarzania nowych materiałów dla przemysłu jak również prowadzenia badań fizycznych czy szkolenia kadry na potrzeby branży jądrowej i ochrony radiologicznej. Przykładem znaczenia pracy reaktora dla medycyny jądrowej jest napromienianie tarcz uranowych, z których uzyskuje się molibden-99, a w wyniku jego rozpadu – technet-99m. Jest on wykorzystywany w 80% procedur medycyny nuklearnej, a w szczytowym okresie NCBJ osiągnął 18% jego światowych dostaw. Reaktor „Maria” nie dawno uzyskał przedłużenie pozwolenia na kolejne dziesięć lat eksploatacji, a dzięki ciągłym modernizacjom nie będzie problemu w uzyskaniu kolejnego pozwolenia na następny okres.
Polska ma 60-letnie doświadczenie w budowie i eksploatacji reaktorów jądrowych. Wszystkie tego typu urządzenia powstały w instytutach w Świerku (dziś NCBJ). Pierwszym był reaktor jądrowy „EWA” uruchomiony 14 czerwca 1958 roku. Naukowcy wykorzystywali go do produkcji izotopów promieniotwórczych oraz badań prowadzonych na wiązkach neutronów z kanałów poziomych. To dzięki reaktorowi „EWA” ośrodek w Świerku stał się znaczącym w świecie centrum rozwoju badań i technik jądrowych. Przed uruchomieniem reaktora „Maria” 17 grudnia 1974 roku w instytutach w Świerku zbudowano i uruchomiono szereg zestawów krytycznych i tzw. reaktorów mocy zerowej: „Maryla” (dwie wersje), „Anna”, Prędka Anna”, „UR-100” oraz „Agata”.
