Przesłuchania w Parlamencie Europejski mogą być okazją do uzyskania publicznych zobowiązań. Warto przepytać kandydatkę w zakresie konieczności wypracowania kryteriów oceny solidarności energetycznej, wdrażania znowelizowanej dyrektywy gazowej wobec Nord Stream 2 oraz zwiększenia zasobów Funduszu Sprawiedliwej Transformacji Energetycznej – pisze Jerzy Dudek, ekspert Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego oraz Polskiego Instytutu Ekonomicznego.
W czwartek odbędzie się przesłuchanie kandydatki Estonii na komisarz ds. energii, Kadri Simson w Parlamencie Europejskim (PE). Komisja PE będzie miała trzy godziny na jej przepytanie. Na wcześniej złożone pytania pisemne, kandydatka wraz ze służbami Komisji przygotowała już odpowiedzi. Są one tak bezpieczne jak ogólne były pytania. Co bardzo uderzające – kwestie bezpieczeństwa dostaw są prawie w ogóle niewidoczne.
Przesłuchanie w Parlamencie Europejski może być okazją do uzyskania publicznych zobowiązań. Warto przepytać kandydatkę w zakresie:
- konieczności wypracowania przez Komisję kryteriów oceniających solidarność energetyczną,
- wdrażania znowelizowanej dyrektywy gazowej wobec Nord Stream 2,
- oraz zwiększenia zasobów Funduszu Sprawiedliwej Transformacji Energetycznej.
Wypracowanie kryteriów solidarności energetycznej
Niedawne orzeczenie Trybunały Sprawiedliwości UE ws. gazociągu OPAL po raz pierwszy w orzecznictwie odwołało się do zasady solidarności energetycznej. W ten sposób zamysł polskich negocjatorów Traktatu Lizbońskiego – dzięki którym ta zasada została w ogóle wprowadzona – może być wcielany w życie po kilkunastu latach. Wprawdzie pytanie prawie-przedstawicielkę Komisji w tym momencie o sam wyrok nie ma sensu, ponieważ Komisja ma jeszcze prawie 2 miesiące na złożenie apelacji, ale warto podrążyć kwestię solidarności energetycznej oraz bezpieczeństwa dostaw jako standardów prawa traktatowego, zawartych w artykule 194 TFUE.
W tym kontekście warto rozważyć zaproponowanie regularnych stress testów bezpieczeństwa dostaw. Podobny pomysł zgłosiliśmy razem z eks-komisarzem UE ds. energii A. Piebalgs w kontekście Nord Stream 2. W szczególności, warto zobowiązać Komisję Europejską do przeprowadzenia takich badań w obliczu nowych projektów infrastrukturalnych, gdy zostanie to podniesione przez krajowe urzędy regulacyjne.
Czy Komisja Europejska planuje opracować kryteria i wskaźniki, które pomagałyby w ocenie czy standard zasady solidarności energetycznej został wypełniony? Czy Komisja Europejska zaproponuje jasne kryteria, aby ocenić kiedy zachodzi „negatywny wpływ na bezpieczeństwo dostaw” zawarty w dyrektywie gazowej?
Pełne wdrożenie znowelizowanej dyrektywy gazowej
W maju 2019 roku weszła w życie nowelizacja dyrektywy gazowej (dyrektywa 2019/692), która ma być wdrożona przez państwa członkowskie do lutego 2020 roku. Jest to dyrektywa kluczowa z perspektywy funkcjonowania wspólnego rynku energii oraz bezpieczeństwa dostaw w zakresie oddziaływania gazociągów importujących gaz do Unii Europejskiej. Jeśli Nord Stream 2 zostanie ukończony, to jego operator będzie zobowiązany zastosować prawo UE. Kluczowe jest, aby niemiecki regulator (BNetzA) zastosował nowe przepisy w sposób pełny, obiektywny i transparentny. Komisja Europejska będzie nadzorowała ten proces i ma odpowiednie narzędzia, aby był on przeprowadzony właściwie. Wyzwania związane z nowymi przepisami dyrektywy gazowej przeanalizowaliśmy wraz z P. Szlagowskim w raporcie „Co dalej z polityką energetyczną Unii Europejskiej?” (s. 16-20).
Czy Komisja Europejska będzie asystowała państwom członkowskim we właściwej implementacji znowelizowanej dyrektywy gazowej? Czy Komisja Europejska jest gotowa wypełnić w tym kontekście swój obowiązek wynikający z artykułu 17 TUE, aby wspierać ogólny interes Unii, podejmować w tym celu odpowiednie inicjatywy oraz czuwać na przestrzeganiem unijnego prawa?
Stworzenie zasobnego Funduszu Sprawiedliwej Transformacji
Nie ma wątpliwości, że w ciągu 100 pierwszych dni pracy nowej Komisji zobaczymy jej brdzo zielone oblicze. W tym czasie Komisja będzie chciała przyjąć między innymi strategię uzyskania neutralności klimatycznej przez Unię Europejską do roku 2050. Oznaczałoby to bardzo głęboką transformację gospodarczą, niezwykle kosztowną inwestycyjnie oraz społecznie. Aby ten proces nie odbywał się na dotychczasowej zasadzie, że bogaci zyskują, a ubożsi tracą, konieczne jest powołanie odpowiednio zasobnego Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Nie można też zapomnieć, że również Fundusz Modernizacyjny, przeznaczony dla energetyki zawodowej, powinien ulec wzmocnieniu.
Jak na razie Parlament Europejski, z inicjatywy Jerzego Buzka, słusznie zgłosił propozycję powołania funduszu sprawiedliwej transformacji o wartości 5 mld euro, co jednak byłoby raczej jedynie pomocą techniczną lub listkiem figowym sprawiedliwości. Niemniej, zgłoszona propozycja przygotowała odpowiedni grunt pod bardziej rozbudowane pomysły. Jednym z nich mógłby być pomysł JET Fund, który przygotowaliśmy wspólnie z P. Szlagowskim dla Polskiego Instytutu Ekonomicznego. Chodzi w nim nie tylko o zdecydowanie wyższą kwotę wsparcia, ale o postawienie obywateli w centrum procesu zmian poprzez przeciwdziałanie wzrostowi nierówności ekonomicznych.
W jaki sposób planowany przez Komisję Just Transition Fund będzie przeciwdziałał wzrostowi nierówności ekonomicznych wynikających z transformacji energetycznej? Czy Komisja przeznaczy większe zasoby finansowe, aby wesprzeć obywateli by stali się prosumentami oraz aby zwiększyli efektywność energetyczną gospodarstw domowych? Czy Komisja byłaby gotowa zaproponować przesunięcie środków ze wspólnej polityki rolnej na rzecz Just Transition Fund, tak aby uzyskać nowe dodatkowe środki z wyrównania w dół dopłat dla rolników?
25 pytań Plus
Zgodnie z regulaminem PE, członkowie komisji ds. energii (ITRE) oraz komisji ds. środowiska (ENVI) będą mieli możliwość zadania 25 pytań oraz natychmiastowego dopytania, jeśli odpowiedź byłaby niesatysfakcjonująca. Po przesłuchaniu, koordynatorzy poszczególnych partii zasiadający w ITRE ocenią czy kandydatka przekonała do siebie komisję. Jeżeli nie otrzyma poparcia 2/3 członków komisji, to zostanie poproszona o dodatkowe wyjaśnienia pisemne oraz ewentualnie zaproszona na kolejne przesłuchanie.
Buzek: Nowy fundusz pozwoli na sprawiedliwą transformację energetyczną (ROZMOWA)
