Komisja Europejska przedstawiła dziś europejski plan działania dotyczący energii wiatrowej, który ma zapewnić, że przejście na czystą energię będzie iść w parze z konkurencyjnością przemysłu.
Osiągnięcie niedawno uzgodnionego celu UE zakładającego udział co najmniej 42,5 procent energii odnawialnej do 2030 roku, przy ambicji osiągnięcia 45 procent energii odnawialnej, będzie wymagało ogromnego wzrostu zainstalowanej mocy wiatru, przy oczekiwanym wzroście z 204 GW w 2022 roku do ponad 500 GW w 2030 roku.
Mimo że sektor energetyki wiatrowej w Unii Europejskiej może pochwalić się historycznym sukcesem, jego przyszła ścieżka wzrostu stoi w obliczu wyjątkowego zestawu wyzwań, w tym niewystarczającego i niepewnego popytu, powolnego i złożonego wydawania pozwoleń, braku dostępu do surowców, wysokiej inflacji i cen towarów, niesprzyjających warunków projektowania przetargów krajowych, zwiększoną presję ze strony międzynarodowych konkurentów i ryzyko związane z dostępnością wykwalifikowanej siły roboczej.
Sytuacja ta wymaga natychmiastowych działań. Właśnie dlatego, jak ogłosiła przewodnicząca KE Ursula von der Leyen w swoim zeszłomiesięcznym orędziu o stanie Unii, Komisja Europejska przedstawia dziś europejski plan działania w zakresie energii wiatrowej, aby zapewnić, że przejście na czystą energię pójdzie ręka w rękę z konkurencyjnością przemysłu i że energia wiatrowa w dalszym ciągu jest historią europejskiego sukcesu.
Według KE plan działania pomoże w utrzymaniu zdrowego i konkurencyjnego łańcucha dostaw energii wiatrowej, z przejrzystym i bezpiecznym wykazem projektów, przyciągającym niezbędne finansowanie i konkurującym na równych warunkach na całym świecie. Towarzyszy mu komunikat w sprawie realizacji ambicji UE w zakresie energii morskiej , w tym energii wiatrowej, będący kontynuacją przyjętej trzy lata temu unijnej strategii w zakresie energii odnawialnej na morzu.
Plan działania określa natychmiastowe działania, które mają zostać podjęte wspólnie przez Komisję, państwa członkowskie i przemysł; opierając się na istniejących politykach i ustawodawstwie i koncentrując się na sześciu głównych obszarach:
- Przyspieszenie wdrażania poprzez większą przewidywalność i szybsze wydawanie pozwoleń. W 2022 roku dodano rekordową moc instalacji wiatrowych wynoszącą 16 GW, co oznacza wzrost o 47 procent w porównaniu z 2021 rokiem. Jest to jednak znacznie poniżej poziomu 37 GW/rok wymaganych do osiągnięcia celu UE na rok 2030 w zakresie energii odnawialnej. Komisja wraz z państwami członkowskimi uruchamia inicjatywę „Accele-RES”, aby zapewnić szybkie wdrożenie zmienionych unijnych przepisów dotyczących energii odnawialnej, kładąc większy nacisk na cyfryzację procesów wydawania zezwoleń i pomoc techniczną dla państw członkowskich . Ponadto zachęca się państwa członkowskie do zwiększania widoczności harmonogramu projektów poprzez deklaracje dotyczące energii wiatrowej, przejrzyste harmonogramy aukcji i planowanie długoterminowe. Wreszcie Komisja będzie wspierać niezbędną rozbudowę sieci elektroenergetycznych za pomocą planu działania dotyczącego sieci elektroenergetycznych jeszcze w tym roku.
- Ulepszony projekt aukcji. W oparciu o proponowaną ustawę o przemyśle zerowym netto oraz reformę struktury rynku energii elektrycznej Komisja będzie wspierać państwa członkowskie w ulepszaniu aukcji za pomocą dobrze zaprojektowanych i obiektywnych kryteriów, które nagradzają sprzęt o wyższej wartości dodanej i zapewniają pełną realizację projektów czas. Poza UE projekty Global Gateway zwiększą wykorzystanie strategicznych standardów zamówień publicznych. Plan działania przewiduje także ocenę ryzyka cyberbezpieczeństwa.
- Dostęp do finansów. Aby przyspieszyć inwestycje i finansowanie produkcji energii wiatrowej w Europie, Komisja ułatwi dostęp do finansowania UE, w szczególności za pośrednictwem funduszu innowacyjnego, natomiast Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) udostępni gwarancje ograniczające ryzyko. Komisja zachęca również państwa członkowskie do pełnego wykorzystania elastyczności, jaką zapewniają zmienione ramy tymczasowej pomocy państwa na wypadek kryzysu i okresu przejściowego w celu wspierania produkcji energii wiatrowej w UE.
- Uczciwe i konkurencyjne środowisko międzynarodowe. Aby zapewnić sektorowi wiatrowemu możliwość działania na równych warunkach, Komisja ściśle monitoruje możliwe nieuczciwe praktyki handlowe , które przynoszą korzyści zagranicznym producentom energii wiatrowej, i będzie w dalszym ciągu wykorzystywać umowy handlowe w celu ułatwienia dostępu do rynków zagranicznych, promując jednocześnie przyjęcie norm unijnych i międzynarodowych dla sektora. Komisja będzie również współpracować z inwestorami, aby zidentyfikować i usunąć przeszkody dla inwestycji.
- Umiejętności. Wielkoskalowe partnerstwa na rzecz umiejętności w zakresie energii odnawialnej będą kluczowym forum do opracowywania projektów rozwoju umiejętności. Dzięki ustawie o przemyśle o zerowej emisji netto Komisja ułatwi także uruchomienie europejskich akademii umiejętności w branży o zerowej emisji netto – w tym jednej poświęconej sektorowi wiatrowemu, których zadaniem jest wspieranie działań państw członkowskich na rzecz podnoszenia i przekwalifikowywania pracowników. Akademie opracują treści i materiały edukacyjne, a ich celem będzie przeszkolenie 100 tys. uczniów w ciągu trzech lat od ich utworzenia.
- Zaangażowanie branży i zobowiązania państw członkowskich. Komisja będzie współpracować z państwami członkowskimi i branżą wiatrową nad Unijną Kartą Energii Wiatrowej, aby poprawić warunki umożliwiające europejskiemu przemysłowi wiatrowemu utrzymanie konkurencyjności.
Oczekuje się, że morska energia wiatrowa w nadchodzących latach znacząco przyczyni się do osiągnięcia celów UE w zakresie klimatu i energii. Opierając się na strategii w zakresie morskiej energii odnawialnej na rok 2020, państwa członkowskie niedawno uzgodniły nowe, ambitne cele w zakresie wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych na morzu do roku 2050 oraz cele pośrednie na lata 2030 i 2040 dla każdego z pięciu basenów morskich UE.
W 2022 roku skumulowana moc zainstalowana na morzu w UE-27 wyniosła 16,3 GW. Oznacza to, że aby wypełnić lukę pomiędzy 111 GW, na które zadeklarowały się państwa członkowskie, a mocą w 2022 roku, musimy zainstalować średnio prawie 12 GW/rok – czyli 10 razy więcej niż nowe 1,2 GW zainstalowane w zeszłym roku.
Z tego powodu Komisja podwaja swoje wysiłki na rzecz wsparcia sektora morskiej energii odnawialnej, określając dodatkowe działania mające na celu: wzmocnienie infrastruktury sieciowej i współpracy regionalnej, przyspieszenie wydawania pozwoleń, zapewnienie zintegrowanego planowania przestrzennego obszarów morskich, wzmocnienie odporności infrastruktury, wspieranie badań i innowacji oraz rozwijać łańcuchy dostaw i umiejętności.
Odnawialne źródła energii są kluczowym elementem planu UE mającego na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku w ramach Europejskiego Zielonego Ładu , a także Planu REPowerEU mającego na celu odzyskanie niezależności energetycznej i jak najszybsze zaprzestanie importu rosyjskich paliw kopalnych.
W procesie przechodzenia na gospodarkę o zerowym zużyciu netto konkurencyjność UE będzie w dużej mierze zależeć od jej zdolności do opracowywania i wytwarzania na własnym terenie czystych technologii, które umożliwią to przejście, w tym energii wiatrowej na lądzie i na morzu.
