24 stycznia prezydent Władimir Putin ogłosił przyjęcie przez Rosję nowego państwowego programu zamówień zbrojeniowych na lata 2018–2027. Na modernizację swoich sił zbrojnych Rosjanie planują przeznaczyć 20 bln rubli (ok. 355 mld dol.). Priorytetem będą wydatki na siły nuklearne, co wskazuje, że Rosja skupi się przede wszystkim na utrzymaniu swoich możliwości odstraszania – pisze Anna Maria Dyner z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (PISM).
Jakie są priorytety programu?
Z zapowiedzi wynika, że zasadniczym celem programu zamówień zbrojeniowych będzie dalsza modernizacja strategicznych sił jądrowych i lotnictwa. Do służby (ze znacznym opóźnieniem w stosunku do pierwotnych planów) mają wejść zmodernizowane bombowce strategiczne dalekiego zasięgu Tu-160, okręty podwodne klasy Borej-A dysponujące pociskami balistycznymi Buława oraz ciężkie międzykontynentalne rakiety balistyczne Sarmata. Siły Powietrzno-Kosmiczne mają natomiast otrzymać nowe myśliwce piątej generacji Su-57 oraz śmigłowce Mi-28NM. Jednakże w programie nie uwzględniono prac nad nowymi typami uzbrojenia, a z wielu projektów – głównie dla sił lądowych, jak czołg Armata czy bojowy wóz piechoty Kurganiec-25 – zrezygnowano lub je zawieszono.
Jakie jest znaczenie militarne programu?
W porównaniu z planem przezbrojenia na lata 2010–2020 środki obecnie przeznaczone na ten cel są niemal o połowę mniejsze, przy czym poprzedni program, choć nie został w całości zrealizowany, zakończono przed czasem. W Rosji jest to częstą praktyką mającą m.in. utrudnić oszacowanie skali poniesionych kosztów. Znaczące zmniejszenie wydatków na nowe uzbrojenie związane jest z jednej strony z cięciami budżetowymi, a z drugiej z zaspokojeniem większości podstawowych potrzeb rosyjskich SZ. Dysponując znacznie mniejszymi środkami niż USA (w podstawowym budżecie Pentagonu w 2017 r. na zakupy sprzętu oraz badania i rozwój przeznaczono 180 mld dol.), Rosja zdecydowała się na rozwijanie już sprawdzonych projektów. Świadczy to o jej ograniczonych możliwościach, jeśli chodzi o udział w „wyścigu zbrojeń”.
Jakie jest znaczenie polityczne programu?
Decyzję o przyjęciu nowego planu przezbrojenia Putin ogłosił w trakcie swojej wizyty w fabryce produkującej silniki lotnicze w Ufie. Można ją zatem potraktować jako element kampanii prezydenckiej, zwłaszcza że Putin podkreślił znaczenie programu dla rosyjskiego przemysłu zbrojeniowego. Wpisuje się to też w kontekst propagandowych działań władz pokazujących siłę państwa rosyjskiego. Prawdopodobnie ogłoszenie rozpoczęcia nowego planu przezbrojenia jest też odpowiedzią na dokumenty opublikowane niedawno przez administrację amerykańską: Strategię bezpieczeństwa narodowego oraz Strategię obrony narodowej USA, uznające Rosję za jedno z głównych zagrożeń dla bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych.
Jakie jest znaczenie gospodarcze programu?
Program nie będzie miał dużego znaczenia gospodarczego. Rosyjski przemysł zbrojeniowy nadal zmaga się z problemami takimi jak brak nowoczesnych technologii (co częściowo jest wynikiem sankcji) i właściwie wykształconej kadry. Nie jest też źródłem transferu wiedzy do innych sektorów gospodarki, choć prezydent Putin zapowiedział, że firmy zbrojeniowe powinny zwiększyć udział w produkcji cywilnej. Rząd FR zdecydował, że za obsługę finansowo-kredytową przemysłu zbrojeniowego będzie odpowiadał Promswiazbank (będący dotąd bankiem komercyjnym), który w 2018 r. ma zostać dokapitalizowany i przejęty przez państwo. Ma to na celu skupienie „zatrutych” aktywów w jednej instytucji finansowej, co innym bankom pozwoli na uniknięcie sankcji.
Co program oznacza dla NATO?
Redukcja wydatków zbrojeniowych i wstrzymanie prac nad częścią projektów związanych z nowoczesnym uzbrojeniem nie oznacza zmniejszenia aktywności militarnej Rosji. Najlepszy sprzęt oraz jednostki wojskowe nadal będą operowały na zachodzie FR, a zwłaszcza w Zachodnim Okręgu Wojskowym. Tym samym rosyjska polityka pozostanie jednym z największych wyzwań dla państw Sojuszu, które powinny utrzymać swoją obecność wojskową na wschodniej flance. Biorąc pod uwagę rosyjskie priorytety, a więc rozwój i wzmacnianie sił nuklearnych oraz lotnictwa, NATO i państwa członkowskie powinny rozwijać swoje zdolności odstraszania i odpowiedzi przede wszystkim w tym zakresie. Inwestycje w pozostałe rodzaje uzbrojenia pozwolą natomiast na utrzymanie przewagi konwencjonalnej nad Rosją.
