PKEE: Zapisy rozporządzenia Governance pozwolą na elastyczność przy realizacji celu OZE
Polski Komitet Energii Elektrycznej wydał stanowisko w sprawie wyniku negocjacji, dotyczących Rozporządzenia w sprawie zarządzania unią energetyczną oraz Dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej.
20 czerwca 2018 r. osiągnięto porozumienie co do brzmienia przepisów Rozporządzenia w sprawie zarządzania unią energetyczną („EU Governance”), które określi sposób przygotowania zintegrowanych krajowych planów na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030, a także monitorowania i raportowania przez państwa członkowskie realizacji celów energetyczno-klimatycznych Unii Europejskiej do 2030 r. Osiągnięty kompromis dotyczy również Dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej („Dyrektywa EED”), która wyznacza cele w zakresie zwiększenia efektywności energetycznej oraz osiągania oszczędności energii zużywanej przez odbiorców końcowych.
Uzgodnienie kompromisów w sprawie rozporządzenia EU Governance oraz nowego brzmienia dyrektywy OZE i dyrektywy efektywnościowej (EED) oznacza, że pakiet legislacyjny przedstawiony w listopadzie 2016 r. jest na końcowym etapie uzgodnień. Tym samym, rozpoczynająca się 1 lipca 2018 r. prezydencja austriacka będzie prowadzić negocjacje, mające na celu uzgodnienie ostatecznego brzmienia dyrektywy oraz rozporządzenia w sprawie wewnętrznego rynku energii elektrycznej, rozporządzenia ACER, a także rozporządzenia w sprawie gotowości na wypadek zagrożeń. Osiągnięty kompromis, dotyczący Rozporządzenia EU Governance, Dyrektywy EED oraz Dyrektywy OZE znacząco ułatwia realizację tego zadania, co najprawdopodobniej oznaczać będzie zakończenie negocjacji dotyczących całego pakietu jeszcze przed końcem 2018 r. W związku z powyższym,
Polski Komitet Energii Elektrycznej („PKEE”) pragnie przedstawić stanowisko dotyczące kluczowych rozwiązań przyjętych w ramach rozporządzenia EU Governance i Dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej. Dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej Dyrektywa o efektywności energetycznej wprowadza niewiążący ogólnoeuropejski cel zwiększenia efektywności energetycznej o 32,5% w stosunku do prognoz zużycia z 2007 r. Co istotne, według najlepszej wiedzy PKEE zachowana zostanie elastyczność dla państw członkowskich w zakresie wyboru czy realizacji celu w stosunku do zużycia energii pierwotnej, czy finalnej. Ponadto, państwa członkowskie będą samodzielnie deklarowały możliwe do osiągnięcia redukcje zużycia energii i przedkładały krajowe kontrybucje do celu ogólnounijnego, zgodnie z zapisami wynegocjowanego rozporządzenia EU Governance.
Podczas negocjacji ustalono ponadto, że określony w artykule 7 Dyrektywy EED poziom corocznych oszczędności energii sprzedawanej odbiorcom końcowym wyniesie 0,80 %. Wartość ta została określona na poziomie niższym niż wskazany w początkowych stanowiskach Rady i Parlamentu, jednakże częścią poczynionych finalnie ustaleń jest redukcja elastyczności, umożliwiających państwom członkowskim zmniejszenie tego celu w praktyce. Bez tych elastyczności wynegocjowany poziom celu zyskał bardziej wymierny charakter.
Rozporządzenie EU Governance
Rozporządzenie EU Governance wprowadza narzędzia, które w założeniu mają umożliwić skoordynowanie indywidualnych działań poszczególnych państw członkowskich, aby możliwe było osiągnięcie celów ustanowionych na poziomie UE do 2030 r., tj.: 32% udziału energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii finalnej brutto zgodnie z wynikiem negocjacji w trilogach dotyczących Dyrektywy w sprawie promowania energii ze źródeł odnawialnych, oraz 32,5% celu w zakresie efektywności energetycznej zgodnie z wynikiem negocjacji w trilogach dotyczących Dyrektywy o efektywności energetycznej. W związku z brakiem celów krajowych w nowej dyrektywie OZE, rozporządzenie EU Governance wprowadza obowiązek zgłoszenia przez każde państwo członkowskie do końca 2018 r. projektu pierwszego krajowego zintegrowanego planu w zakresie energii i klimatu („ZKPEiK”), zawierającego m.in. deklarowany krajowy udział OZE w finalnym zużyciu energii w 2030 r., stanowiący wkład do celu ogólnounijnego. Komisja Europejska będzie oceniać projekty, a następnie ostatecznie zatwierdzi treść przedłożonych finalnie planów oraz będzie monitorować ich wykonanie.
W ocenie PKEE powyższe rozwiązania tj. brak celów krajowych oraz możliwość samodzielnej deklaracji wysokości wkładów umożliwią zachowanie odpowiedniego poziomu elastyczności przez państwa członkowskie. PKEE w pełni popiera rozstrzygnięcie, zgodnie z którym państwa członkowskie będą indywidualnie ustalały możliwy do osiągnięcia udział OZE, biorąc pod uwagę ich sytuację gospodarczą, konieczność zapewnienia stabilności systemu elektroenergetycznego, dostępny potencjał, w tym koszty technologii oraz akceptowalny poziom obciążeń dla konsumentów.
Zwracamy jednak uwagę, że zgodnie z przepisami Rozporządzenia, elastyczność państw członkowskich doznaje pewnych ograniczeń w postaci ustalenia trajektorii rozwoju OZE, minimalnego udziału OZE, formuły wyliczania celu w oparciu o obiektywne kryteria oraz możliwości wydawania przez Komisję Europejską zaleceń. Państwa członkowskie będą zobowiązane do zapewnienia, że wzrost udziału OZE będzie rozłożony równomiernie w 10-letnim okresie. W tym celu przewidziano trajektorię rozwoju OZE zakładającą, że znaczenie będzie miała nie tylko realizacja zadeklarowanego finalnie udziału na rok 2030 r., ale również osiąganie wcześniejszych etapów – tzw. punktów referencyjnych.
Przyjęta trajektoria zakłada, że na poziomie UE w pierwszym punkcie referencyjnym tj. w roku 2022 osiągnięte zostanie 18% wymaganego wzrostu, w roku 2025 – 43%, a w roku 2027 – 65%. Ponadto, przyjęte rozwiązania przewidują formułę służącą wyliczaniu wyrażonego w procentach tzw. sprawiedliwego wkładu krajowego. Formuła będzie stosowana dopiero wówczas, gdy w wyniku oceny przedłożonych przez państwa członkowskie projektów planów Komisja Europejska stwierdzi, że dobrowolnie deklarowane wkłady krajowe nie zapewnią realizacji celu ogólnounijnego.
W takiej sytuacji państwa członkowskie najprawdopodobniej otrzymają nieobligatoryjne zalecenia ze strony KE w zakresie podwyższenia swoich kontrybucji do ogólnounijnego celu OZE, oparte o wyliczenia wynikające z formuły. Zgodnie z naszą najlepszą wiedzą Komisja Europejska nie uzyskała na podstawie Rozporządzenia dalszych twardych środków egzekwowania celów od państw członkowskich, które uzasadnią niezastosowanie się do zaleceń. Według dostępnych źródeł, rola Komisji Europejskiej została ograniczona do wskazania i poddania krytyce krajów deklarujących niewystarczające ambicje – natomiast ostateczne potwierdzenie charakteru uprawnień przyznanych Komisji będzie możliwe po opublikowaniu ustalonej treści Rozporządzenia.
Podsumowanie
Oceniamy, że kompromis osiągnięty w zakresie Dyrektywy EED w dużej mierze pozwala na uwzględnienie specyfiki państw członkowskich, jednakże ogólny cel ustalono na bardzo ambitnym poziomie. Zwracamy przy tym uwagę, że mechanizm przewidziany w art. 7, stanowiący znaczący wkład w osiągnięcie redukcji zużycia energii, w istotny sposób obciąża sprzedawców energii do odbiorców końcowych i stanowi duże wyzwanie dla krajowego sektora elektroenergetycznego, stojącego przed kapitałochłonnymi inwestycjami modernizacyjnymi.
Rozporządzenie EU Governance wprowadza narzędzia zwiększające możliwość ingerowania Komisji Europejskiej w politykę energetyczną państw członkowskich. Pozytywnie należy ocenić możliwość odzwierciedlenia w ramach wyznaczania krajowej kontrybucji do realizacji celu ogólnounijnego specyfiki poszczególnych państw UE, nie blokując jednocześnie ambicji tych krajów, które zamierzają w większym stopniu rozwijać OZE. Takie podejście zapewnia w naszej ocenie odpowiednią równowagę pomiędzy poszanowaniem specyfiki państw członkowskich i konieczną elastycznością, a dążeniem do kolektywnego osiągnięcia celów na poziomie UE. Istotne będzie ponadto kierowanie się przez Komisję Europejską omówioną powyżej elastycznością w procesie uzgadniania ZKPEiK i pozostawienie tym samym państwom członkowskim możliwości ustalenia kontrybucji do realizacji celów na poziomie nieobciążającym nadmiernie ich gospodarki.
Polski Komitet Energii Elektrycznej
