Prezydent Andrzej Duda odwiedzi Litwę w ramach przygotowań do szczytu NATO. Będzie rozmawiał o prawach mniejszości polskiej. Wśród tematów prawdopodobnie pojawi się energetyka. Dwa ostatnie tematy pozostają sprzężone, czego obawia się strona litewska.
Energetyka i mniejszość polska razem
Chociaż prezydent nie ma kompetencji do prowadzenia polityki energetycznej, to może otworzyć parasol polityczny nad tym wymiarem współpracy. Układa się ona w ostatnich miesiącach lepiej, niż w przeszłości.
Warszawa i Wilno dokonały nowego otwarcia w relacjach w tym zakresie. Jest porozumienie o działaniach, które mają urentownić działalność PKN Orlen na Litwie. Chodzi o rafinerię Możejki, która uzyskała niższe taryfy transportowe od Kolei Litewskich i deklarację odbudowy trakcji, która obniży koszty dostaw produktów naftowych na Łotwę.
Polacy i Litwini są zgodni odnośnie tego, w jaki sposób połączyć kraje bałtyckie z siecią elektroenergetyczną Unii Europejskiej. Do tej pory były wyspą, a do połowy przyszłej dekady muszą zakończyć proces synchronizacji. Polska i Litwa chcą, aby stało się to z użyciem istniejących połączeń z Polską. Łotwa i Estonia chcą nowego połączenia – LitPol Link 2 – albo synchronizacji z systemem skandynawskim, innym niż kontynentalny. Nadal nie ma rozstrzygnięcia w tej sprawie.
Jednak Kancelaria Premiera podkreśla inne akcenty. Andrzej Duda weźmie udział w obchodach stulecia rocznicy odbudowy państwa litewskiego, co ma znaczenie w kontekście kilkuletniej absencji Polaków na obchodach święta konstytucji pierwszej Rzeczpospolitej obchodzonego w Polsce, na Białorusi i Litwie. Szef kancelarii Krzysztof Szczerski przypomina, że dla prezydenta „niezwykle ważnym komponentem stosunków polsko-litewskich zawsze będzie sytuacja Polaków na Litwie i Litwinów w Polsce”.
Tu także można znaleźć wątek energetyczny. Jak pisał BiznesAlert.pl w 2015 roku, losy mniejszości polskiej w polityce obecnej administracji mogłyby zostać powiązane z tematami gospodarczymi, jak współpraca energetyczna, szczególnie budowa Gazociągu Polska-Litwa, który jest istotny dla państw bałtyckich, jako narzędzie połączenia ich z rynkiem europejskim. – Sytuacja polskiej mniejszości na Litwie nie powinna zdominować tematów strategicznych: bezpieczeństwa, współpracy energetycznej i gospodarczej – uważa doradca prezydent Dalii Grybauskaite, Nerijus Aleksiejūnas cytowany przez partnera BiznesAlert.pl, portal ZW.LT. Fakt, że przed wizytą Litwini podkreślają, że Duda nie powinien wiązać tematu mniejszości polskiej z rozmowami gospodarczymi może świadczyć o tym, że do sprzężenia rzeczywiście doszło.
Najważniejsze rozmowy o NATO i dowództwie dla Polski
Kancelaria prezydenta i doradca Grybauskaite podkreślają, że kluczowym tematem rozmów będzie sfera bezpieczeństwa, czyli przygotowania do szczytu NATO w Brukseli, który odbędzie się w lipcu tego roku. Polacy liczą na wsparcie Litwy. – Jesteśmy bliżsi decyzji, które będą podejmowane na szczycie NATO w lipcu. Jedna z nich dotyczy kwestii restrukturyzacji, reorganizacji dowództw NATO – podkreślił prezydencki minister. – Nie jest tajemnicą, że o jedno z tych dowództw stara się także i Polska. Liczymy na to, że będzie tu wspólny głos Polski i Litwy, bo to jest interes wspólny całej wschodniej flanki NATO – powiedział Szef Gabinetu Prezydenta RP.
Kancelaria Prezydenta/ZW.LT/Wojciech Jakóbik
