Małe miasta, duży problem
W minionym roku niechlubnym rekordzistą jest Pszczyna – miasto o największej liczbie dni z powietrzem przekraczającym dopuszczalne normy. W tym mieście liczba dni smogowych była prawie czterokrotnie większa od dopuszczalnej.
Zaraz za Pszczyną, uplasował się Rybnik i Wodzisław Śląski, gdzie dni smogowych było po 110 (przy dopuszczalnych przez prawo 35). Niewielki Godów (1922 mieszkańców) ma powietrze o wyższym średniorocznym stężeniu pyłów PM10 niż uznawany za stolicę polskiego smogu Kraków czy stolica Śląska, Katowice.
Jednak wysokie stężenia pyłów w okresie grzewczym to niejedyny problem polskiego powietrza. W naszym kraju występują również najwyższe stężenia rakotwórczego benzo(a)pirenu spośród wszystkich państw unijnych.
Rekordowy Nowy Targ przekracza dopuszczalną normę tej rakotwórczej substancji aż o 1800 proc.! Nie lepiej jest w pozostałych miejscowościach: na drugim i trzecim miejscu znajdują się małopolska Sucha Beskidzka oraz śląski Rybnik ze stężeniem 13 krotnie przekraczającym dopuszczalną normę. W Żywcu znajdującym się na 14 pozycji wartości BaP stanowią 800 proc. normy.
Polski Alarm Smogowy przeliczył stężenia wdychanego benzo(a)pirenu na ekwiwalent palonych papierosów. I tak mieszkańcy Nowego Targu „wypalają” w ten sposób aż 22 „papierosy” dziennie. Mieszkańcy Zakopanego i odwiedzający miasto turyści – 10 „papierosów” na dobę.
Dramatyczna sytuacja w małych i średnich miejscowościach wynika ze spalania węgla i drewna w „kopciuchach”, które są podstawowym źródłem ciepła w ponad czterech milionach polskich domów.
To właśnie emisja z ogrzewania gospodarstw domowych odpowiada za około połowę emitowanych w Polsce pyłów PM10 i aż 84 proc. rakotwórczego benzo[a]pirenu. Dlatego też wdrożenie sprawnego programu dopłat do wymiany „kopciuchów” powinno stanowić podstawowe antysmogowe działanie rządu.
Jak ocenia PAS, niestety program Czyste Powietrze, który oferuje tego typu dopłaty, nie działa jak należy.
Od uruchomienia programu we wrześniu 2018 roku podpisano jedynie 35 tys. umów na wymianę kotłów, realizując około 1 proc. celu.
Polski Alarm Smogowy ocenia, że rząd musi również pilnie uruchomić wsparcie do wymiany kopciuchów w domach wielorodzinnych – obecnie mieszkańcy kamienic nie mogą skorzystać z dotacji na wymianę ogrzewania, a w wielu miejscowościach z czołówki rankingu znaczna ilość „kopciuchów” znajduje się właśnie w domach wielorodzinnych.
– Jakość powietrza w naszym kraju podczas sezonu grzewczego jest wciąż dramatyczna. Niestety, taka sytuacja jest powszechna nie tylko w dziesiątkach polskich miast i miasteczek, w których mierzona jest jakość powietrza, ale również w tysiącach tych, gdzie nie ma stacji pomiarowej. Nasz ranking nie służy temu, by piętnować „rekordzistów”, ponieważ jesteśmy przekonani, że podobnych miejscowości jest w Polsce tysiące, z tą tylko różnicą, że nikt nie mierzy tam jakości powietrza – mówi Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego.
Miasta o najwyższym średniorocznym stężeniu rakotwórczego benzo[a]pirenu w 2018 r. (wartość w ng/m sześć.):
Norma: 1 ng/m sześc.
1. Nowy Targ 18 (22 papierosy/dzień)
2. Sucha Beskidzka 13 (16 papierosy/dzień)
3. Rybnik 13 (16 papierosy/dzień)
4. Nowa Ruda 11 (13 papierosy/dzień)
5. Nowy Sącz 10 (12 papierosy/dzień)
6. Tuchów 10 (12 papierosy/dzień
7. Wschowa 10 (12 papierosy/dzień)
8. Zdzieszowice 10 (12 papierosy/dzień)
9. Godów 9 (11 papierosów/dzień)
10. Pszczyna 9 (11 papierosów/dzień)
11. Sulęcin 9 (11 papierosów/dzień)
12. Zakopane 8 (10 papierosów/dzień)
13. Oświęcim 8 (10 papierosów/dzień)
14. Żywiec 8 (10 papierosów/dzień)
Miasta o najwyższym średniorocznym stężeniu pyłów PM10 w 2018 r. (wartość w ug/m sześc.):
Norma: 40 ug/m sześc.
1. Pszczyna 55
3. Myszków 49
4,. Wodzisław Śląski 48
5. Nowy Targ 47
6. Żywiec 47
7. Godów 46
8. Zabrze 45
9. Żory 45
10. Oświęcim 44
11. Sucha Beskidzka 44
12. Lubań 44
13. Katowice 43,5 (średnia ze stacji)
14. Nowa Ruda 43
15. Kraków 42,3 (średnia ze stacji)
Miasta o najwyższej liczbie dni z powietrzem przekraczającym dopuszczalną normę średniorocznym stężeniu pyłów PM10 w 2018 r.:
Dopuszczalna liczba dni: 35
1. Pszczyna 125
2. Rybnik 110
3. Wodzisław Śląski 110
4. Nowa Ruda 107
5. Nowy Targ 106
6. Myszków 105
7. Zabrze 103
8. Sucha Beskidzka 101
9. Kraków 96 (średnia ze stacji)
10. Żory 94
11. Godów 94
12. Katowice 93 (średnia ze stacji)
13. Gliwice 92
14. Lubań 92
15. Oświęcim 91
