Umowa między Polska a Stanami Zjednoczonymi w sprawie współpracy na rzecz realizacji programu energetyki jądrowej została opublikowana. Zawiera plan przekazania technologii oraz wsparcia finansowego z USA na rzecz Programu Polskiej Energetyki Jądrowej.
– Polska pragnie, aby jej planowany Program (Program Polskiej Energetyki Jądrowej – przyp. red.) osiągnął najwyższe nowoczesne standardy bezpieczeństwa jądrowego, ochrony, niezawodność, wydajności i nieproliferacji oraz pragnie wykorzystać rozległą wiedzę i doświadczenie ekspertów rządu Stanów Zjednoczonych, organów regulacyjnych, przemysłu jądrowego i krajowych ośrodków badawczych w osiągnięciu tego celu. Stany Zjednoczone, jako światowy lider w cywilnej energetyce jądrowej, są w stanie zapewnić najwyższe standardy i najlepsze praktyki branżowe w zakresie cywilnych projektów energetyki jądrowej – czytamy w dokumencie. – Strony pragną, dążąc do długotrwałego sojuszu i partnerstwa strategicznego, aby Program oferował bezpieczne, niezawodne źródło energii, niepodlegające manipulacji ani ingerencji ze strony nieprzychylnych państw.
Przestrzenią współpracy mają być konsultacja, wymiana wiedzy eksperckiej i technicznej, identyfikacja potencjalnego finansowania i struktur komercyjnych, opracowanie polskich przepisów jądrowych, organizacja warsztatów i konferencji, promocja cywilnej energii jądrowej w Unii Europejskiej.
Polska i USA mają razem wspierać działania wykonywane przez spółkę celową do budowy atomu albo innych uczestników programu: opracowanie, budowę i finansowanie pierwszego reaktora, który ma zostać uruchomiony w 2033 roku, rozwinąć system zarządzania jakością elektrowni jądrowych, utrzymania i likwidacji takich obiektów wraz z odpadami promieniotwórczymi, zapewniać wsparcie techniczne i szkolenia, optymalizować wkład krajowy w łańcuch dostaw i włączenie do spółki celowej własności intelektualnej, jako część inicjatywy w zakresie rozwoju przemysłowego na potrzeby programu oraz dodatkowej, europejskiej współracy i rozwoju handlowego.
W ciągu osiemnastu miesięcy od wejścia w życie wspomnianej umowy ma zostać przedstawiony raport koncepcyjno-wykonawczy zawierający opis wstępnych prac inżynieryjno-organziacyjnych, potencjalne źródła i ustalenia na temat finansowania „ w celu rozważenia i podjęcia przez spółkę celową oraz innych uczestników projektu działań, które uznają za stosowne przy założeniu, że będą zabiegać o udział amerykańskich i europejskich instytucji publicznych i prywatnych w finansowaniu programu. Propozycja ta musi zostać obustronnie zaakceptowana, aby mogła być realizowana dalej. Współpraca będzie koordynowana przez Komitet Sterujący zwołany przez Polskę i USA.
Udział w finansowaniu podmiotów rządowych USA ma zostać zagwarantowane poprzez ułatwienie wykorzystania EXIM Banku oraz stosownych instytucji finansowych „z zastrzeżeniem zasad polityki, procedur, wymogów i niezależnych uprawnień decyzyjnych takich instytucji”. Takie finansowanie miałoby podlegać harmonogramowi, strukturze finansowania, dokumentacji projektowej oraz wymaganiom warunków kredytowych amerykańskich instytucji finansowych oraz byłoby potwierdzone przez zwyczajową dokumentację finansową dla takich instytucji, obejmującą odpowiednich kontrahentów.
Czytamy w dokumencie, że za wyjątkiem przypadków wymaganych przez prawo, informacje niepubliczne przekazane na podstawie opisanej umowy mają pozostać niejawne i mogą pozostać wykorzystane wyłącznie zgodnie z niniejszą umową i nie dla innych celów.
Umowa wchodzi w życie po wymianie not dyplomatycznych, co według pełnomocnika rządu ds. strategicznej infrastruktury energetycznej Piotra Naimskiego stało się w ostatnich dniach. Obowiązuje przez 30 lat a potem kolejne okresy pięcioletnie do czasu, aż jedna ze stron postanowi nie przedłużać umowy. Umowa może zostać wypowiedziana z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, jeśli spóła celowa z Polski nie wybierze firmy z USA jako głównego wykonawcę albo nie wybierze amerykańskiego projektu reaktora lub z co najmniej rocznym terminem wypowiedzenia, jeżeli stałoby się to po upływie co najmniej piętnastu lat obowiązywania umowy.
Dokument został podpisany zdalnie 19 października w Upper Malrboro oraz 22 października 2020 roku w Warszawie przez Piotra Naimskiego oraz sekretarza energii USA Dana Brouillette.
Wojciech Jakóbik
