Z najnowszego raportu URE wynika, że wytwarzanie energii z OZE w małych instalacjach w Polsce systematycznie wzrasta.
Struktura produkcji energii elektrycznej w Polsce w latach 2016-2019 ulega nieznacznym, ale zauważalnym zmianom. Udział odnawialnych źródeł energii w krajowej generacji wzrósł z siedmiu procent w 2016 roku do dziewięciu procent w 2019 roku. Na koniec ubiegłego roku moc zainstalowana wszystkich odnawialnych źródeł w systemie elektroenergetycznym w Polsce wynosiła ponad 9 GW, z czego w małych instalacjach OZE [1] prawie 163 MW, natomiast w mikroinstalacjach [2] (w tym także prosumenckich) ponad 1 GW.
– Z danych gromadzonych i analizowanych przez URE wynika, że wytwarzanie energii z małych zielonych źródeł systematycznie wzrasta. Niewątpliwie rola tego rodzaju instalacji w krajowym systemie elektroenergetycznym z roku na rok może, a nawet powinna być coraz większa, szczególnie w kontekście trwającej transformacji energetycznej i potrzeby zaprojektowania nowej struktury rynku energii, z uwzględnieniem nowych podmiotów na nim działających – mówi Rafał Gawin, Prezes URE. Systemowe wspieranie dalszego rozwoju odnawialnych źródeł energii w naszym kraju to konieczność, nie tylko ze względów środowiskowych, ale także biorąc pod uwagę kierunki rozwoju energetyki przedstawiane w unijnych dokumentach strategicznych – dodaje.
Najwięcej źródeł wodnych, tylko dwie instalacje biomasowe
Wytwórcy produkowali energię łącznie w 817 instalacjach (jeden wytwórca może posiadać kilka instalacji). Ich łączna moc zainstalowana wynosiła prawie 163 MW. Najwięcej pod względem liczby (341) oraz mocy zainstalowanej (51,5 MW) było w naszym kraju małych instalacji wykorzystujących energię wody. Kolejne pod względem liczby instalacji (247), ale także wielkości mocy zainstalowanej (47,5 MW) były źródła fotowoltaiczne. Natomiast najrzadziej występowały małe instalacje produkujące energię z biomasy. Pod koniec 2019 w Polsce były tylko dwa takie źródła.
Mali produkują coraz więcej
Wytwórcy w małych instalacjach OZE (blisko 700 podmiotów) w minionym roku wyprodukowali ponad 342 GWh energii, z czego sprzedawcom zobowiązywanym sprzedali 70 procent (238 GWh), a sami zużyli lub sprzedali innym sprzedawcom 30 procent wyprodukowanej energii.
Rok wcześniej tego typu instalacje wyprodukowały 208 GWh energii elektrycznej, sprzedając sprzedawcom zobowiązanym do sieci OSD 142 GWh (ponad 68 procent generowanej energii).
Najwięcej energii – ponad 158 GWh – wyprodukowały małe elektrownie wodne. Z tego źródła w ubiegłym roku pochodziło 46 procent energii wytworzonej przez wszystkie małe instalacji OZE.
Drugim pod względem generacji źródłem były biogazownie wykorzystujące biogaz inny niż rolniczy. Wytworzyły one ponad 102 GWh energii, z czego sprzedały tylko 29 GWh. Na trzecim miejscu znalazły się małe elektrownie wiatrowe, w których wytworzono ponad 51 GWh energii.
Sprzedaż wytworzonej energii
Procentowo najwięcej energii sprzedawcy zobowiązanemu sprzedały źródła biomasowe (ponad 96 procent) i wodne (93 procent) oraz wiatrowe (prawie 89 procent). Z kolei najmniej sprzedały wspomniane już małe źródła biogazowe (28 procent) i wykorzystujące energię słońca (50 procent).
Najwięcej energii ogółem sprzedali wytwórcy z instalacji wykorzystujących hydroenergię (prawie 148 GWh). Ponad trzykrotnie mniej energii sprzedały plasujące się na drugim miejscu małe instalacje wiatrowe (45 GWh).
Na koniec 2016 roku wytwórców w małych instalacjach OZE było 428. Po czterech latach ich liczba zwiększyła się o ponad 60 procent i na koniec 2019 roku wyniosła 697 [3]. Dla porównania – wytwórców w mikroinstalacjach (w tym prosumenckich) mamy już ponad 155 tys.
Do grupy małych instalacji zaliczane są instalacje o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 50 kW i mniejszej niż 500 kW. Natomiast do kategorii tzw. mikroinstalacji zaliczają się najmniejsze instalacje OZE o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej do 50 kW.
Mikro i małe instalacje OZE
Korzystają one z preferencji związanych z ułatwieniem formalności (m.in. łatwiejsze przyłączenie do sieci, brak konieczności uzyskania koncesji, dla małych instalacji wystarczy tylko wpis do odpowiedniego rejestru wytwórców w małej instalacji; zwolnienie małych i mikro instalacji z kosztów bilansowania handlowego) czy specjalnych mechanizmów wsparcia przy sprzedaży energii (wyznaczony na danym terenie sprzedawca – tzw. sprzedawca zobowiązany – obowiązany jest odkupić od takiego wytwórcy energię). Instalacje te korzystają z systemu świadectw pochodzenia, bądź objęte są systemami wsparcia w postaci: stałych taryf gwarantowanych (feed-in-tariff, FIT) albo systemem dopłat do ceny rynkowej (feed-in premium, FIP). Pewna ich część korzysta z aukcyjnego systemu wsparcia.
[1] Instalacje odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 50 kW i mniejszej niż 500 kW przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV albo o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu większej niż 150 kW i nie większej niż 900 kW, w której łączna moc zainstalowana elektryczna jest większa niż 50 kW i mniejsza niż 500 kW;
[2] Instalacje odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW, przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV albo o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu nie większej niż 150 kW, w której łączna moc zainstalowana elektryczna jest nie większa niż 50 kW.
[3] W 2018 roku nastąpiła zmiana definicji małej instalacji OZE (tzw. MIOZE) wprowadzona w art. 2 pkt 18 ustawy o OZE, która weszła w życie 14 lipca 2018 roku. Ustawa zwiększyła poziom łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej dla instalacji zaliczanych do MIOZE. Wcześniej do MIOZE zaliczano instalacje większe niż 40 kW i mniejsze niż 200 kW (teraz większe niż 50 kW i mniejsze niż 500 kW).
[4] Dane URE uwzględniają instalacje, które uzyskały koncesje na wytwarzanie energii elektrycznej, wpis do rejestru wytwórców energii w małej instalacji, wpis do rejestru prowadzonego Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (rejestr wytwórców biogazu rolniczego) oraz mikroinstalacje wytwarzające energię objętą systemem świadectw pochodzenia albo systemem taryf gwarantowanych albo aukcyjnym systemem wsparcia. URE nie posiada natomiast danych nt. instalacji OZE zrealizowanych w modelu prosumenckim, które nie posiadają koncesji, nie są wpisane do rejestru wytwórców energii w małych instalacjach czy rejestru wytwórców biogazu rolniczego.
Urząd Regulacji Energetyki/Bartłomiej Sawicki
