Dlaczego w dobie kryzysu klimatycznego nadal uciekamy do węgla? Odchodzenie od węgla jest niczym bolesny rozwód. Żeby zrozumieć wielkie polityki, 35 badaczy sprawdziło 15 gospodarek i ich proces wyjścia z węglowego impasu.
Nadal wiele wielkich gospodarek inwestuje w węgiel. Kryzys klimatyczny zyskuje na sile, nie damy rady osiągnąć postanowień paryskich i przy tym wszystkim, wzmacniamy silne już zmiany klimatu, podtrzymując przy życiu politykę węglową. Portal Carbon Brief opublikował wyniki badań 35 naukowców, którzy przeanalizowali 15 państw będących w różnym momencie użytkowania węgla.
Wyniki obserwacji pozwoliły na wytypowanie czterech grup: państwa, które już ogłosiły wycofywanie się z węgla; państwa, które wprowadzają węgiel; państwo-konsument paliwa; główni eksporterzy węgla.
Węgiel to 40 procent światowych emisji
Węgiel stanowi 40 procent światowych emisji, będąc jednocześnie najbardziej niezanieczyszczającym z paliw kopalnych. Wracając do postanowień paryskich, jeśli chcielibyśmy utrzymać ocieplenie poniżej dwóch stopni Celsjusza, mogłoby się to stać właśnie dzięki całkowitej rezygnacji z tego surowca, o czym mówi szósty raport IPCC (Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu). Szacuje się, że 38 krajów z całego świata nadal rozwija swoje moce węglowe.
Wielka Brytania, USA, Niemcy, Bułgaria i Chile
Kraje, które rozpoczęły proces odejścia od węgla to bogate gospodarki z wysoko rozwiniętymi technologiami, administracją i finansami. W tych państwach zdecydowanie obserwuje się malejące koszty odnawialnych źródeł energii, a to ułatwia odejście od wysokoemisyjnego surowca. Do tych państw należą Wielka Brytania, USA, Niemcy, Bułgaria i Chile.
Filipiny, Wietnam i Kenia
Druga grupa to państwa, które dopiero wprowadzają węgiel na swój rynek. Ich popyt na energie rośnie szybko, PKB utrzymuje się nisko, a choć OZE jest tam równie tanie to nie ma kapitału na wprowadzenie alternatyw dla węgla. Charakteryzuje to Filipiny, Wietnam i Kenie.
Chiny, Indie, Turcja
Chiny, Indie, Turcja wykorzystują węgiel od lat, co sprawia, że jest nieodłącznym elementem ich gospodarki. Prowadzą ekspansję oraz eksport. Węgiel jest ważny dla tych państw z kluczowego względu – to kraje rozwijające się, których wzrost jest napędzany tanią i efektywną energetyką węglową. Charakterystyczny jest też sam ustrój państwa, które jest oporne wobec odstawienia węgla. Najczęściej ich rządy są bardziej opresyjne niż te demokratyczne, władza pozwala sobie na ingerencję polityczną, a gospodarka krajowa opiera się w dużej mierze na przedsiębiorstwach państwowych.
Kolumbia, Australia, RPA, Indonezja
Ostatnią grupą są eksporterzy węgla, czyli Kolumbia, Australia, RPA, Indonezja. Dochody nie są równe lub zbliżone dla wszystkich czterech państw, natomiast przemysł węglowy stanowi ważne źródło zatrudniania, rozwoju regionalnego i dochodów publicznych. W Kolumbii węgiel odgrywa ważną role w utrzymaniu pokoju, a w Indonezji opłaty za licencje za węgiel stanowią znaczną część dla budżetów regionalnych.
Proponowane rozwiązania
Carbon Brief zaznacza, że możemy odejść od węgla, ale należy dostosować politykę pod sytuację danego państwa. Działania międzynarodowe mogą napędzać politykę wewnętrzną kraju, nadając kierunek dla regulacji prawnych. I tak przykładowo Wielka Brytania mogłaby wprowadzić politykę wspierającą sprawiedliwą transformację energetyczną, w Wietnamie powinny zostać zapewnione środki zmniejszające ryzyko dla inwestorów inwestujących w alternatywne źródła, Turcja mogłaby zliberalizować swój rynek, a Kolumbii potrzebne są środki na transformacje energetyki.
Każde z państw ma inną charakterystykę i stoi przed różnymi wyzwaniami. To co proponują naukowcy, to wzajemne wsparcie, na przykład państw o niższych dochodach.
Carbon Brief/Maria Andrzejewska
