Komisja Europejska przyjęła wczoraj pakiet wniosków, aby dostosować politykę UE w dziedzinie klimatu, energii, użytkowania gruntów, transportu i opodatkowania w taki sposób, aby obniżyć emisje gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 procent do 2030 roku w porównaniu z poziomami z 1990 roku. Co znalazło się w Fit For 55? – pisze Bartłomiej Sawicki redaktor BiznesAlert.pl.
Pakiet klimatyczny składa się z 13 wniosków ustawodawczych. Są to nowe propozycje lub aktualizacja już obowiązujących przepisów. Do pierwszej grupy zaliczamy: instrument społeczny na rzecz działań na rzecz klimatu, ReFuelEU Aviation (dotycząca zrównoważonych paliw lotniczych) i FuelEU Maritime (dotycząca ekologizacji europejskiej przestrzeni morskiej), nowa strategia leśna UE i mechanizm regulacji granicy emisji dwutlenku węgla (CBAM). Do tej drugiej grupy należą: rewizja unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS), reforma rozporządzenia o LULUCF (eng. Land Use, Land Use Change and Forestry), przegląd rozporządzenia ws. wspólnego wysiłku redukcyjnego (ESR), nowelizacja dyrektywy ws. energii odnawialnej (RED), nowelizacja dyrektywy o efektywności energetycznej (EED), rewizja dyrektywy ws. infrastruktury paliw alternatywnych (AFID), nowelizacja rozporządzenia określającego normy emisji CO2 dla samochodów osobowych i dostawczych oraz rewizja dyrektywy ws. opodatkowania energii.
Fit For 55 Komisji Europejskiej rozszerzy system handlu emisjami na budownictwo i transport
EU ETS
W ciągu ostatnich 16 lat udało się obniżyć emisje pochodzące z produkcji energii elektrycznej i energochłonnych gałęzi przemysłu o 42,8 procent. Komisja proponuje jeszcze większe obniżenie ogólnego pułapu emisji i zwiększenie rocznego tempa ich redukcji. Komisja zaproponowała, aby cel redukcji w UE wynosił minimum 55 procent. Proponuje również stopniowe wycofywanie bezpłatnych uprawnień do emisji dla lotnictwa oraz dostosowanie do światowego mechanizmu kompensacji i redukcji dwutlenku węgla dla lotnictwa międzynarodowego (CORSIA) oraz włączenie emisji z żeglugi po raz pierwszy do EU ETS. Zaproponowano także ustanowienie odrębnego systemu handlu uprawnieniami do emisji w odniesieniu do dystrybucji paliwa dla transportu drogowego i budynków. Komisja proponuje również zwiększenie funduszu innowacyjnego i funduszu modernizacyjnego. Organ wykonawczy UE proponuje ponadto zwiększenie wielkości Funduszu Modernizacyjnego o 2,5 procent uprawnień z całkowitej ilości dla krajów potrzebujących wsparcia, a więc w tym także Polski. Z funduszu mają być wykluczone inwestycje w paliwa kopalne.
Fit For 55 nie skreśla z polityki klimatycznej atomu. Fundusz Modernizacji może skończyć z gazem
Ponadto Fundusz Innowacyjny zostanie uzupełniony, między innymi, ze sprzedaży uprawnień na aukcji. Co więcej, państwa członkowskie będą zobowiązane wydać 100 procent o przychodów z ich sprzedaży uprawień do emisji CO2 na transformację energetyczną. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego (ESR) starania na rzecz redukcji gazów cieplarnianych są dzielone między wszystkie państwa członkowskie UE. Dzielone jest to na podstawie poziomu zamożności mierzonego na podstawie PKB na mieszkańca.
W rozporządzeniu dotyczącym ESR każdy kraj ma przypisane podwyższone cele w zakresie redukcji emisji w odniesieniu do budynków, transportu, transportu morskiego, rolnictwa, odpadów i drobnego przemysłu. Komisja uznaje przy tym różne punkty startu i możliwości, i proponuje zmniejszenie emisji z obecnych sektorów EU ETS o 61 procent do 2030 roku. Proponuje do tego roczną redukcję emisji na poziomie 4,2 procent (zamiast 2,2 procent rocznie w obecnym systemie), oraz stopniowe usuwanie bezpłatnych uprawnień do emisji dla sektora lotnictwa, który jest już objęty systemem EU ETS, a także przejść do pełnego systemu uprawnień do 2027 roku.
Komisja proponuje wycofanie puli uprawień do emisji CO2 z rynku
Pochłanianie
Państwa członkowskie również ponoszą odpowiedzialność za usuwanie dwutlenku węgla z atmosfery, tak więc w rozporządzeniu w sprawie użytkowania gruntów, leśnictwa i rolnictwa ustanowiono ogólny cel UE dotyczący usuwania dwutlenku węgla przez naturalne pochłaniacze, odpowiadający 310 mln ton emisji CO2 do 2030 roku. Strategia leśna UE ma na celu poprawę jakości, wielkości i odporności lasów w Europie. Zawiera on m.in. plan zasadzenia trzech miliardów drzew w całej Europie do 2030 roku.
Efektywność energetyczna i OZE
Produkcja i konsumpcja energii odpowiadają za 75 procent emisji w UE. W dyrektywie w sprawie odnawialnych źródeł energii zostanie ustalony zwiększony poziom docelowy, zgodnie z którym do 2030 roku 40 procent energii będzie wytwarzane ze źródeł odnawialnych. Sektor publiczny będzie zobowiązany do corocznej renowacji 3 procent swoich budynków, aby stymulować tzw. falę renowacji, tworzyć miejsca pracy oraz zmniejszać zużycie energii i koszty ponoszone przez podatników. Budynki zużywają 40 procent energii w UE i generują około 36 procent emisji. Około 80 procent energii zużywanej w budynkach jest przeznaczone na ogrzewanie i chłodzenie, a reszta na oświetlenie i urządzenia elektryczne, takie jak pralki, lodówki czy zmywarki. Większość energii zużywanej w budynkach nadal pochodzi z paliw kopalnych, w tym 76 procent na ogrzewanie i chłodzenie.
Dlatego zmieniona dyrektywa w sprawie odnawialnych źródeł energii, wyznacza cel, aby do 2030 roku osiągnąć co najmniej 49 procent udziału energii odnawialnej w energii wykorzystywanej w budynkach. Cel ten można osiągnąć poprzez bezpośrednią elektryfikację (np. wykorzystanie odnawialnej energii elektrycznej z wiatru i słońca lub dostarczanie ogrzewania i chłodzenia za pomocą pomp ciepła), bezpośrednie odnawialne ciepło (np. energia geotermalna i otoczenia, energia słoneczna, termiczna itp.) lub lokalne ogrzewanie i chłodzenie, które mogą wykorzystywać odnawialne źródła energii oraz ciepło i chłód odpadowy z procesów przemysłowych i usługowych.
Wprowadzono obowiązek realizacji obecnego celu w zakresie ogrzewania i chłodzenia ze źródeł odnawialnych, jakim jest minimalny roczny wzrost o 1,1 punktu procentowego, z dodatkowymi orientacyjnymi dopłatami krajowymi, aby ukierunkować pozostające w tyle państwa członkowskie. Aby pobudzić niezbędne inwestycje, we wniosku podniesiono orientacyjny cel dotyczący rocznego wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych w ciepłownictwie i chłodzeniu z obecnych 1,0 punktu procentowego do 2,1 punktu procentowego.
Dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej wymaga, aby państwa członkowskie wspólnie zapewniły zmniejszenie zużycia energii o co najmniej 9 procent do 2030 roku w porównaniu ze scenariuszem odniesienia z 2020 roku. Cel na poziomie 9 procent odpowiada celom efektywności energetycznej 39 procent i 36 procent w zakresie zużycia energii pierwotnej i końcowej zawartym w Planie Celów Klimatycznych, ale jest mierzony w stosunku do zaktualizowanych prognoz bazowych sporządzonych w 2020 roku. Państwa członkowskie będą zobowiązane do osiągnięcia nowych oszczędności końcowego zużycia energii o co najmniej 1,5 procent rocznie w latach 2024–2030, w porównaniu z obecnymi 0,8 procent. Jest to ważny instrument dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej, pomoc w generowaniu aktywnych oszczędności energii w sektorach odbiorców końcowych, takich jak budownictwo, przemysł i transport, przyczyniając się w ten sposób do osiągnięcia ogólnego celu UE.
Nowe pojazdy od 2035 tylko bezemisyjne
Bardziej rygorystyczne normy emisji CO2 dla samochodów osobowych i dostawczych mają przyspieszyć przejście na mobilność bezemisyjną dzięki wymogowi zmniejszenia średnich emisji z nowych samochodów o 55 procent od 2030 roku i o 100 procent od 2035 roku w porównaniu z poziomami z 2021 roku. W rezultacie wszystkie nowe samochody rejestrowane od 2035 roku będą bezemisyjne. Zmienione rozporządzenie w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych nałoży na państwa członkowskie wymóg zwiększenia zdolności ładowania proporcjonalnie do sprzedaży samochodów bezemisyjnych oraz wymóg instalacji punktów ładowania i tankowania na głównych autostradach w regularnych odstępach: co 60 km w przypadku ładowania energią elektryczną i co 150 km w przypadku tankowania wodoru.
Rozporządzenie w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych nakłada wymóg, aby samoloty i statki miały dostęp do czystej energii elektrycznej w głównych portach i na lotniskach. Inicjatywa ReFuelEU Aviation zobowiąże dostawców paliw do włączania coraz większych ilości zrównoważonych paliw lotniczych do paliw do silników odrzutowych uzupełnianych w portach lotniczych UE, w tym niskoemisyjnych paliwach syntetycznych (tzw. e-paliwach). Podobnie inicjatywa FuelEU Maritime ma sprzyjać wprowadzaniu zrównoważonych paliw okrętowych i technologii bezemisyjnych dzięki ustanowieniu maksymalnego limitu emisji gazów cieplarnianych przez statki zawijające do portów europejskich.
W ramach przeglądu dyrektywy w sprawie opodatkowania energii proponuje się dostosowanie opodatkowania produktów energetycznych do polityki UE w zakresie energii i klimatu, wspieranie czystych technologii oraz zniesienie przestarzałych zwolnień i stawek obniżonych, które obecnie zachęcają do stosowania paliw kopalnych. Ponadto nowy mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 ma wprowadzić cenę za emisje dwutlenku węgla w przypadku importu określonych produktów, aby nie doprowadzić do ucieczki emisji gazów cieplarnianych.
Komisja chce ograniczyć emisje w transporcie o 90 procent do 2050 roku
Społecznie sprawiedliwa transformacja
Nowy Fundusz Społeczny na rzecz Działań w dziedzinie Klimatu ma zapewnić państwom członkowskim specjalne środki finansowe, aby pomóc obywatelom w finansowaniu inwestycji w efektywność energetyczną, nowe systemy ogrzewania i chłodzenia oraz czystszą mobilność. Fundusz Społeczny na rzecz Działań w dziedzinie Klimatu byłby finansowany z budżetu UE w kwocie równej 25 procent spodziewanych dochodów z handlu uprawnieniami do emisji w odniesieniu do paliw stosowanych w budynkach i transporcie drogowym. Zapewni on państwom członkowskim finansowanie w wysokości 72,2 mld euro na lata 2025–2032 w oparciu o ukierunkowaną zmianę wieloletnich ram finansowych. Dzięki propozycji wykorzystania równoważnego finansowania ze strony państw członkowskich fundusz uruchomiłby 144,4 mld euro na społecznie sprawiedliwą transformację.
