– Utrzymujące się wysokie cen energii elektrycznej spowodowane głównie kryzysem energetycznym i szalejącą inflacją w Polsce doprowadziły do rozpoczęcia prac parlamentarnych nad utrzymaniem mechanizmów pomocowych dla najbardziej wrażliwych odbiorców energii elektrycznej. Instrumenty pomocowe mają charakter przejściowej interwencji publicznej, która ma na celu stabilizowanie sytuacji na rynku gazu i energii, realizując postanowienia i możliwości wynikające z rozporządzenia Rady (UE) 2022/1854 z dnia 6 października 2022 roku w sprawie interwencji w sytuacji nadzwyczajnej w celu rozwiązania problemu wysokich cen energii – pisze Agnieszka Górka ze Stowarzyszenia „Z energią o prawie” .
Obecny mechanizm pomocowy ma utrzymać rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk 3487), który wpłynął 11 lipca 2023 roku do Sejmu. Zmiany w przepisach ustaw odnoszą się w szczególności do zakresu utrzymanego wsparcia, określają dodatkowe źródło środków finansowych na wspomniane wsparcie i zasady pozyskiwania tych środków. W uzasadnieniu do projektu ustawy projektodawca wskazał, że celem projektu jest dalsze wsparcie procesu minimalizowania podwyżek cen dla najbardziej wrażliwych odbiorców oraz zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego państwa poprzez utrzymanie rozwiązań osłonowych obowiązujących od 2022 roku, w tym przede wszystkim maksymalnej ceny energii elektrycznej i maksymalnej ceny paliw gazowych dla wskazanych grup odbiorców oraz zapewnienie środków na ich funkcjonowanie, także w sezonie zimowym 2023/24.
Projekt ustawy przewiduje nowelizację ustawy z dnia 7 października 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej (Dz. U. z 2023 roku poz. 269 i 295) wprowadzając zwiększenie podstawowego limitu zużycia energii objętego zamrożeniem cen na poziomie z 2022 roku wynoszącym obecnie 2 MWh do 3 MWh dla ogółu odbiorców zużywających energię na potrzeby prowadzenia gospodarstw domowych. Zwiększonymi limitami będą objęte również grupy innych odbiorców takich jak: gospodarstwa rolne (z 3 MWh do 4 MWh), posiadacze Karty Dużej Rodziny (z 3 MWh do 4 MWh), niepełnosprawni (z 2.6 MWh do 3.6 MWh). Podniesienie limitu zużycia energii elektrycznej ma zapewnić większą stabilność budżetów domowych, które ponoszą koszty energii, a z różnych względów używają więcej energii elektrycznej. Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy wskazani odbiorcy charakteryzują się z jednej strony zwiększonym zapotrzebowaniem na energię, a z drugiej strony brakiem możliwości zredukowania jej zużycia, co jest związane z ich potrzebami, np. potrzebą zasilenia niektórych urządzeń związanych z działalnością rolną czy zasilenia aparatury niezbędnej do funkcjonowania osób niepełnosprawnych.
Kluczową zmianą zaproponowaną przez rządowy projekt ustawy jest zmiana wysokości ceny maksymalnej energii elektrycznej uregulowanej w ustawie z dnia 27 października 2022 roku o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku (Dz. U. poz. 2243 i 2687 oraz z 2023 roku poz. 295 i 1113). Nowelizacja przewiduje obniżenie ceny maksymalnej energii elektrycznej w IV kwartale 2023 roku z obecnych 785 zł/MWh do 693 zł/MWh bez kosztów akcyzy w przypadku takich odbiorców jak mikroprzedsiębiorstwa, małe i średnie przedsiębiorstwa, jednostki samorządu terytorialnego w zakresie, w jakim zużywają energię elektryczną na potrzeby wykonywania zadań zleconych i zadań własnych, w tym usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. Obniżoną stawką zostaną objęci również odbiorcy będącymi tzw. podmiotami wrażliwymi takimi jak np. szkoły, podmioty lecznicze, domy pomocy społecznej, schroniska, kościoły.
W ustawie z dnia 27 października 2022 roku o środkach nadzwyczajnych zaproponowano wprowadzenie rozdziału poświęconego składce solidarnościowej, czyli kwocie środków finansowych obliczanych z nadmiernych dochodów które będą przekazywane przez zobowiązane podmioty na rachunek Funduszu Wypłaty Różnicy Ceny za rok 2022 roku. Do przekazywania składki solidarnościowej obowiązany będzie przedsiębiorca, który w dniu 1 stycznia 2023 roku spełniał łącznie następujące warunki: prowadził działalność gospodarczą w co najmniej jednym z obszarów (eksploatacja złóż węgla kamiennego lub brunatnego, wytwarzania produktów koksowania węgla) oraz w 2022 roku nie był małym przedsiębiorcą ani średnim przedsiębiorcą w rozumieniu art. 7 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców. Projekt ustawy przewiduje enumeratywne wyłączenia podmiotów w zakresie obowiązku uiszczania składki solidarnościowej.
Regulacjami nie zostaną objęci:
– przedsiębiorcy prowadzący działalność w zakresie eksploatacji węgla kamiennego, którzy w roku podatkowym 2022 zostali objęci systemem wsparcia określonym w rządowych dokumentach strategicznych, przyjętych w celu stopniowego wygaszania działalności wydobywczej węgla kamiennego,
– przedsiębiorcy wytwarzający produkty koksowania węgla, których wysokość przychodów ze sprzedaży wyrobów węglowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2008 roku o podatku akcyzowym stanowi co najwyżej 75 procent przychodu uzyskanego w roku podatkowym 2022,
– przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w zakresie eksploatacji złóż węgla brunatnego, którego obrót z tej działalności gospodarczej w roku podatkowym 2022 wynosił mniej niż 75 procent całości obrotu.
Przedsiębiorca będzie zobowiązany do samodzielnego obliczenia wysokość składki solidarnościowej według ustawowego wzoru, a następnie przekazania jej wyników w formie sprawozdania do Zarządcy Rozliczeń S.A. W regulacji zaproponowano, iż składka solidarnościowa będzie wyliczana od nadmiarowych dochodów przedsiębiorstwa zobowiązanego, osiągniętych w roku podatkowym 2022 roku ze wskazanej działalności przy czym za nadmiarowe dochody uważa się dochody przekraczające 120 procent średnich dochodów osiągniętych w okresie wcześniejszych 4 lat. Nadmiarowe dochody obciążone zostały składką w wysokości 33 procent. W przypadku podmiotów nie posiadających historii działalności, które rozpoczęły działalność po 31 grudnia 2021 roku oraz w przypadku, gdy średni dochód wynosi zero podstawę obliczenia składki solidarnościowej ma stanowić dochód osiągnięty w roku podatkowym 2022 (rozpoczynający się z dniem 1 stycznia 2022 roku lub po tym dniu) pomniejszony o 20 procent. Sprawozdanie będzie musiało zostać złożone w terminie 1 miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy, a w przypadku gdy przedsiębiorca, nie jest obowiązany do złożenia zeznania o wysokości osiągniętego dochodu albo poniesionej straty w roku podatkowym 2022 w terminie do końca czerwca 2023 roku, – wówczas składa on sprawozdanie do końca trzeciego miesiąca roku następującego odpowiednio po roku podatkowym lub obrotowym rozpoczynającym się w 2022 roku lub w terminie 1 miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy. Przedsiębiorca uiszcza składkę solidarnościową w terminie 30 dni od ostatniego dnia terminu na złożenie sprawozdania. Następnie Zarządca Rozliczeń S.A. przekazuje środki finansowe pochodzące z wpłat składki solidarnościowej na rachunek Funduszu Przeciwdziałania COVID-19. Pieniądze przeznaczone ze wspomnianej składki solidarnościowej będą wykorzystane na rekompensaty dla podmiotów stosujących w rozliczeniach z odbiorcami ceny maksymalne energii elektrycznej lub gazu ziemnego.
Podmiotem odpowiedzialnym za sprawowanie kontroli nad wykonywaniem obowiązku uiszczenia składek solidarnościowych przez wskazanych przedsiębiorców jest prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, który otrzymuje od Zarządcy Rozliczeń S.A. listę przedsiębiorców obowiązanych. W celu realizacji tych zadań prezes URE zostanie wyposażony w odpowiednie uprawnienia, m.in. do dokonania kontroli u przedsiębiorcy oraz żądania przedłożenia przez przedsiębiorcę odpowiednich dokumentów i złożenia wyjaśnień.
Kostka: Obywatelskie społeczności energetyczne to kolejny krok ku decentralizacji rynku
