Komisja Europejska opublikowała w poniedziałek nowe wytyczne dla państw członkowskich dotyczące rekompensat przyznawanych przedsiębiorstwom energochłonnym w związku z wysokimi cenami pozwoleń na emisję CO2. Z komunikatu wynika, że sektor nawozowy nie będzie już mógł ubiegać się z list uprawionych.
Ucieczka emisji
Komisja przedstawia nowe kryteria oceny zgodności pomocy publicznej z regulacjami unijnymi. Rekompensaty za wysokie ceny energii mają zapobiegać mi.n. ucieczce emisji przemysłów energochłonnych i zatrzymać je w Unii,
KE zmieniła dotychczasowy model rekompensat
Komisja uznała, że dotychczasowe wytyczne z 2012 roku opierają się na przestarzałych prognozach i oceniła, które sektory mogą ubiegać się o rekompensaty. Nowe wytyczne wejdą w życie pierwszego stycznia 2021 roku. Wówczas wchodzi w życie nowy okres rozliczeniowy systemu handlu emisjami. Mają one ukierunkować pomoc wyłącznie na sektory zagrożone ucieczką emisji z powodu wysokich kosztów pośrednich emisji i ich silnego zaangażowania w handel międzynarodowy.
Wiceprzewodnicząca Komisji Margrethe Vestager, odpowiedzialna za politykę konkurencji, oświadczyła: – Musimy określić cenę emisji dwutlenku węgla, aby w sposób zrównoważony przeciwdziałać zmianie klimatu i osiągnąć cele Zielonego Ładu, a zarazem uniknąć tzw. ucieczki emisji. Przyjęte dziś wytyczne w sprawie pomocy państwa w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji są ważnym elementem tego projektu. Umożliwiają one państwom członkowskim wspieranie sektorów, które z powodu pośrednich kosztów emisji są najbardziej narażone na ryzyko ucieczki emisji. Wytyczne te jednocześnie przyczyniają się też do opłacalnej dekarbonizacji gospodarki, ponieważ pozwalają uniknąć nadmiernych rekompensat i zbytnich zakłóceń konkurencji na jednolitym rynku.
Zdaniem Komisji, unijna kontrola pomocy państwa ma istotną rolę do odegrania w wypełnianiu celów Europejskiego Zielonego Ładu. – Zasady pomocy państwa w dalszym ciągu muszą gwarantować jak najlepsze wykorzystanie ograniczonych funduszy publicznych. Oznacza to zapewnienie, by środki publiczne nie zniechęcały do prywatnych inwestycji, oraz zagwarantowanie równych warunków działania na jednolitym rynku, a jednocześnie minimalizowanie kosztów dla podatników – czytamy w komunikacie.
Wytyczne w sprawie ETS mają na celu zmniejszenie ryzyka ucieczki emisji, polegającej na przenoszeniu przez przedsiębiorstwa produkcji do krajów spoza UE o mniej ambitnej polityce klimatycznej, co prowadzi do ograniczenia działalności gospodarczej w UE i nie redukuje emisji gazów cieplarnianych w skali globalnej. W szczególności wytyczne umożliwiają państwom członkowskim częściowe zrekompensowanie przedsiębiorstwom z sektorów zagrożonych wyższych cen energii elektrycznej wynikających z sygnałów cenowych dotyczących emisji dwutlenku węgla, ustanowionych przez EU ETS (tak zwane „pośrednie koszty emisji”). Jednocześnie jednak nadmierne rekompensaty dla przedsiębiorstw mogłyby działać wbrew sygnałom cenowym ustanowionym przez EU ETS w celu wspierania opłacalnej dekarbonizacji gospodarki oraz powodować zbytnie zakłócenia konkurencji na jednolitym rynku.
W tym kontekście zmienione wytyczne ETS
- mają na celu kierowanie pomocy tylko do sektorów zagrożonych ucieczką emisji gazów cieplarnianych ze względu na wysokie pośrednie koszty emisji i dużą ekspozycję na handel międzynarodowy.W oparciu o obiektywną metodykę szacuje się, że do pomocy kwalifikuje się 10 sektorów i 20 podsektorów (w porównaniu z 14 sektorami i siedmioma podsektorami na podstawie poprzednich wytycznych);
- ustanawiają stałą stawkę rekompensaty na poziomie 75 procent w nowym okresie (obniżoną z 85 procent na początku poprzedniego okresu rozliczeniowego ETS) oraz wykluczają rekompensatę z tytułu nieefektywnych technologii, aby zachęcać przedsiębiorstwa do efektywności energetycznej; a także
- uzależniają udzielenie rekompensaty od dodatkowych wysiłków na rzecz dekarbonizacji, podejmowanych przez przedsiębiorstwa, na przykład od wykonania zaleceń z audytu efektywności energetycznej.
Na liście utrzymał się m.in. sektor produkcji miedzi, ale także sektor produkcji aluminium, papieru i tektury, produkcja surówki żelazostopów, żeliwa i stali oraz wyrobów hutniczych.
Formuła wyliczania wysokości rekompensat uwzględnia średnie ceny uprawnień do emisji, a rosnące ceny uprawnień przekładają się na wyższy poziom rekompensat. W rezultacie rekompensaty istotnie obniżają koszty zakupu energii. Zgodnie ze znowelizowaną dyrektywą ETS rekompensaty można finansować z przychodów ze sprzedaży aukcyjnej uprawnień do emisji. W Polsce w 2018 roku dochody z aukcji wyniosły około pięć miliardów złotych.
Komisja jest też w trakcie oceny i przeglądu innych wytycznych w sprawie pomocy państwa, w tym dotyczących pomocy państwa na rzecz sektora energetycznego i ochrony środowiska, aby zapewnić ich pełną zgodność z celami Komisji w kwestii zielonej i cyfrowej transformacji.
Komisja Europejska/Bartłomiej Sawicki
KE przedstawiła poprawkę do prawa klimatycznego dotyczącą celu redukcji emisji CO2
