Wójcik: Bat na BAT-y. Polska może odroczyć wyrok na węgiel
Odstępstwa od rygorów Konkluzji BAT dla dużych źródeł spalania (LCP) są możliwe – pisze redaktor portalu BiznesAlert.pl, Teresa Wójcik.
Na ogromne znaczenie dla polskiej energetyki węglowej problemów związanych z wdrażaniem Konkluzji BAT zwraca uwagę Polski Komitet Energii Elektrycznej (PKEE) w wydanym 16 listopada br dokumencie „Dostosowanie do granicznych wielkości emisyjnych zawartych w Konkluzjach BAT dla dużych źródeł energetycznego spalania (LCP)”.
Komisja Europejska 28 kwietnia 2017 r. przyjęła Konkluzje dotyczące dużych obiektów energetycznego energetycznego spalania ( Best Available Techniques – BAT). Konkluzje wprowadzają wyśrubowane normy emisji dla dużych źródeł energetycznego spalania (LCP) w przemyśle i energetyce, mające chronić środowisko. Krytyczne stanowisko Polski wobec wymogów Konkluzji BAT poparło wprawdzie 7 państw – Niemcy, Czechy, Bułgaria, Rumunia, Węgry, Finlandia oraz Słowacja. Jednak nie udało się zebrać mniejszości blokującej i zapobiec przyjęciu Konkluzji w proponowanym kształcie.
Drakoński termin – cztery lata na dostosowanie do Konkluzji BAT
Przypomnieć warto, że Konkluzje sporządzone zostały na podstawie dokumentu referencyjnego BAT (tzw. BREF). Znajdują się w nim wnioski dotyczące najlepszych dostępnych technik w instalacjach LCP, a także wskazujące poziomy emisji związane z najlepszymi dostępnymi technikami. Dokument odnosi się do: – instalacji energetycznego spalania paliw (co najmniej 50 MW całkowitej mocy w paliwie); – do bezpośrednio związanych z nimi niektórych instalacji zgazowania węgla lub innych paliw; – spalarni i współspalarni odpadów. Wprawdzie Konkluzje BAT uznają wyjątki, w których restrykcyjne normy nie obowiązują – np. obiekty wykorzystujące paliwa rafineryjne. Jest to konsekwencja decyzji podjętych dla innych branż, w tym przypadku dla branży rafineryjnej.
Ponieważ Konkluzje BAT zostały opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej 17 sierpnia 2017 r.- krajowi operatorzy instalacji istniejących mają czas do 16 sierpnia 2021 r. na dostosowanie się do norm wynikających z Konkluzji. Wynika to z przepisów Konkluzji oraz Dyrektywy 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych (Industrial Emissions Directive – IED).
Rygorystyczne poziomy emisji to poważny problem
Dla polskiej energetyki szczególnie uzasadnione są obawy, jakie budzą najbardziej rygorystyczne poziomy emisji powiązane z najlepszymi dostępnymi technikami (tzw. BAT-AELs). Poziomy BAT-AELs zostały określone w formie zakresu (np. dla instalacji powyżej 300 MW standard NOX określono jako < 85-150 mg/Nm3). Przy czym największe znaczenie będzie miał górny zakres przedziału, ponieważ to na jego podstawie ustalane będą tzw. graniczne wielkości emisyjne stanowiące podstawę pozwoleń zintegrowanych. Oprócz wprowadzenia surowszych standardów, Konkluzje BAT objęły także dodatkowe, dotąd nieobjęte normami substancje, takie jak Hg (rtęć), HCl (chlorowodór), HF (fluorowodór) i NH3 (amoniak).
Wymagany proces dostosowawczy krajowych instalacji energetycznych do norm emisyjnych Konkluzji BAT stanowi dla Polski poważny problem. Po pierwsze istniejące instalacje muszą zapewniać bezpieczeństwo energetyczne. Tymczasem duże zakłady energetyczne mają tylko 4 lata na modernizację w celu dostosowania się do konkluzji BAT. Taki okres dostosowawczy jest zbyt krótki i może to zagrozić bezpieczeństwu dostaw energii elektrycznej w Polsce.
Drugi problem to generowanie kolejnych dużych kosztów. Według niektórych ocen, dostosowanie polskiej energetyki węglowej do konkluzji BAT to wydatek rzędu 10 mld zł. Dla wielu polskich przedsiębiorstw energetycznych Konkluzje BAT oznaczać będą konieczność przeprowadzenia po raz kolejny kosztownych inwestycji. Po zrealizowanych już modernizacjach dostosowawczych do obowiązujących wymagań Dyrektywy IED. Te modernizacje wymagały ogromnych nakładów, obecnie pojawią się następne.
Możliwe odstępstwa od norm wymaganych w Konkluzjach
Jednak dla istniejących węglowych instalacji energetycznych jest wyjście. Zgodnie z obowiązującymi przepisami UE operatorzy dużych obiektów energetycznego spalania w uzasadnionych przypadkach mają możliwość wystąpienia o zastosowanie na określony czas odstępstwa od poziomów emisji wskazanych w Konkluzjach BAT. Mianowicie art. 15 ust. 4 Dyrektywy IED stanowi, że: „Odstępstwo takie może mieć zastosowanie tylko w przypadku gdy ocena pokazuje, że osiągnięcie poziomów emisji powiązanych z najlepszymi dostępnymi technikami opisanymi w konkluzjach dotyczących BAT prowadziłoby do nieproporcjonalnie wysokich kosztów w stosunku do korzyści dla środowiska, ze względu na: a) położenie geograficzne danej instalacji lub lokalne warunki środowiskowe; lub b) charakterystykę techniczną danej instalacji”. Dyrektywa IED, a w ślad za nią krajowe przepisy, przewidują czasowe odstępstwa od zrealizowania granicznych wielkości emisyjnych Konkluzji BAT (nie jest to odstępstwo od wszystkich wymagań konkluzji BAT, nie dotyczy m.in. prowadzenia monitoringu). Pojawia się konieczność prawidłowej analizy warunków stosowania odstępstw od granicznych wielkości emisyjnych.
Szanse są, trzeba z nich korzystać – apeluje PKEE
Ogromne znaczenie kwestii wynikających z Konkluzji BAT dla polskiej energetyki węglowej podkreśla Polski Komitet Energii Elektrycznej (PKEE) w wydanym 16 listopada br dokumencie „Dostosowanie do granicznych wielkości emisyjnych zawartych w Konkluzjach BAT dla dużych źródeł spalania (LCP)”. Dokument wskazuje możliwości odstępstw od czteroletniego terminu, co jest konieczne w polskich uwarunkowaniach. Podkreśla też zagrożenia oraz konieczność wykorzystania możliwości odstępstw od rygorów Konkluzji BAT. Stwierdza m.in., że „wcześniejsze całkowite odstawienie jednostek węglowych mogłoby spowodować ryzyko niedotrzymania standardu niezawodności dostaw oraz znaczne dodatkowe obciążenie dla odbiorców końcowych.” Zwraca też uwagę, że w Polsce proces transformacji miksu energetycznego „musi zostać odpowiednio rozłożony w czasie i przeprowadzony stopniowo, z zachowaniem m.in. bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej i niezbędnej ochrony odbiorców. Wymaga to wszechstronnego przeanalizowania uwarunkowań dostosowania do zaostrzonych norm środowiskowych określonych w Konkluzjach BAT, w tym możliwości zastosowania przewidzianych w prawie odstępstw, tam gdzie będzie to uzasadnione. ”
Podręcznik Ministerstwa Środowiska
PKEE zwraca uwagę, że Ministerstwo Środowiska opublikowało 22 sierpnia 2017 r. „Podręcznik dotyczący zasad udzielania odstępstw od granicznych wielkości emisyjnych zawartych w Konkluzjach BAT dla dużych źródeł spalania (LCP), zgodnie z art. 204 ust.2 Ustawy POŚ.” Celem publikacji jest zapewnienie prawidłowego stosowania i jednolitej wykładni przepisów dotyczących ewentualnego odstępstwa od stosowania poziomów emisji wskazanych w Konkluzjach BAT w podanych terminach. Podręcznik podaje prawne i techniczne uwarunkowania dla udzielania odstępstw od granicznych wielkości emisyjnych. Co ważne, podaje zasady sporządzenia wniosku o zmianę lub wydanie pozwolenia zintegrowanego i wniosku o odstępstwo od granicznych wielkości emisyjnych. Podaje też metodykę liczenia kosztów i korzyści środowiskowych, które mogą uzasadniać udzielenie odstępstwa od Konkluzji BAT.
Decyzję o udzieleniu odstępstwa podejmuje organ wydający decyzję o zmianie pozwolenia zintegrowanego, a w praktyce najczęściej właściwy dla danej jednostki Marszałek Województwa. Konkluzje nie określają terminu, na jaki może być udzielone odstępstwo, kluczowe znaczenie ma sytuacja danej instalacji. Długość tego terminu będzie zależeć od występowania konkretnych okoliczności warunkujących przyznanie odstępstwa.
