Wykorzystanie wodoru jako paliwa alternatywnego na potrzeby transportu oraz jako technologii przechowywania energii stanowi obecnie jeden z głównych obszarów badań i rozwoju we Francji. Przyszłość francuskiego sektora będzie zależeć od współpracy między sektorem publicznym a prywatnym w celu zwiększenia produkcji niskoemisyjnego oraz zielonego wodoru, jak i stworzenia konkurencyjnego rynku – pisze Bartłomiej Kupiec ze Stowarzyszenia Z energią o prawie.
Wodór w polityce energetycznej Francji
Wodór jest obecnie produkowany głównie z paliw kopalnych przy użyciu procesów emitujących duże ilości gazów cieplarnianych. Może być jednak również produkowany w procesie elektrolizy wody, przy użyciu energii elektrycznej wytworzonej za pomocą instalacji OZE. Wodór jest wtedy nazywany „zielonym”, ponieważ ani jego produkcja, ani jego bezpośrednie wykorzystanie nie emitują CO2 (w świetle aktualnych badań naukowych). W celu sprostania wyzwaniom związanych z transformacją energetyczną i kryzysem klimatycznym, Francja planuje rozwój niskoemisyjnych i odnawialnych źródeł wodoru oraz ich zastosowanie w przemyśle, energetyce i transporcie. Ósmego września 2020 roku rząd francuski opublikował strategię wodorową zatytułowaną „Narodowa strategia rozwoju bezemisyjnego wodoru we Francji” (fr. La stratégie nationale pour le développement del’hydrogène décarboné en France, dalej: strategia wodorowa). Podstawowym celem, zapisanym w strategii wodorowej, jest to, aby do 2030 roku 20-40 procent całkowitego zużycia wodoru w gospodarce pochodziło z wodoru niskoemisyjnego i zielonego. Francuski rząd zakłada zainwestowanie ponad 7,2 mld euro w rozwój gospodarki wodorowej. Środki te zostaną przeznaczone między innymi na`zainstalowanie wystarczającej liczby elektrolizerów,o mocy zainstalowanej 6,5 GW, aby w znaczący sposób przyczynić się do dekarbonizacji gospodarki,
Francuskie prawo wodorowe
Dnia 18 lutego 2021 roku we francuskim dzienniku ustaw opublikowane zostało Zarządzenie nr 2021-167 z dnia 17 lutego 2021 r. w sprawie wodoru, (Ordonnance n° 2021-167 du 17 février 2021 relative à l’hydrogène,) które stworzyło księgę VIII we francuskim kodeksie energetycznym (fr. Code de l’énergie) zatytułowaną „Przepisy dotyczące wodoru” (fr. Les dispositions relative sà l’hydrogène, dalej: prawo wodorowe). We francuskim prawie wodorowym klasyfikuje się rodzaje wodoru ze względu na metodę produkcji. Wodór zielony jest produkowany z energii elektrycznej wytwarzanej za pomocą instalacji OZE. Natomiast wodór niskoemisyjny jest produkowany za pomocą innych źródeł energii np. energii jądrowej.Aby wodór można było uznać za zielony lub niskoemisyjny, jego produkcja musi spełniać określony próg emisji CO2. Wspomniany próg nie został jeszcze określony w związku z trwającymi w Komisji Europejskiej pracami nad pakietem unijnych regulacji mających na celu dekarbonizację unijnego rynku gazu.Francuskie ramy prawne, których głównym kryterium jest poziom emisji dwutlenku węgla – zarówno w przypadku wodoru niskoemisyjnego, jak i zielonego – mogą więc nie być w pełni dostosowane do nadchodzących regulacji unijnych. Należy zaznaczyć, że w świetle prawa francuskiego produkcja wodoru podlega przepisom dotyczącym sklasyfikowanych obiektów służących ochronie środowiska (fr. installations classées pour la protection de l’environnement), które nakładają szczególne wymagania i zwiększoną kontrolę państwa nad inwestycjami mogącymi szkodzić środowisku naturalnemu.
Kluczowym czynnikiem umożliwiającym rozwój gospodarki wodorowej, przyjaznej środowisku naturalnemu, jest możliwość udowodnienia, że wyprodukowany wodór spełnia kryteria prawne kwalifikujące go jako wodór zielony lub niskoemisyjny. Ponadto dla odbiorców końcowych, którzy chcą prowadzić swoją działalność gospodarczą w duchu zrównoważonego rozwoju, ważne jest uzasadnienie dodatkowych kosztów stosowania ekologicznego wodoru.Ważnym aspektem francuskiego prawa wodorowego jest wprowadzenie dwóch systemów gwarancji sposobu produkcji wodoru –gwarancji identyfikowalności (fr.la garantie de traçabilité) oraz gwarancji pochodzenia (fr.la garantied’origine). Gwarancja pochodzenia ma wykazać, że wodór odnawialny lub niskoemisyjny został wyprodukowany, natomiast gwarancja identyfikowalności oznacza, że wodór odnawialny lub niskoemisyjny został wyprodukowany i fizycznie dostarczony.
Gwarancja identyfikowalności jest powiązana z wodorem jako fizycznym towarem, natomiast gwarancja pochodzenia może być sprzedawana oddzielnie od wodoru w jego fizycznej postaci. Gwarancja zabrania mieszania kilku rodzajów wodoru w tym samym łańcuchu dostaw, a zatem narzuca specjalny sposób przesyłu i dystrybucji. Oznacza to, że gwarancja identyfikowalności jest wydawana, gdy fizyczna identyfikowalność wodoru jest technicznie możliwa. Wystawia się ją w tym samym czasie, w którym produkowany jest wodór, co sprawia, że nie może zostać przekazana niezależnie od powiązanej ilości wodoru. Stanowi ona zatem dowód identyfikowalności fizycznej i ma na celu poświadczenie pochodzenia wodoru dla odbiorców końcowych, co z kolei pozwala producentowi zwiększyć jego wartość rynkową. Tylko gwarancja identyfikowalności lub pochodzenia może poświadczyć zielony lub niskoemisyjny charakter produkowanego wodoru. Należy zaznaczyć, że są ważne jedynie przez dwanaście miesięcy od daty wytworzenia wodoru odnawialnego lub niskoemisyjnego, którego dotyczy.
Francuskie prawo wodorowe określa strukturę wsparcia dla rynku wodoru, które polega między innymi na zorganizowaniu systemu aukcyjnego dla projektów wodorowych.Dotacje są przyznawane przez Agencję ds. transformacji ekologicznej (fr. Agence de la transition écologique) podmiotom, które wygrały aukcje. Ponadto prawo wodorowe we Francji przewiduje mechanizm wsparcia finansowego w formie pomocy operacyjnej (OPEX) lub kombinacji wsparcia finansowego dla inwestycji (OPEX) i pomocy operacyjnej (CAPEX) – czas trwania takiej pomocy wynosi do 20 lat.
W świetle francuskiego prawa wodorowego, jeżeli wyprodukowany wodór nie zostanie zużyty na miejscu lub przetransportowany, należy go wtłoczyć do sieci przeznaczonej dla wodoru lub do sieci gazu ziemnego. Operatorzy eksploatujący infrastrukturę przesyłową lub dystrybucyjną gazu ziemnego gwarantują prawo dostępu do niej odbiorcom oraz producentom wodoru.
We Francji dostrzeżono potencjał zielonego i niskoemisyjnego wodoru w zakresie dekarbonizacji gospodarki. Wykorzystanie wodoru jako paliwa alternatywnego dla transportu oraz jako technologii przechowywania energii stanowi obecnie jeden z głównych obszarów badań i rozwoju we Francji. Przyszłość francuskiego sektora wodorowego zależeć będzie od zdolności współpracy między sektorem publicznym a prywatnym w celu zarówno znacznego zwiększenia produkcji niskoemisyjnego oraz zielonego wodoru, jak i do stworzenia konkurencyjnego rynku wodoru. Aby produkcja wodoru zielonego i niskoemisyjnego była ekonomicznie opłacalna, musi wzrosnąć popyt na wodór i muszą spaść ceny energii elektrycznej służącej do jego produkcji. Do tej pory, ze względu na brak dojrzałości rynku, rozwój wykorzystania wodoru będzie, przynajmniej w krótkim okresie, w dużym stopniu uzależniony od pomocy publicznej. Dlatego opłacalność gospodarki wodorowej zależy nie tylko od postępu technologicznego, ale także od sprzyjającego otoczenia prawnego, zgodnego z unijnymi regulacjami.
Kupiec: Korea Południowa to jeden z pionierów rozwoju gospodarki wodorowej
